|
پیام نفت:
در این
سال روند قیمت نفت بر خلاف آنچه در آخرین ماه‌های سال 2014 پیش‌بینی می‌شد در
نیمه اول سال با رشد قیمت‌ها و نیمه دوم سال با افت بهای نفت همراه شد. در 6 ماه
اول سال بازار نفت تحت تاثیر کاهش تعداد دکل‌های حفاری در میادین نفتی شیل و از
سوی دیگر احتمال وقوع جنگ بین قدرت‌های بزرگ خاورمیانه قرار داشت و رشد قیمتی را
به ثبت رساند اما در نیمه دوم سال شاهد افت مجدد قیمت‌ها بودیم. در 6 ماه دوم
سال در پی افزایش موجودی نفت خام آمریکا و احتمال افزایش تولید نفت ایران و در
مقابل انتشار آمار نا امید‌کننده از وضعیت اقتصادی چین، بزرگ‌ترین وارد‌کننده
نفت خام جهان، شاهد افت مجدد قیمت‌ها بودیم. اما اوپک در آخرین ماه سال میلادی
گذشته تیر خلاص را به نفت شلیک کرد و قیمت‌ها را به 11 ساله خود رساند.
اما
در سال آینده همچنان پیش‌بینی‌ها کاهشی است، از سویی افزایش تولید نفت ایران در
نیمه اول سال جاری میلادی قطعی است که ممکن است به جنگ قیمتی بین اعضای این
سازمان منجر شود و از سوی دیگر احتمال دارد افزایش نرخ بهره آمریکا که در گزارش
فدرال رزرو بر افزایش مجدد و پله‌ای آن تا پایان سال تاکید شده است، به افزایش
نرخ دلار و کاهش قیمت نفت منجر شود. اما در این بین کاهش تولید نفت شیل نیز قطعی
شده است، اما اداره اطلاعات انرژی آمریکا در آخرین گزارش خود از احتمال کاهش 600
هزار بشکهای تولید نفت آمریکا در سال 2016 خبر داده است؛ با این وجود افزایش
تولید نفت از سوی اوپک و روسیه، موجب شده که امیدی به افزایش قیمت نفت با کاهش
تولید نفت شیل وجود نداشته باشد. تولیدکنندگان نفت سال سختی را پیش‌رو دارند و
درحالی که قریب به اتفاق، بودجه‌های وابسته به نفت دارند برای جبران کسری
درآمدها با همه توان به تولید نفت خواهند پرداخت که افزایش مازاد عرضه را به
دنبال خواهد داشت.
روند
قیمت نفت در سال 2015
نفت
خام آمریکا که سال 2015 را با نوسان در محدوده 53 دلاری آغاز کرده بود در آخرین
روز این سال در قیمت 37 دلار معامله شد و بر این اساس افت حدود 16
دلاری
معادل 30 درصد را در سال 2015 تجربه کرد. نفت برنت اما با افت بیشتر قیمت‌ها
مواجه شد به‌طوری‌که از قیمت‌های بالای 57 دلار در ابتدای سال در روز پنج‌شنبه،
آخرین روز سال میلادی 2015، حدود 37 دلار معامله شد و بر این اساس افت بیش از 35
درصدی قیمت را در این سال به ثبت رساند. بر این اساس میانگین قیمت نفت خام
آمریکا به حدود 8/ 48 دلار رسید که کمترین میانگین قیمتی از سال 2004 تاکنون
بوده است. اما از طرف دیگر بر اساس اعلام سایت رسمی اوپک، متوسط بهای سبد نفتی
این سازمان در سال 2015 به کمتر از 50 دلار رسیده که
کمترین مقدار از سال 2004 بوده است. اما افت 35 و 30 درصدی قیمت‌ها همه ماجرا
نبود، نفت برنت در سال 2015 در بهترین روزهای خود حتی به بیش از 72 دلار به ازای
هر بشکه نیز معامله شد، قیمتی که با رسیدن قیمت‌ها در آخرین ماه سال میلادی به
محدوده 35 دلار، رخ دادن دوباره آن در سال جدید را بیشتر به یک شوخی تبدیل کرده
است. نفت خام آمریکا نیز در سال 2015 در محدوده 65 دلار
تا 35 دلار معامله شد که بیشترین و کمترین قیمت این نفت شاخص را طی یک سال اخیر
نشان می‌دهد.
اما
دیگر آماری که طی یک سال اخیر بر قیمت نفت اثرگذار بود، حجم ذخایر نفت آمریکا
است. بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی این کشور، حجم ذخایر نفتی آمریکا در سال
گذشته رشد قابل توجهی را تجربه کرده و با رشد 108 میلیون بشکهای به بیش از 480
میلیون بشکه رسیده است. در حال حاضر حجم ذخایر بیش از متوسط 5 سال اخیر خود قرار
دارد. سال 2015 نهتنها برای معامله‌گران
بلکه برای کارکنان صنعت نفت نیز سال سیاهی بود؛ چراکه براساس گزارش منتشر شده از
سوی سیانبیسی، صنعت نفت در
بین همه صنایع در سال میلادی گذشته با بیشترین تعدیل نیرو مواجه شده است. بر
اساس این گزارش تنها در ایالات متحده در بخش نفت و گاز با 93800 نفر کاهش شغل
مواجه بوده‌ایم که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد قابل توجهی داشته است؛ به‌طور
مثال در سال 2014 تنها حدود 11 هزار شغل در این صنعت در آمریکا از دست رفته بود.
محرک‌های
تغییر قیمت نفت در 2015
مسیر
بازار نفت در سال 2015 میلادی را می‌توان به دو دوره تقسیم کرد، نیمه اول سال که
با وجود افت و خیزها اما نفت همچنان در محدوده 50 تا 60 دلار نوسان می‌کرد و دوم
نیمه دوم سال بود که نگرانی از افزایش مازاد عرضه بر بازار سایه افکند و افت
شدید قیمت‌ها و حتی شکستن کف 7 ساله و سپس کف 11 ساله را رقم زد. در نیمه اول
سال شاهد دو دوره ثبات در بازار نفت بودیم. نفت‌خام آمریکا تا
اواسط ماه ژوئن به روند کاهشی خود ادامه داد به‌طوری‌که در 19 ژوئن 2015 به 44
دلار به ازای هر بشکه رسید. این رشد قیمت نفت بیشتر تحت تاثیر افت کاهش تعداد
دکل‌ها رخ داد. بر اساس آمار منتشر شده از سوی بیکر هیوز، تعداد دکل‌های حفاری
آمریکا در آخرین ماه‌های سال 2014 به رکورد بی‌سابقه، بیش از 1600 دکل، رسید.
اما از دسامبر سال 2014 تعداد دکل‌ها رو به کاهش گذاشت که افت آنها در نیمه اول
سال 2015 سرعت زیادی داشت. در حال حاضر تعداد دکل‌های فعال در میادین نفتی
آمریکا به کمتر از 600 دستگاه رسیده است که نشان از افت بیش از 60 درصدی این
آمار دارد. بعد از یک دوره نوسان‌های محدود، قیمت نفت در آخرین روزهای ماه مارس
با تشدید نگرانی‌ها از وضعیت ژئوپلیتیک در منطقه خاورمیانه مجددا در مسیر
افزایشی قرار گرفت به‌طوری‌که نفت خام آمریکا به بیش از 65 دلار و نفت برنت به
مرز 72 دلاری رسید. در این دوره تنش‌ها در منطقه خاورمیانه به اوج خود رسیده
بود. چرا که عربستان به شدت حملات خود به خاک یمن افزوده بود که موضوع موجب شد
برخی احتمال افزایش دامنه جنگ به دیگر کشورهای منطقه یا بسته شدن تنگه باب‌المندب،
تنگه‌ای که روزانه حدود 3 میلیون بشکه نفت از آن عبور می‌کند را مطرح کنند.
از
سوی دیگر درگیری عراق با داعش در خاک این کشور افزایش یافته بود. بر همین اساس
نگرانی از وقوع جنگ در خاورمیانه و کاهش عرضه نفت از این منطقه تحت تاثیر آن
موجب افزایش قیمت نفت در نیمه اول سال شد. بعد از این رشد قیمتی بازار نفت ثبات
نسبی سه ماهه را تجربه کرد؛ نفت خام آمریکا در بازه زمانی آوریل تا جولای حدود
60 دلار نوسان کرد و نفت برنت نیز در محدوده 65 دلار معامله شد. اما همان‌طور
که وقایع تاریخی نشان داده‌اند تنها عوامل بنیادی می‌توانند بر بازار نفت اثر
بلند مدت داشته باشند و تاثیر عوامل ژئوپلیتیک همراه کوتاه مدت و مقطعی است، در
نیمه دوم سال 2015 نیز با مشخص شدن بی تاثیر بودن مسائل ژئوپلیتیک بر میزان عرضه
جهانی قیمت نفت رو به کاهش گذاشت.
در
این بین از مذاکرات هسته‌ای ایران اخبار امیدوار‌کننده‌ای منتشر می‌شد که احتمال
توافق و افزایش تولید نفت ایران را در پی داشت. بر این اساس نفت بار دیگر در
مسیر کاهشی قرار گرفت و بازار نفت مجددا وارد فاز خرسی شد. افت قیمت نفت در این
دوره آنقدر ادامه یافت که نفت را به زیر 40 دلار رساند، اما در آخرین روزهای ماه
آگوست اعلام خبر افزایش رشد اقتصادی آمریکا و کاهش میانگین ماهانه تولید نفت شیل
از افت بیشتر قیمت‌ها جلوگیری کرد و دوباره شاهد رشد قیمت نفت و رسیدن قیمت‌ها
به مرز 50 دلار بودیم. در این زمان دوره سوم ثبات در بازار نفت شروع شد و حدود 2
ماه به طول انجامید، اما در حالی که همه کارشناسان بر این باور بودند که افت
قیمت نفت مجددا اتفاق نخواهد افتاد اما اوپک در آخرین ماه سال میلادی تیر خلاص
را به نفت شلیک کرد و قیمت‌ها را به مرز 34 دلار به ازای هر بشکه رساند. در واقع
در آخرین نشست اوپک اعضای این سازمان برسر سقف تولید اوپک به توافق نرسیدند و
اعلام کردند که تولید اوپک سقفی ندارد. هرچند که کارشناسان پیش از این نیز امیدی
به کاهش تولید از سوی این سازمان نداشتند اما قطعی شدن نبود سازمان یا نهادی که
بخواهد بازار نفت را کنترل کند، افت شدیدی در قیمت نفت را رقم زد.
اما
چه ریسک‌هایی پیش روی بازار نفت وجود دارد؟
ماه
دسامبر، آخرین ماه سال میلادی آبستن وقایع مهمی برای نفت شد. علاوه بر خبر
برداشته شدن سقف تولید اوپک، بعد از 40 سال آمریکا قانون منع صادرات نفت خود را
لغو کرد و شاهد صادرات اولین محموله نفت خام این کشور بودیم؛ از سوی دیگر فدرال
رزرو بعد از 9 سال برای اولین بار نرخ بهره بانکی این کشور را افزایش داد. این
دو عامل هر چند افت بیشتر قیمت نفت را رقم زدند اما بیشترین تاثیر خود را در سال
جدید میلادی خواهند داشت.
تقریبا
همه کارشناسان نفتی از تداوم وضعیت موجود در سال 2016 خبر می‌دهند.
برخی
کارشناسان حتی رسیدن قیمت نفت به محدوده 20 دلار یا حتی کمتر و رسیدن به مرز 15
دلار را محتمل می‌دانند. این افراد بر این باورند که افزایش تولید نفت ایران بعد
از لغو تحریم‌ها و همچنین افزایش حجم ذخیره‌سازی نفت که می‌تواند به انباشته شدن
ذخایر در این سال و ورود نفت‌های ذخیره شده به بازار بینجامد بزرگ‌ترین عواملی
هستند که می‌تواند افت بیشتر
قیمت‌ها را رقم بزند. اما دیگر پیش‌بینی‌ها نیز از معامله شدن نفت در محدوده 45
دلار خبر می‌دهند و حتی برخی احتمال رسیدن قیمت نفت به این محدوده را خوش‌بینانه
می‌دانند. اوپک نیز در گزارش سالانه خود از چشم‌انداز بلندمدت نفت اعلام کرد در
بهترین حالت نفت تا سال 2020 به 70 دلار خواهد رسید.
منبع: دنیای اقتصاد
|