عاملیت و مسئولیت پذیرى دراقتصاد

پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)-  مرتضی ایمانی راد اقتصاددان در کانال تلگرام موسسه بامداد نوشت به نظر می رسد نقد حاکمیت از درون به یک معضل جدى براى رشد اقتصادى کشور شده است و اگر این دایره نقد شکسته نشود توسعه کشور متوقف مى شود.

وقتى مشکلات زیاد مى شود و وقتى در هم تنیدگى روابط بسیار گسترده باشد ، که معمولا هست ، بهترین راه حل براى سبک کردن بار روانى مشکلات پیدا کردن مقصر و کسى یا چیزى را عامل مشکلات کردن است . این مساله نه تنها در روابط ساده خانوادگى و سازمانى بلکه در سطح کشور هم بسیار با معنى است .

قدرت یک سیاستمدار به این است که در موضعى بایستد که خود را عامل مشکل به وجود آمده بداند. در این صورت قدرت تغییر مساله به وجود آمده را خواهد داشت و ضعف یک سیاستمدار موقعى است که همه مشکلات پیش رو را به کسى ، یا چیزى و یا حادثه اى منسوب کند. رشد و توسعه اقتصادى مستلزم "عاملیت " است و عاملیت نیز یک موضع قدرتمند شخصى است .عاملیت یعنى من مشکلات را از ناحیه خودم میبینم . معناى این حرف این نیست که دیگران و شرایط هیچ نقشى ندارند، نقش حتما دارند ولى عاملیت من را در موضع قبول مشکلات از ناحیه خودم قرار می دهد. ما معمولا این کار را میکنیم چون خودمان بخشى از مشکل هستیم .
من وقتى بخشى از مشکل هستم تمایل زیادى دارم که مشکل را در دیگران ببینم . وقتى عاملیت در فضاى سیاسى و اقتصادى از بین مى رود آیا رشد اقتصادى متصور است ؟ آیا وقتى من معتقدم که مشکلى که در سیستم من وجود دارد مربوط به دوره قبل است و یا مربوط به شرایط بیرونى است چگونه من می توانم عامل تغییر باشم . متاسفانه در شرایط فعلى شرکتهاى دولتى شرکتهاى خصوصى را متهم به سوداگرى می کنند و شرکتهاى خصوصى هم شرکتهاى دولتى را متهم به رانت می کنند و همه مشکلات خود را هم در شرایط طرف مقابل می بینند. این وزارتخانه مشکل را ناشى از عملکرد سابق می داند و یا از مشکلاتى که در سازمانهاى مرتبط است و یا شرایط را مسئول مشکلات به وجود آمده می داند."توپ را در زمین دیگرى انداختن " و این استراتژى را ناشى از زرنگى دانستن عین فقدان عاملیت و ضعف و بى مسئولیتى یک مدیر است . 
در زمان دانشجویى استاد اقتصاد مثال زیبایى از ساموئلسن برایمان تعریف می کرد. او می گفت که کارناوال زیبایى در خیابانها در حرکت بود. مردم هم در پیاده رو ها ازدحام کرده بودند. یک نفر براى بهتر دیدن کارناوال روى پنجه پا ایستاد. نفر بعدى هم یاد گرفت و روى پنجه پا ایستاد و افرادى که پشت سر آنها بودن هم مجبور شدند روى پنجه پا بایستند. پس از مدتى همه مردم در پیاده روها روى پنجه پا بودند و لى هیچ کس وضعیتش بهتر نشده بود. چون همه روى پنجه پا بودند. یعنى همه در وضعیت بدترى قرار داشتند. عین همین وضعیت در کشور ما است که همه به دنبال انداختن مشکل در زمین دیگرى هستند و نتیجه چنین حرکتى این است که همه دارند ضرر می کنند. همه روى پنجه پا ایستاده اند. حتى وضعیت به شکلى شده است که از کابینه می توان یک گروه اپوزیسیون قوى درست کرد. این مساله سالها از اقشارى از مردم شروع شده و به سازمانها کشیده شد، و بعد به سطوح بالاى سازمانى و الان به هیات حاکمه کشیده شده  است .
در این فضا رشد اقتصادى به سختى اتفاق مى افتد و توسعه بسیار سخت مى شود. در ایران و در این شرایط ، یکى از نقاط قوت یک سیاستمدار، سیاستگذار و یا روشنفکر نقد حاکمیت است . هر چند که نقد حاکمیت براى سالم سازى فضاى سیاسى بسیار خوب است ، ولى کسانی که بیرون از حاکمیت هستند نمی توانند شرایط را نقد کنند و خود را در موضع مخالف قرار دهند.
الان به نظر می رسد نقد حاکمیت از درون به یک معضل جدى براى رشد اقتصادى کشور شده است و اگر این دایره نقد شکسته نشود توسعه کشور متوقف مى شود. از طرف دیگر مردم هم خود را عامل نمی بینند. آنها نمی بینند که تغییرات سیاسى بدون مشارکت و عاملیت آنها به هیچ نتیجه اى نمى رسد. ولى متاسفانه همه منتظر تغییرات سیاسى هستیم تا تغییر در وضع زندگى مردم داده شود. 
حال شرایط فرضى را در نظر بگیرید که همه خود را عامل بدانند و مسیر پیشرفت خود را در رشد اقتصادى کشور بدانند. ( که البته ما در کشور در دورانهایى این شرایط را داشته ایم ) ، توسعه خود بخود اتفاق مى افتد.
چون انرژى حرکت در جامعه وجود دارد. چون هر سیاست دولت در یک بستر مناسب قرار می گیرد و خیلى سریع نتیجه می دهد. حال شما سرمایه گذارى خارجى را در نظر بگیرید. چگونه ممکن است سرمایه گذارى خارجى در کشور وجود داشته باشد و رشد کند ، بدون اینکه عاملیت وجود داشته باشد. 
عاملیت عنصر اساسى غیر اقتصادى رشد اقتصادى است . بدون آن هیچ سیاستى جواب درست نمی دهد. یا حداقل اثر گذارى آن بسیار محدود مى شود. شاید بهتر باشد سال آینده را سال عاملیت و مسئولیت پذیرى بگذاریم و در این زمینه سیاست ها و سیستم هاى مقتدرانه اى اعمال کنیم . حاصل این سیاست ها این است که هر شخص و یا هر مسئولى به بخشى از راه حل تبدیل شود. توسعه اقتصادى کشور منتظر این تغییرات است و هر چه دیرتر شود حل آن با سیاست گذارى مشکلتر مى شود.

منبع: خبرآنلاین