پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- اقتصاد چین در ماه‌های گذشته نشانه‌های نگران‌کننده‌ای را
از خود بروز داده است و بسیاری از کارشناسان، کاهش رشد اقتصادی چین را یکی از
عوامل دخیل در افت قیمت نفت می‌دانند. رشد اقتصادی چین در شش‌ماهه نخست سال 2015،
هفت درصد بوده است و صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده است که اقتصاد چین در سال
2015، 6.8 درصد رشد داشته باشد. این در حالی است که رشد اقتصادی چین در سال گذشته
7.4 درصد بوده است.
رشد
تقاضای چین برای گاز طبیعی، نیروی برق و زغال‌سنگ در شش ماه نخست 2015 نسبت به
همین دوره در سال 2014، کاهش چشمگیری داشته است. با این حال، مصرف نفت توسط چین
روند مشابهی را دنبال نکرده است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش‌بینی کرده است که
مصرف نفت خام و فراورده‌های نفتی چین در سال 2015 و همچنین 2016، به‌طور متوسط 0.3
میلیون بشکه در روز رشد داشته باشد. میزان رشد مصرف در چین در سال 2014، 0.4
میلیون بشکه در روز بود و در سال 2010 یعنی در اوج بحران اقتصادی در اروپا و
آمریکا، واردات نفت چین، یک میلیون بشکه در روز افزایش یافت. در واقع، این افزایش
مصرف نفت توسط چین بود که برای چندین سال قیمت نفت را بالا نگه داشت. اما آیا چین
فشاری رکودی‌ای بیش از آن‌چه تا کنون به بازار نفت وارد کرده است، در ماه‌ها یا
یکی دو سال پیش‌رو وارد خواهد کرد؟
قیمت مواد
خام و کالاهای تولیدی اساسی نظیر سنگ آهن، مس و آلومینیوم در نتیجه افت واردات چین
تا کنون با کاهش جدی مواجه شده است، اما واردات نفت خام این کشور هنوز کاهش نیافته
است. در واقع، فشاری که تاکنون بازار نفت به دلیل کاهش فعالیت‌های اقتصادی در چین
متحمل شده است، بیشتر ناشی از جنبه‌های روانی بوده است، چرا که تقاضای چین برای
نفت هنوز کاهش نیافته است. اما این موضوع اصلاً خبری خوشی نیست؛ زیرا اگر در نتیجه
یک بحران ناگهانی اقتصاد چین وارد کسادی بیشتر فعالیت‌های اقتصادی شود و مصرف نفت
این کشور کاهش یابد، بازار نفت باید منتظر سقوط بسیار بیشتر قیمت‌ها باشد. وقتی
اقتصادی چین تا این اندازه می‌تواند به لحاظ روانی بازار را تحت تأثیر قرار دهد،
تبعات ناشی از رکود در اقتصاد واقعی چین، خطرناک‌تر خواهد بود.
چین در
حال تغییر مدل اقتصادی خود از یک اقتصاد صادرات‌محور و مبتنی بر سرمایه‌گذاری هر
چه بیشتر به یک اقتصاد مبتنی بر مصرف داخلی است. بخش خدمات در چین هم‌اکنون بزرگ‌تر
از بخش صنعت است. حرکت چین به سمت مدل جدید اقتصادی که هدف اصلی آن تحریک تقاضا در
داخل کشور است در آینده شدت نیز خواهد گرفت. این تغییر مدل تنها یک انتخاب صرف
نبوده است، بلکه چین به دلیل مجموع شرایط اقتصادی دنیا و حاکم بودن فضای رکودی در
اکثر مناطق جهان مجبور بوده است که به این سمت حرکت کند. در واقع، مدل صنعتی‌سازی
صادرات‌محور نهایت رشد اقتصادی را برای چین به ارمغان آورد و اکنون با به بن‌بست
رسیدن این مدل، چین باید دست به انتخاب‌های تازه بزند.
حرکت به
سمت مدل جدیدی اقتصادی در چین باعث شده است تا الگوی مصرف انرژی توسط این کشور نیز
تغییر کند. رشد مصرف نفت در چین با نرخی در حدود نصفِ نرخ رشدِ چند سال گذشته
دنبال می‌شود و در حال حاضر، نرخ رشد واردات نفت خام توسط چین، کمتر از نرخ رشد
اقتصادی در این کشور است. از این میان مصرف زغال‌سنگ در چین حتی نسبت به سال گذشته
کاهش یافته است. در واقع، صنایع سنگین در چین سهم کلانی در مصرف انرژی این کشور
داشته‌‌اند. به‌عنوان مثال، صنایع سنگین در چین 17 درصد از تولید ناخالص داخلی این
کشور را به خود اختصاص می‌دهند، اما سهم آن‌ها از تقاضای نیروی برق چین 41 درصد است.
حال این اتفاق در حال روی دادن است که صنایع سنگین چین وارد دوره کاهش فعالیت‌های
خود می‌شوند و لذا مصرف انرژی این کشور نیز در مجموع کاهش خواهد یافت. مصرف انرژی
چین در سال‌ها و حتی دهه‌های گذشته به این دلیل شدیداً افزایش یافت که این کشور
سرمایه‌گذاری عظیمی در صنایع سنگینِ انرژی‌بر و همچنین توسعه زیرساخت‌ها انجام
داد. اکنون به نظر می‌رسد که چون در این زمینه‌ها، حتی بیش از حد مورد نیاز و مهم‌تر
از آن بیش از حدی که سودآوری و صرفه اقتصادیِ پروژه‌ها اجازه می‌دهد، سرمایه‌گذاری
صورت گرفته است، چین احتمالاً دوره‌ای از کاهش مصرف انرژی را طی خواهد کرد.
بنابراین،
احتمال دارد که واردات نفت خام چین نیز به سرنوشت کاهش واردات کالاهای تولیدی نظیر
مس و سنگ آهن دچار شود. تاکنون نیز واردات نفت خام چین عمدتاً صرف افزایش ذخایر
استراتژیک این کشور شده است. لذا با پُر شدن هرچه بیشتر این ذخایر، واردات نفت این
کشور کاهش و فشارها بر بازارها افزایش خواهد یافت. در چنین حالتی، کاهش فعالیت‌های
اقتصادی در چین فشار ویرانگری را بر قیمت‌ها وارد خواهد کرد. از شواهد امر چنین
پیداست که باید به تغییراتی که در اقتصاد چین به عینه در حال روی دادن است، بیشتر
اعتماد کرد تا پیش‌بینی‌های «خوش‌بینانه» موسسه‌های بین‌المللی حوزه انرژی پیرامون
افزایش تقاضای نفت توسط چین.
منبع: مجله
دیپلماسی انرژی