پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- با اینکه ایران در حوزه ترانزیت از مزیت های فراوانی
برخوردار است، اما به هر صورت استفاده نکردن درست از این مزیت ها خود می تواند
رقیب تراشی کند.
به گزارش
شرق، اکبر ترکان، رئیس شورای مرکزی مناطق آزاد تجاری، با تأکید بر بهره گیری از
این مزیت ها، هشدار داد: چین و عراق در حال دورزدن ایران و احداث
دالان رقیب ترانزیتی هستند و اگر دیر بجنبیم، ترانزیت رقیب در حال جایگزینی است.
به گزارش مهر، مشاور رئیس جمهور در حاشیه نخستین همایش تخصصی حمل ونقل صادراتی، در
جمع خبرنگاران با تشریح جزئیات برنامه های توسعه ای مناطق آزاد و ویژه اقتصادی
کشور، گفت: رئیس جمهور برای ایجاد پایانه دوم صادراتی کشور در جاسک دستور ویژه
داده است.
جزئیات
طرح های توسعه ای مناطق آزاد
مشاور
رئیس جمهور تصریح کرد: سیاست جدی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه کشور،
ایجاد سکوهای صادرات است که امسال دو سکوی صادراتی شلمچه و ماکو افتتاح شده اند و
هم اکنون نیز پایانه صادراتی سرخس در دست ساخت و منطقه آزاد ارس نیز در حال توسعه
است. انتخاب این مناطق براساس رویکرد گسترش صادرات به کشورهای همسایه است، چراکه
فراورده های نفتی و پتروشیمی، بازارهای جهانی دارند و باید برای کالاهای صادراتی
به کشورهای همسایه بازارسازی کرد. بازار کشورهای همسایه، بازار کمی نیست، بنابراین
منطقه آزاد مهران به عنوان سکوی صادراتی به عراق تعیین شده و منطقه «بانه-مریوان»
نیز برای گسترش صادرات به اقلیم کردستان طراحی شده است، ضمن اینکه منطقه آزاد
اردبیل برای کار با جمهوری آذربایجان و اینچه برون برای کار با قزاقستان و
ترکمنستان ایجاد خواهد شد.
وی، منطقه آزاد جاسک را پایانه دوم صادراتی کشور عنوان کرد و گفت: با نظر شخص رئیس
جمهور، قرار است این منطقه آزاد، صادرات نفت در دریای عمان را ساماندهی کند.
ترکان، سهم مناطق آزاد و ویژه اقتصادی را از کل صادرات کشور، ۷۰
درصد عنوان و خاطرنشان کرد: در دو سال اخیر ساخت چندین فرودگاه و بندر خشک در
مناطق آزاد آغاز شده، ضمن اینکه ساخت پایانه صادراتی ماکو نیز به اتمام رسیده است.
در هندورابی یک فرودگاه و بندر در حال ساخت است و در قشم نیز بندر توسعه ای را در
دست ساخت داریم که می تواند تحول آفرین باشد؛ البته بندر کاوه در خلیج فارس نیز از
گذشته در دست ساخت بوده است. در کیش ساخت یک بندر ۳۷
هزار تنی در دولت یازدهم آغاز شده و در جزیره هندورابی نیز یک فرودگاه و بندر جدید
در حال ساخته شدن است که امسال ساخت باند فرودگاه تمام می شود. در چابهار نیز به
غیر از فرودگاه کُنارک، یک فرودگاه مستقل در داخل این منطقه آزاد ایجاد خواهد شد.
ترکان همچنین در همایش حمل ونقل صادراتی با اشاره به ایجاد پارک های لجستیکی در
مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور، گفت: در سیرجان و سلفچگان پارک لجستیکی ایجاد شده
و البته برخی از بنادر نیز نوعی پارک لجستیکی به شمار می آید که نمونه آن بندر
شهیدرجایی است که در خط دوم عملیاتی خود، به عنوان یک پارک لجستیکی عمل می کند.
البته برخی از بنادر خط سومی هم دایر کرده اند که در حوزه صادرات و تولید کالاهای
صادراتی فعالیت می کند؛ به نحوی که این نقش در سرخس و دوغارون به لحاظ صادراتی
بسیار مؤثر است. برخی از زیربناها نیز ایجاد شده، اما متأسفانه بنگاه هایی که
متناسب با آن وارد عمل شوند هم اکنون در کشور وجود ندارد که ممکن است نبود آنها
ناشی از شرایط تحریم باشد؛ بنابراین در وضعیت جدید بین المللی ایران امیدواریم
بتوانیم نقش خوبی برای پارک های لجستیکی تعریف کنیم؛ همان طور که هم اکنون برخی از
مناطق ویژه اقتصادی چنین نقشی را به خوبی ایفا می کنند.
افتتاح ٢
سکوی صادراتی شلمچه و ماکو
به گفته
ترکان، انزلی با تکمیل بندر کاسپین، این مزیت را خواهد داشت که نقش لجستیکی قابل
دفاعی را ایفا کند، اما آن دسته از مناطق آزادی که در زنجیره صادراتی قرار دارند
نیز تاکنون توانسته اند به خوبی نقش آفرین شوند که نمونه آن را در شلمچه و ماکو می
توان دید که سکوهای منظم پاکیزه و با حساب و کتابی برای صادرات به وجود آورده اند.
مشاور عالی رئیس جمهور در ادامه به ایجاد یک پارک صادراتی ۱۲
هکتاری در ماکو اشاره و بیان کرد: به تازگی صد هکتار زمین نیز از سوی بخش خصوصی
تحویل گرفته شده تا پارک های صادراتی را توسعه دهند، ضمن اینکه مزیت های جغرافیایی
در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران اگرچه در دنیا یک مزیت است، اما نباید صرفا به
آنها متکی بود، بنابراین باید مزیت های جدید نیز ایجاد کنیم. رئیس دبیرخانه شورای
عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ادامه داد: بسیاری از سرمایه گذاری های خوب نیز در
حوزه های مختلف حمل ونقلی در سال های گذشته انجام شده اند که نمونه آن خط سراسری
راه آهن است که از سرخس تا بندرعباس کشیده شده، اما مزیتی که این خط آهن برای ما
به وجود آورده، قطعا همیشگی نیست.
١٦٠ لکه ممنوعه هوایی در کشور
او در
ادامه با اشاره به ۱۶۰ لکه و منطقه هوایی
ممنوعه، گفت: به دلیل شرایط جنگی، برخی از کریدورهای هوایی کشور به لحاظ امنیتی
ممنوعه اعلام شده بودند، درحالی که سازمان هواپیمایی کشوری با هماهنگی دستگاه های
مربوطه، محدودیت آنها را برداشته اند و البته امیدواریم با کوشش خود در کنار توجه
به مباحث امنیتی، به غیرممنوعه کردن این کریدورهای هوایی ادامه دهند. به گفته
ترکان بخشی از این دالان های ترانزیتی را دالان های کابلی تشکیل می دهند که بسیار
ترانزیت سودآوری دارند و حمل ونقل «ای تی» را انجام می دهند. ضمن اینکه حمل ونقل
لوله ای نیز یکی از زمینه های خوب ترانزیت برای کشور است که باید توسعه یابد. همان
طورکه خطوط نکا به جاسک و سرخس به جاسک هنوز ساخته نشده اند و طبق دستور رئیس
جمهور، قرار است پایانه دوم صادرات نفت از خلیج فارس به دریای عمان بیاید که محل
احداث این پایانه در جاسک انتخاب شده است. هم اکنون، باید خطی از گره به جاسک،
برای صادرات نفت بسازیم؛ ضمن اینکه هم زمان با این، دو کریدور مهم یکی در شرق و
دیگری در غرب ایران درحال احداث است. یک کریدور رقیب برای ترانزیت ایران، کریدور
گوادر- قره قم-کاشغر به شمار می آید که از پاکستان به چین می رود و با سرمایه
گذاری ۴۶ میلیارددلاری چینی ها درحال ساخت است؛ اما
درعین حال می تواند رقیبی برای کریدورهای ترانزیتی ایران باشد و به نوعی ایران را
دور می زند. کریدور دیگری که در فاو در دست ساخت است و به نوعی رقیب کریدورهای
ترانزیتی ایران به شمار می رود، از سوی عراق در خور عبدالله تدارک دیده شده است که
بندری صد میلیون تنی را در حال ساخت دارد و قرار است موج شکن هایی به طول ۱۰
و ۱۵ کیلومتر در آن ساخته شود که بر این اساس، به
این کریدور کانال سوئز خشک می گویند. مشاور عالی رئیس جمهور اظهار کرد: هم اکنون،
عراق با احداث این بندر در ساو و اتصال آن به مدیترانه عملکردی موازی کانال سوئز
آغاز خواهد کرد و البته رقیب ایران هم خواهد شد. درحالی که باز هم تصور ما بر این است
که مزیت های جغرافیایی ایران می تواند در رقابت برنده شود، اما باید به موقع پروژه
های مربوط به آن را بسازیم.
ضرورت
توجه به مدل های جدید حمل ونقل کانتینری
وی گفت:
در دنیا حمل ونقل کانتینری تغییر شکل و کشتی های کانتینری TEU (واحد شمارش کانتینر) دو هزار جای خود را به
کشتی های کانتینری پنج هزار TEU داده است که ایران نیز باید به تناسب این
تغییر، خود را سازگار کند. ایران نیز البته باید استراتژی اقتصاد
دریامحور را پیش برد و اقتصاد سواحل را احیا کند. این در شرایطی است که در دنیا
مادرپورت هایی ایجاد شده است که کار ترانزیت را با استفاده از کشتی های غول پیکر،
ساماندهی می کند. بر این اساس، قرار است یک مادرپورت در سواحل مکران یا عمان ایجاد
شود که هم عمان و هم ایران، در تلاش هستند تا این مادرپورت را به نام خود ایجاد
کنند. پس نباید از گردونه رقابت با عمانی ها عقب بمانیم.
شرکت های
حمل ونقل خارجی بیایند تا کرایه ها ارزان شود
رئیس
سازمان توسعه تجارت هم در این همایش سخنرانی کرد. ولی الله افخمی راد، با بیان
اینکه هزینه حمل ونقل در کشور ما دو برابر کشورهای صنعتی است، گفت: در ایران شرکت
های حمل ونقل بین المللی وجود ندارد و کامیون ها به صورت خودمالکی اداره می شوند
که برای رقابت پذیری نیازمند حضور شرکت های خارجی هستیم. به گزارش تسنیم، او گفت:
حمل ونقل، تأثیر مستقیمی در قیمت تمام شده کالاهای صادراتی دارد؛ به طوری که در کشور
ما هزینه حمل ونقل با وجود اینکه قیمت انرژی بالاست، نرخ بیشتری در مقایسه با سایر
کشورها دارد.
هزینه حمل
ونقل در ایران دو برابر کشورهای صنعتی است
افخمی راد
گفت: سهم حمل ونقل از صادرات کالاهای نیمه فرآوری شده ١٨ تا ٢٥ درصد و کالاهای خام
٣٠ تا ٣٥ درصد است؛ درحالی که این کالاها در کشورهای صنعتی حداکثر ١٨ درصد هزینه
هاست، یعنی هزینه حمل ونقل در کشور ما دو برابر کشورهای یاد شده است. پایین بودن
توان عملیاتی بنادر ما در مقایسه با بنادر شرکای تجاری ایران مانند چین و امارات
قابل ملاحظه است؛ به طوری که توان عملیاتی بنادر ما پنج میلیون و ١٦٣ هزار
TU، امارات ٢١ میلیون TU و چین ١٨٢ میلیون
TU است
که حتی کشور امارات پنج برابر ظرفیت ما توان عملیاتی بندری دارد. افخمی راد
در ادامه، با بیان اینکه حمل ونقل زمینی ما با مشکلات متعددی روبه روست، گفت:
خودمالکی کامیون ها و اقدام شرکت های حمل ونقل بین المللی، ازجمله مواردی است که
هزینه حمل ونقل را در کشور ما افزوده است.
ایران
نیازمند حضور شرکت های خارجی بین المللی
وی اضافه
کرد: برای منطقی شدن قیمت های حمل ونقل باید رقابت پذیری لازم صورت گیرد و شرکت
های بین المللی خارجی در ایران حضور یابند. آماده نبودن ظرفیت های تولید و عدم
رقابت پذیری کالاها، از لحاظ قیمت با نمونه های خارجی از جمله مواردی است که مانع
توسعه صادرات شده است. ناوگان حمل ونقل داخلی کشور نیز بسیار ضعیف است و جا دارد
که شرکت های حمل ونقل داخلی برای ارتقای کمی و کیفی کامیون های خود اقدامات اساسی
انجام دهد. زمانی که در مرز بازرگان حضور می یابند، کیفیت کامیون های ایرانی با
ترکیه بسیار مشخص و قابل ملاحظه است. هزینه هر کانتیتر در بندر شهید رجایی ٤٣ دلار
است که این رقم در مقایسه با بندر رأس الخیمه، فجیره و سلامه عمان تفاوت بسیاری دارد؛
به طوری که این رقم در بنادر یاد شده، به ترتیب ١٣ دلار و هفت دلار است. زمان
بارگیری و تخلیه در بنادر کشور، با شش کشور مقایسه شده است؛ به طوری که بارگیری در
بندرعباس چهار روز و ٩ ساعت و ٤٥ دقیقه انجام می شود. این رقم در کشورهای مقایسه
شده کمتر از ١٠ ساعت است.
منبع: شرق