بسته‌دهی برای مشکلات اقتصادی چقدر جوابگوست؟

پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- بعد از بسته خروج از رکود که دولت چندی پیش از آن رونمایی کرد، چهار وزارتخانه دیگر هم در حال تدوین بسته‌های اقتصادی جداگانه‌ دیگری هستند. اما آیا تدوین بسته‌های اقتصادی می‌تواند گره‌گشای اوضاع اقتصاد باشد یا خیر؟

مرضیه محمودی: پس از رونمایی از بسته خروج از رکود توسط وزیر اقتصاد، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و رئیس کل بانک مرکزی و اجرای آن، این بار چهار وزارتخانه صنعت و معدن، نفت، راه و شهرسازی و کشاورزی قرار است در بسته‌هایی جداگانه سیاست‌هایی را برای دوران پس از تحریم تدوین کنند.

آن‌طور که خبرآنلاین اعلام کرده وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار است بسته خروج از رکود تورمی خود را ظرف شش ماه آینده تدوین کند. وزارت نفت نیز قرار است برای شرایط پساتحریم بسته سیاستگذاری خود را در حوزه جذب سرمایه‌گذاری و اهتمام بر تکمیل پروژه‌های نیمه تمام ارایه کند. وزارت راه و شهرسازی نیزدر نیمه مهرماه سال جاری با برگزاری کنفرانسی مهمترین پروژه های خود را برای سرمایه گذاری اعلام کرد.این وزارتخانه پیشتر اعلام کرده که آماده جذب 30 میلیاردیورو سرمایه خارجی برای تکمیل پروژه های نیمه تمام خود از جمله تکمیل مسیر ترانزیتی راه ابریشم است. گفته می‌شود وزارت جهاد کشاورزی نیز به زودی بسته پیشنهادی خود را در حوزه حمایت از صنایع غذایی و پروژه‌های نیمه تمام خود ارایه خواهد کرد.

بسته‌های خروج از رکود، نگاه کوتاه‌مدت به اقتصاد دارند
اما نظر کارشناسان در این مورد چیست و آیا تدوین چنین بسته‌هایی می‌تواند شرایط اقتصادی را بهبود بخشد؟ غلامرضا سلامی، اقتصاددان در گفت‌وگو با اقتصادنیوز در نقد تدوین چنین بسته‌هایی گفت: ارزیابی مثبت یا منفی از بسته‌هایی که قرار است تدوین شود، بستگی به محتوای بسته و سیاست‌هایی دارد که قرار است اجرایی شود. در بسته‌ای که دولت رونمایی کرد ما نه برنامه عملیاتی دیدیم و نه راهکاری برای خروج از رکود. تنها تاکیداتی بر کاهش نرخ سود و تسهیلات شده بود.
بر این اساس سلامی تاکید می‌کند: اگر قرار باشد محتوی بسته‌های تدوین شده توسط وزارتخانه‌ها هم به همین شکل باشد نمی‌توان امیدوار بود که مشکلی حل شود مگر آنکه واقعا راهکارهای عملیاتی و بلند مدتی در بسته ارائه شده باشد.
اما سلامی در نقدی که به بسته اقتصادی وارد می‌کند به موضوع مهمی توجه دارد و آن نگرش کوتاه مدت این بسته‌ها و نسخه‌های فوری و مقطعی است که برای اقتصاد می‌پیچند. وی می‌گوید: مسائل اقتصادی ما عمیق‌تر و ساختاری‌تر از این است که بتوان با برنامه‌های کوتاه مدت شش ماهه آنها را حل کرد. مشکلات ما مسائل روزمره نیست و همگی مشکلات ساختاری است که مدت‌هاست وجود داشته است. پس نمی‌توان با یک نسخه کوتاه مدت آن را حل کرد. نسخه‌های مقطعی و فوری بارها در اقتصاد ما تجویز شده و راه به جایی نبرده است. اگر قرار است مشکل حل شود باید برنامه‌های عمیق و کاربردی متناسب با عمق مشکلات ارائه شود.
سلامی تاکید می‌کند: یکی از مهمترین مشکلات ما وابستگی به نفت است. دولت و وزارتخانه‌ها باید برنامه‌ای ارائه دهند که ما چگونه بتوانیم از وابستگی به نفت رها شویم و باید یک برنامه بلند مدت جدی برای رهایی از این وابستگی تدوین شود. تا زمانی که نگاه کوتاه مدت و مقطعی به مشکلات داشته باشیم مشکلات حل نمی‌شود و وابستگی ما هم برطرف نخواهد شد.

دولت ناگزیر از تدوین بسته‌های موقت است
اما زهرا کریمی، اقتصاددان و استاد دانشگاه نگاه دیگری به بسته‌ها و برنامه‌های کوتاه مدتی که دولت ارائه می‌دهد دارد. وی در گفت‌وگو با اقتصادنیوز می‌گوید: تا زمانی که محتوای بسته‌هایی که وزارتخانه‌ها قرار است منتشر کنند را ندانیم، نمی‌توان در مورد کارایی آنها قضاوت کرد. اما مساله‌ای که کریمی بر آن تاکید می‌کند، موثر بودن بسته‌های موقتی و کوتاه‌مدت در اقتصاد ایران است.
وی می‌گوید: برای مقابله با هر بحرانی در کنار راهکارهای بلند مدت، دولت‌ها ناگزیر هستند که برنامه‌های کوتاه مدتی را هم ارائه دهند. مانند بیماری که گرفتار یک مشکل حاد است. این بیمار علاوه بر آنکه باید مورد مداوای عمیق و جدی قرار بگیرد، برای کم شدن آثار درد و تحمل شرایط موجود، باید داروهای مسکن هم دریافت کند. داروهایی که به روند اصلی درمان ضربه نزند اما در عین حال بیمار را برای مدتی آرام نگه دارد. شرایط فعلی اقتصاد هم همین است. دولت در کنار ارائه برنامه‌های بلندمدت، ناگزیر است برنامه‌های کوتاه مدت ارائه دهد که بتواند شرایط را تا حدی کنترل کند و بهبود بخشد.
این استاد دانشگاه معتقد است: یکی از دلایلی که دولت‌ها را مجبور به ارائه برنامه‌های کوتاه مدت می‌کند، عمر کوتاه دولت‌هاست. دولت‌ها نمی‌توانند در کارزار انتخاباتی برنامه‌هایی ارائه بدهند که آثار آن 10 تا 15 سال آینده مشهود باشد. دولت‌ها ناگزیر از ارائه طرح‌های کوتاه‌مدت هستند. اما مساله اساسی نحوه کنار هم قرار دادن این برنامه‌های کوتاه مدت با برنامه‌های بلندمدتی است که بتواند مشکلات ساختاری را هم حل کند.

منبع: اقتصادنیوز