پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- فرید زکریا در مطلبی با عنوان «تبعات کاهش قیمت نفت»، تأثیراتی را که
سقوط طلای سیاه ممکن است بر کشورهای عمده تولیدکننده نفت داشته باشد، بررسی کرده
است. بخش‌هایی از نوشته زکریا در زیر آمده است:
در حالی‌که
ما سرگرم رصد تحرکات گروه تروریستی داعش و بحث درباره ایران هستیم، رویداد بزرگ‌تری
در جهان در جریان است. ما شاهد کاهش تاریخی قیمت نفت هستیم؛ به طوری که ظرف کمتر
از یک سال، قیمت این کالا بیش از 50 درصد کاهش یافته است. زمانی‌که رویداد مشابهی
در دهه 1980 روی دارد، اتحاد شوروی سرنگون شد. اکنون چنین رویدادی به چه معنا
خواهد بود؟
زکریا
نتایج گفتگوهای خود با کارشناسان را نیز مطرح کرده است: نیک باتلر، رئیس پیشین بخش
راهبردی شرکت بریتیش پترولیوم، در این‌باره به من گفت «ما وارد دوره طولانی‌تر و
پایدارتری از قیمت‌های پایین نفت نسبت به دهه 1980، شده‌ایم».
وی دلیل
این امر را افزایش مستمر عرضه، عنوان کرد. بنابه گفته وی، یک دهه قیمت بالای نفت،
تولیدکنندگان در سراسر جهان را به سرمایه‌گذاری مقادیر هنگفتی به‌منظور یافتن
منابع جدید، ترغیب کرد. این سرمایه‌گذاری‌ها که تا کنون صورت گرفته است،سبب تداوم
عرضه به بازار برای سال‌های متمادی خواهد شد.
لئوناردو
ماگری رئیس پیشین بخش راهبردی شرکت ایتالیایی انی در این رابطه می‌گوید «راهی برای
متوقف‌کردن این پدیده وجود ندارد». وی پیش‌بینی می‌کند که قیمت‌ها تا سال آینده می‌تواند
به 35 دلار به‌ازای هر بشکه برسد، در حالی‌که تابستان سال گذشته قیمت هر بشکه نفت
105 دلار بود.
یکی از
دلایل اصلی تسریع روند نزولی قیمت، این است که عربستان سعودی به‌عنوان «عرضه‌کننده
آونگی» جهان- که به‌راحتی می‌تواند سطح تولید خود را کاهش یا افزایش دهد- تصمیم
گرفته است که سطح عرضه خود را حفظ کند. ماگری می‌گوید «سعودی‌ها می‌دانند که این
امر به آن‌ها صدمه می‌زند، اما امید دارند که دیگران صدمه بیشتری ببینند».
یکی از
اهداف اصلی سعودی‌ها، از دور خارج‌کردن تولیدکنندگان نفت شیل از بازار است.
تاکنون، این هدف محقق نشده است.
در واقع،
علی‌رغم فشار قیمت‌های پایین، شرکت‌های آمریکایی با استفاده از تکنولوژی و شیوه‌های
تجاری هوشمندانه، خود را سرپا نگه داشته‌اند.
بازگشت
قریب‌الوقوع نفت ایران به بازار- که به باور فعالان بازار، اگرچه به کندی، اما روی
خواهد داد- عامل دیگری است که سبب کاهش قیمت‌ها می‌شود. علاوه‌بر این‌ها، افزایش
بازدهی انرژی اتوموبیل‌ها و کامیون‌ها نیز روی قیمت‌ها تأثیر می‌گذارد.
کشورهای
تولیدکننده عمده نفت در نقاط مختلف جهان، با یک بحران مالی مواجه شده‌اند که در
دهه‌های گذشته بی‌سابقه است. اجازه دهید نگاهی به وضعیت جهان «جدید» بیاندازیم.
ونزوئلا
محبوبیت
هوگو چاوز، «سوسیالیسم قرن بیست‌ویکمی» وی و مدیریت ناکارآمد اقتصاد ونزوئلا توسط
وی، تنها با به پشتوانه یک عامل میسر شد و آن رونق نفتی طولانی‌مدت بود. جانشین
وی، وارث یک کشور ورشکسته بوده است که قادر به بازپرداخت وام‌های خود نیست.
در حقیقت،
سهم صادرات نفت از کل صادرات ونزوئلا، 96 درصد است. بنابه برآوردها، اقتصاد این
کشور طی سال جاری هفت درصد کوچک می‌شود. (یکی از دلایل چرخش کوبا به سمت ایالات
متحده این است که مقامات کوبایی می‌دانند در آینده نمی‌توانند به کمک‌های مالی
ونزوئلا امید داشته باشند).
روسیه
دوران
محبوبیت ولادیمیر پوتین نیز به‌مانند چاوز، کاملاً با دوره قیمت‌های بالای نفت
متناظر بود که تولید ناخالص داخلیِ بالاتر، افزایش درآمدهای دولت و ارائه یارانه
به مردم را میسر ساخت.
اکنون همه
موارد مذکور، سیر معکوسی را طی می‌کند. انتظار می‌رود که اقتصاد روسیه طی سال
جاری، 3.4 درصد کوچک شود. درآمدهای حاصل از فروش نفت و گاز، نیمی از درآمد دولت را
تأمین می‌کند. اما برآورد می‌شود که سود شرکت دولتی گازپروم طی سال جاری، 30 درصد
کاهش یابد. باتلر در این رابطه می‌گوید «به یاد داشته باشید که گازپروم، ماشینی
است که تأمین مالی محفلِ پوتین، یعنی گروهی که کشور را اداره می‌کند، انجام می‌دهد».
عراق
90 درصد
درآمد دولت عراق، از طریق فروش نفت تأمین می‌شود و علی‌رغم این‌که تولید نفت در
این کشور تا بیشترین سطح ممکن صورت می‌گیرد، دولت با کاهش قابل‌توجه منابع مالی در
دسترس مواجه است.
این امر،
یکی از دلایل ضعف دولت عراق و افزایش نزاع‌های فرقه‌ای در این کشور است که راه را
برای پیشروی هرچه بیشتر داعش هموار کرده است. دولت شیعه عراق که با کمبود منابع
مالی مواجه است، برای تأمین منابع لازم جهت جذب سنی‌ها، شدیداً تحت فشار قرار
دارد.علاوه‌بر این، دولت مرکزی عراق با کردها نیز بر سر تقسیم درآمدهای نفتی
اختلاف دارد.
فرید
زکریا در پایان نوشته خود، تأثیرات کاهش قیمت نفت را بر ایران را نیز به‌طور خلاصه
بررسی و عنوان می‌کند که علی‌رغم آزادسازی برخی از منابع مالی ایران با توافق هسته‌ای،
قیمت نفت در میان مدت بر اقتصاد ایران تأثیر می‌گذارد. «بنابه برآورد صندوق بین‌المللی
پول، دولت ایران برای برقراری تعادل در بودجه خود به قیمت‌هایی حدود 100 دلار به‌ازای
هر بشکه نیاز دارد.بنابراین، دولت ایران نیز در میان‌مدت تحت فشار قرار خواهد
گرفت.»
منبع:
پترونت