پایگاه خبری تحلیلی
فولاد (ایفنا)- پارادایم
برنامه‌ریزى که بر اصل علیت، خطى دیدن تحولات اجتماعى و اقتصادى، و اصل قطعیت بنا
نهاده شده است بر خلاف انتظار عمومى که آن را عامل توسعه می‌دانند، در اصل مانع
توسعه است. سه اصل بالا به ما این اصل مهم را دیکته می‌کند که می‌توان آینده را
طراحى کرد.
از همین منظر برنامه شکل می‌گیرد و
عزمى پرهزینه براى تحقق اصول و راهبردهاى آن در جامعه به وجود مى‌آید. برنامه در
نهایت استراتژى‌هاى ملى را از درون خود استخراج می‌کند و آن را براى اجرا به کانون‌هاى
اجراى برنامه می‌فرستد. جدا از نتایج برنامههاى اجرا شده در سازمان‌ها، شرکت‌‌ها
و کشورهاى مختلف، نکاتى مهم قابل ذکر است که برنامه را از عامل به مانع توسعه
تبدیل می کند. مهم‌ترین این نکات یکى این است که یک
سیاست و یا استراتژى درست است که بر اساس نیت و اراده سیاستگذار اعمال مى‌شود، ولى
از نظر هیچ کسى قابلیت ردگیرى ندارد. مثلا مطالعات و بررسى‌هاى اقتصادى نشان می‌دهد
که اثر اجراى پروژه‌ها، سیاست‌ها یا استراتژى‌هاى اقتصادى قابل پیش‌بینى نیست و
یکى از دلایل آن هم «پدیدار شدگى » emerging این تحولات است. تحولات ناشى از
سیاست‌ها به راحتى قابلیت ردگیرى ندارد و گاهى اوقات اتفاقاتى مى‌افتد که از نگاه
سیاستگذار کاملا پوشیده بوده است و به همین جهت غیر قابل پیش‌بینى‌اند.
نکته دوم این است که وقتى دو سیاست با
هم اجرا مى‌شوند( که در برنامه‌ها چندین سیاست با هم اجرا مى‌شوند) از تداخل آنها
پدیده‌هایى پدیدار emerge مى‌شوند که با نتیجه اجراى انفرادى
آنها متفاوت خواهد بود. باز ما با پدیده غیر قابل پیش‌بینى و در نتیجه «برنامه‌ناپذیر»
مواجه هستیم.
نکته سوم این است که اگر به این اصول
اعتقاد داشته باشیم، ابتدا یک سیاست یا استراتژى باید اجرا شود و نتایج آن پدیدار
شود که بتوان با آگاهى و قدرت بیشترى استراتژى بعدى را اجرا کرد. بنابراین همزمانى
پروژه‌ها بى‌معنى و حداقل ناموثر مى‌شود. در حالیکه برنامه مجموعه‌اى از سیاست‌ها و
استراتژى‌هاى موازى و همزمان است. همین حرکت موازى و همزمانى سیاست‌ها و پروژه‌ها
یکى از قفل‌هاى جدى برنامه‌ریزى است .
بر این اساس وقتى برنامه به نتیجه نمی‌رسد
خیلى زود به نتیجه می‌رسیم که بد تدوین شده است یا بد اجرا شده است. در حالی که
شکست برنامه‌ها نه در تدوین آنها است و نه در مشکل اجراى آنها. مشکل برنامه‌ها در
نفس خود برنامه است که مبتنى بر مفروضاتى نوشته و اجرا مى‌شود که در اساس این
نوشته‌ها با واقعیت انطباق ندارد. در نتیجه هر برنامه‌اى با هر دقتى که نوشته شود
از قبل محکوم به شکست است. برنامههاى پنج‌ساله هم شکل خاصى از پارادایم برنامه‌ریزى
است.
منبع: خبرآنلاین