پایگاه خبری تحلیلی
فولاد (ایفنا)- اقتصاد تک‌محصولی که در ایران وابسته به درآمدهای نفتی گام
برمی‌دارد، همواره تمام سطوح سیاست‌گذاری و تحقق اهداف پیش‌بینی شده را در گرو کسب
درآمدهای نفتی در نظر گرفته‌شده در بودجه می‌یابد که عدم تحقق آن می‌تواند فشار
مضاعفی بر گرده مردم و دولت‌ها به شمار رود.
از همین روست که برآورد رقم درآمدهای نفتی و
نرخ دلار به‌ازای فروش هر بشکه نفت اهمیت ویژهیی در تحلیل‌های اقتصادی مسوولان و
کارشناسان اقتصادی داشته است. در این رابطه، آنچه از لایحه پیشنهادی بودجه سال95
برمی‌آید، پیش‌بینی نفت 40دلاری است. درحالی‌که موسسات تخصصی بین‌المللی افت
قیمت نفت به کمتر از 30دلار را برای سال‌آینده پیش‌بینی کرده‌اند که همین پیش‌بینی‌های
جهانی، موجی از نگرانی‌ها را درخصوص تحقق یا عدم تحقق قیمت 40دلاری نفت در بودجه
به همراه داشته.
«سعید
لیلاز»، کارشناس اقتصادی این نگرانی‌ها را بی‌مورد خوانده و تعیین قیمت 40دلاری
نفت ایران را برای سال95 قیمتی عقلانی و منطقی دانسته است. متن گفت‌وگو با وی را
در ادامه می‌خوانید:
پیش‌بینی
نفت 35 تا 40دلاری در بودجه سال95، باتوجه به وضعیت بازار جهانی و تداوم روند
کاهشی قیمت نفت، تا چه میزان می‌تواند منطقی و قابل تحقق تلقی شود؟
تحقق پیش‌بینی قیمت نفت در بودجه سال95 کاملا به شرایط
بین‌المللی در ماه‌های آتی بستگی دارد. پیش‌بینی درست با کمترین ضریب خطا تنها از
طریق دستیابی به یک رشته اطلاعات و آمار جهانی ممکن است که نمی‌تواند به راحتی در
اختیار اقتصاددانان قرار بگیرد؛ که رشد اقتصادی جهان در سال‌آینده و میزان عرضه
اضافی نفت از آن جمله است. به این ترتیب باتوجه به اینکه چنین اطلاعاتی از سوی
سازمان‌های جهانی اعلام شده و همواره از سوی این مراجع تعدیل می‌شود، نمی‌توان
برآورد منطقی و مطابق با واقعیتی از
آنها داشت.
در شرایط فعلی نیز، نظر به کاهش جهانی بهای نفت، به نظر می‌رسد
بسیاری از تولیدکنندگان امریکایی و اروپایی توان تولید خود را در سال آینده از
دست داده و از گردونه رقابت کشورهای عرضه‌کننده نفت خارج شوند. با اتکا به این
اتفاقات در شرف وقوع، پیش‌بینی نفت حداکثر 40دلاری در بودجه سال95 غیرمنطقی
نیست.
به نظر شما پیش‌بینی‌های بودجه95 و برآورد قیمت نفت از سوی
دولت بهتر است بر چه مبنایی انجام شود که از بروز کسری و عدم تحقق درآمدها در سال95
جلوگیری کند؟
دولت باید این آمادگی را داشته باشد که با تنظیم هزینه‌ها
به نسبت درآمد، فعل و انفعالات اقتصاد کشور را مدیریت کند که این مساله به‌مراتب
از پیش‌بینی دقیق قیمت نفت و دیگر متغیرهای موثر بر بودجه مهم‌تر است. در سال‌جاری
نیز با وجود افت بهای نفت و عدم تحقق بخشی از منابع بودجه، کسری فاحشی را شاهد نبوده‌ایم؛
چراکه دولت همواره از یک اصل مهم تبعیت کرده که آن صرف هزینه به میزان تحقق درآمد
پیش‌بینی شده بوده است، زیرا حقیقتا کنترلی بر قیمت نفت وجود ندارد، بنابراین
انتظار کارشناسان و فعالان صنعتی از دولت آن است که با رصد تغییرات قیمت‌های
جهانی، میان هزینه‌ها و درآمدهای محقق‌شده نوعی توازن ایجاد کند تا در پایان سال
با کسری‌های افسارگسیخته در بودجه مواجه نشویم.
البته همین مساله در بودجه سال‌جاری نیز محقق شد؛ به‌طوری‌که
دولت توانست با انضباط اقتصادی خود کشور را از کسری بودجه بین 50 تا 100هزار
میلیاردی نجات دهد.
درحالی‌که برای کشورهای منطقه ازجمله عربستان که بودجه خود
را با نفت 29دلار بسته، پیش‌بینی نفت 40دلاری در بودجه سال95 ایران کمی نگران‌کننده
است، آیا دولت راهکار ویژهیی در برخورد با کاهش احتمالی قیمت نفت در سال آینده
پیش‌رو دارد؟
کشورهای منطقه نیز با گمانه‌زنی و تخمین زدن اعداد و
ارقام، بودجه سال بعد خود را پیش‌بینی می‌کنند. در اینجا مساله مورد توجه آن است
که این کشورها تا چه حد در برآورد واقعی ارقام بودجه موفق عمل کرده‌اند. به‌طور
مثال پیش‌بینی نفت 29دلاری در بودجه کشور عربستان همانقدر به گمانه‌زنی‌ها و اماواگرها
بستگی دارد که نفت 40دلاری. بنابراین پیش‌بینی رقم کوچک‌تر برای قیمت نفت در
بودجه نمی‌تواند دال بر واقعی بودن این نرخ باشد.
در این رابطه با نگاهی به کسری بودجه عربستان در سال‌جاری
که به رقمی برابر با 12درصد تولید ناخالص داخلی این کشور رسید، بدیهی است که نه‌تنها
پیش‌بینی‌های دولت عربستان در رابطه با بودجه سال‌جاری محقق نشده، بلکه مدیریت
صحیحی نیز در تخصیص درآمدهای محقق به بخش‌های مهم صورت نگرفته است.
مقایسه رقم کسری کشور عربستان با ایران بیانگر آن است که
شرایط مشابه برای کشور حدود 140هزار میلیارد تومان کسری در پی داشت؛ این درحالی‌است
که رقم برآوردی کسری بودجه دولت یازدهم در سال جاری حدود 48هزار میلیارد تومان
پیش‌بینی می‌شود که البته هنوز رقم قطعی آن مشخص نیست. از این رو بیش از آنکه
اعداد و ارقام پیش‌بینی شده در بودجه نظر کارشناسان اقتصادی را جلب کند، باید این
مساله مورد توجه قرار گیرد که کدام دولت‌ها با مدیریت و نظام اقتصادی صحیح توانسته‌اند
به‌طور نسبی توازنی میان تحقق درآمدها و هزینه‌های خود ایجاد کنند که در پایان سال
با کسری‌های غیرقابل جبران در بودجه روبه‌رو نشوند.
آیا روند نزولی قیمت جهانی نفت در سال آینده هم به‌شدت
کنونی ادامه خواهد یافت؟
بنابراین پیش‌بینی نفت 40دلاری در بودجه سال95 دور از
ذهن نیست و حتی ممکن است تا 50دلار هم رقم خوشبینانه‌یی به نظر برسد؛ چراکه تداوم
سقوط قیمت نفت به معنای دایمی بودن آن نیست و این نوسانات شدید دوباره به رقمی
متعادل خواهد رسید. همانطور که تجربه نشان داده، ثبات نفت 150دلاری همان اندازه
کوتاه بود که تداوم نفت 20دلاری، اما نفت حدود 60 تا 80دلاری مدت‌های زیادی
بازار جهانی را در اختیار خود گرفته بود؛ بنابراین نوسانات شدید قیمت نفت نمی‌تواند
پایدار باشد و درنهایت به نقطه تعادلی خود بازمی‌گردد.
الناز خجسته – تعادل