پایگاه خبری تحلیلی
فولاد (ایفنا)- طبق سیاست‌های مدون در سند چشم انداز ۱۴۰۴،
سهم درآمدهای نفتی در اقتصاد کلان کشور باید به صفر برسد. با نگاهی به سهم ۶۶
هزار میلیارد تومانی درآمدهای نفتی در بودجه ۲۶۷
هزار میلیارد تومانی کل کشوردر سال ۹۵، این
نکته برجسته می‌شود که سهم نفت در بودجه سال آینده تنها ۲۵
درصد است.
هر چند که
این سیاست، سال‌هاست که مورد عنایت کارشناسان اقتصادی بوده است، اما به دلیل
افزایش درآمدهای نفتی، به طور متناوب طی برهه‌های گوناگون، محقق نشده است. باید
توجه داشت که نظام اقتصادی وابسته به یک منبع درآمد، نظام اقتصادی بسیار خطرناکی
است چرا که ریسک‌های نگران‌کننده‌ای بر آن مترتب است. ایران و تمام کشورهای صادر‌کننده
نفت با معضل وابستگی شدید به درآمد حاصله از نفت دست به گریبانند. بنابراین این
اتفاق خوبی است که باید از آن حمایت و حفاظت شود و تحت هیچ شرایطی نباید به دولت
اجازه داد که به فرض افزایش مجدد بهای نفت میزان وابستگی اقتصاد کشور به آن را
افزایش دهد. در حال حاضر که تاثیر نفت در اقتصاد ایران به میزان تنها 25 درصد رسیده
است، از ریسک‌پذیری اقتصاد کشور هم بسیار کاسته شده است. به معنای دیگر، با ایجاد
نوسانات سوء در بازار جهانی نفت، تاثیر سوء آن در اقتصاد ایران تنها یک چهارم
خواهد بود، که البته این میزان با برنامه ریزی قابل مدیریت است. اقتصاد
کشورهای اروپای شمالی نیز طی دوره ای، به‌شدت وابسته به درآمدهای نفتی بود اما
آنها با مدیریت آن درآمدها، از یک سو زیرساخت‌های اقتصادی خود را توسعه دادند و از
سوی دیگر منابع درآمدی خود را متنوع کردند. به این ترتیب، در یک پروسه موفق شدند
از وابستگی شدید به یک منبع درآمدی رهایی یابند. بنابراین قطع وابستگی شدید به نفت
و ایجاد سایر منابع درآمدی جایگزین، از مباحثی است که در اقتصاد مقاومتی نیز تدوین
و مورد تاکید قرار گرفته است. در رابطه با کاهش درصد تاثیرگذاری درآمدهای نفتی بر
بودجه کلان کشورنکته‌ای که شاید مورد سوال قرار بگیرد، این است که نوسانات قیمت
نفت چه اثری می‌تواند در کسری بودجه سال آینده دولت بگذارد؟ یعنی اگر قیمت نفت به
زیر 20دلار سقوط کند چه می‌شود؟ با توجه به اینکه، سهم اثرگذار نفت در بودجه سال
آینده تنها 25 درصد است، در نتیجه کاهش هر میزان از درآمدهای نفتی در نهایت به
همان میزان اثرگذاری‌اش (25 درصد)، می‌تواند در بودجه تاثیر سوء داشته باشد. همین
امر نشان می‌دهد که به هر میزان از این اثرگذاری کاسته شود، به اقتصاد کشور به سمت
ثبات و شکوفایی حرکت می‌کند. کما اینکه طبق قاعده و بر اساس سند چشم
انداز 1404 و اصول ابلاغ شده اقتصاد مقاومتی، اقتصاد کلان کشور باید به سمتی برود
که این وابستگی به منابع درآمدی حاصل از فروش نفت، هر سال کمتر شود. در این میان،
تحقق موفق این برنامه و سیاست کلان به نحوه مدیریت اقتصادی دولت‌های آینده بستگی
دارد. اگر از درآمدهای نفتی حتی در صورت افزایش قیمت آن چشم پوشی
شود، این قطع وابستگی امکانپذیر است و در غیر اینصورت، شاهد افزایش درصد اثرگذاری
سهم نفت خواهیم بود.
شاهین شایان‌آرانی/آرمان