پایگاه خبری تحلیلی
فولاد (ایفنا)- در آستانه
سومین سفر به نیویورک، رییس‌جمهور در گفت‌وگو با یکی از قدیمی‌ترین و پربیننده‌ترین
برنامه‌های شبکه کابلی امریکا، تصویری از چشم‌انداز توسعه مناسبات ارتباطی ایران و
امریکا را ترسیم کرد. شیوه صریح و شفاف گفت‌وگوهای تلویزیونی «سی‌بی‌اس» به‌صورتی
است که معمولا در پایان گفت‌وگوها، بینندگان می‌توانند نسبت به موضوع گفت‌وگو دست
به داوری بزنند. اگر این مساله را به‌عنوان یک پیش‌فرض درنظر داشته باشیم
در آن صورت می‌توان گفت که روحانی در آستانه سفرش به نیویورک تلاش می‌کند غبار
ایران‌هراسی پردامنه‌یی را که طی سال‌های قبل در اذهان عمومی مردم امریکا رسوب
کرده، بزداید.
درمورد شبکه سی‌بی‌اس امریکا، نکته جالب‌توجه آن است که
این شبکه تلویزیونی به‌صورت کابلی اداره می‌شود و مخاطبان آن باید برای استفاده از
برنامه‌های این شبکه پول بپردازند، اما باوجود این موضوع، سی‌بی‌اس طی دهه‌های
اخیر به یک رکن اساسی در ساختار رسانه‌یی امریکا بدل شده و برنامه‌هایش با استقبال
مردم مواجه می‌شود. روحانی در گفت‌وگو با استیون کرافت مجری شبکه سی‌بی‌اس،
بااشاره به مشکلاتی که برسر راه مراودات دو طرف وجود دارد، گفت:
«امریکا
اشتباهات فراوانی در قبال ایران داشته که باید این اشتباهات را جبران کند.» رییس‌جمهور
همچنین در پاسخ به پرسشی درباره دیدار احتمالی با باراک اوباما رییس‌جمهوری امریکا
در نیویورک گفت که فعلا برنامه‌یی برای این دیدار ندارد و فکر می‌کند که قدم‌های
بیشتری برای ورود به این مرحله باید برداشته شود.
برداشتن
گام‌های نهایی در اجرای برجام
رییس دولت یازدهم در ابتدای این گفت‌وگو در پاسخ به پرسش
استیون کرافت درباره روند دستیابی به توافق هسته‌یی و نقش آن در بهبود روابط ایران
و امریکا گفت: «توافق بسیار سختی بود، پیچ و خم‌های بسیار زیادی داشت. نخستین گام
موفقی که در توافق موقت ژنو برداشتیم، معنایش این بود که این راه گرچه سخت است،
اما راه درستی است و می‌تواند ما را به اهداف‌مان برساند. امروز خوشحالم که قدم‌های
بسیار مهمی در این زمینه برداشتیم و در حال برداشتن گام‌های نهایی هستیم.» روحانی
درباره دستاوردهای ایران از توافق هسته‌یی گفت: «خود توافق بسیار مهم بود. خود به
دست آمدن تفاهم و توافق یعنی یک موفقیت بزرگ برای دو طرف. آنچه ما به‌دست آوردیم
درواقع اهدافی بود که از روز اول آن را دنبال می‌کردیم و آن اینکه بتوانیم بدون
مشکل فعالیت هسته‌یی صلح‌آمیز خود را داشته باشیم. تحریم‌ها برداشته شود و قطعنامه‌های
ظالمانه‌یی که علیه ایران بوده، لغو شوند.»
استدلال
مخالفان توافق قوی نیست
رییس‌جمهور در ادامه گفت‌وگو در پاسخ به این پرسش استیون
کرافت که نظرش را درباره مخالفان توافق جویا شده بود، گفت: «قابل پیش‌بینی بود که
یک مساله به این مهمی نمی‌تواند بدون مخالف باشد اما بعضی تعبیرات ممکن است مطرح
شود که ناخوشایند باشند و شما را متعجب کند. اصولا مخالفان توافق منطق‌شان قوی
نبود. دلیلش این است که کشورهایی که به این توافق نظر مثبت دارند، اکثریت قاطع
کشورهای جهان هستند و مخالفان به یک رژیم و عده‌یی در امریکا محدود شده‌اند.»
روحانی در ادامه این توافق را به‌دلیل ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌یی ایران، یک
توافق خوب برای امریکا دانست که می‌تواند به صلح و ثبات در جهان و منطقه کمک کند.
رییس‌جمهور درباره فرآیند اعتماد‌سازی در مناسبات ارتباطی ایران و امریکا به این
نکته اشاره کرد: «مردم ایران به سیاست‌های دولت امریکا اعتمادی ندارند و به اعمال
و اقدامات دولت امریکا در سال‌های طولانی گذشته معترض هستند و در امریکا هم برخی
ممکن است نسبت به ایران اعتماد کامل نداشته باشند. اما، این همه گزارش آژانس باید
برای افرادی که بی‌طرف هستند کاملا اعتمادآفرین باشد.»
تشابه مخالفان توافق
در ایران و امریکا
رییس دولت یازدهم درباره وجود تشابه بین مخالفت‌هایی که در
ایران و امریکا درباره توافق انجام می‌شود، گفت: «تشابه وجود دارد. به هر حال در
امریکا عده‌یی با این توافق مخالف هستند و در ایران هم این توافق مخالفانی دارد و
این طبیعی است، چراکه مخالفان همیشه حداکثر را نگاه می‌کنند حال آنکه در یک توافق
هیچ طرفی به حداکثر نمی‌رسد اما مهم نتیجه این توافق است. نتیجه این توافق به‌نفع
همه و به نفع دو طرف است.» روحانی درباره مخالفت نهادهای قدرتمندی مانند
سپاه پاسداران با توافق هسته‌یی گفت: «ما همه در کشور یک چارچوب دموکراتیک را
پذیرفته و قبول کرده‌ایم. زمانی که نهادهای مسوول در ایران توافق را بپذیرند، همه
تسلیم آن نهادها خواهند بود. اما قبل از آنکه در موضوعی، نهاد مربوطه تصمیم نهایی
را بگیرد، روشن است که عده‌یی مخالف و عده‌یی موافق خواهند بود و نظرات خود را
اعلام می‌کنند اما درنهایت بعد از آنکه توافق مورد تایید نهادهای مسوول قرار گرفت
همه تسلیم آن خواهند بود. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هم به آن
توافقی که موردتایید نهادهای مسوول قرار بگیرد، احترام خواهد گذاشت.» رییس‌جمهور
درباره لغو تحریم‌های اقتصادی و تاثیر آن در اقتصاد کشور گفت: «تحریم راه درستی
نیست. تحریم زبان تهدید و فشار است، اگر این زبان را باید کنار بگذاریم و با زبان
احترام با هم صحبت کنیم آن وقت شرایط حتما عوض خواهد شد.»
ایجاد اعتماد بین دو کشوری که مدت‌ها با هم دشمن بوده‌اند،
دشوار است. شما چطور می‌خواهید ذهنیت مردم امریکا را به ویژه با توجه به گزارش‌های
آژانس بین‌المللی درباره ایران تغییر دهید؟
نسبت به موردی که شما مطرح کردید، به هر حال آژانس بازرسی‌های
فراوانی را از سال 2003 تا 2005 انجام داد،
مخصوصا از زمانی که در سال 2003 ایران پروتکل الحاقی را به صورت داوطلبانه پذیرفت
و قبول کرد. این همه گزارش آژانس باید برای افرادی که بی‌طرف هستند، کاملا
اعتمادآفرین باشد. اگر دولتی یا کشوری می‌خواست دنبال سلاح اتمی برود راه‌های
دیگری برای این کار وجود داشت. ضمن اینکه ایران کشوری است که در طول 200سال گذشته
سابقه تجاوز به هیچ کشوری را ندارد و ایران خود قربانی سلاح کشتار جمعی و شیمیایی
است.
آیت‌الله خامنه‌ای گفتند که این توافق باید بسیار دقیق
مورد بررسی قرار بگیرد و از مجلس خواسته‌اند که این‌کار را انجام دهد به نظر شما
امکان دارد که مجلس ایران این توافق را رد کند؟
مجلس فعلا در کمیسیون ویژه‌یی که برای این کار تشکیل داده
این توافق را مورد بررسی قرار می‌دهد. همچنین یک نهاد مهم دیگر به نام شورای
عالی امنیت ملی این توافق را مورد رسیدگی و بررسی قرار می‌دهد و این 2 نهاد نظرات
خودشان را اعلام خواهند کرد. مهم این است که هر 2 نهاد در این تصمیم‌گیری طبق
قانون و در چارچوب مقرراتی که دارند، بررسی این توافق را ادامه بدهند. به نظر من
هر دو نهاد در هفته‌های پیش رو به تصمیم نهایی خواهند رسید.
فکر می‌کنید که این توافق در مجلس ایران وتو شود؟
ما سیستمی به نام وتو به آن صورتی که شما در کنگره امریکا
دارید، نداریم. به هر حال شورای عالی امنیت ملی یا مجلس شورای اسلامی یک چیزی را
بررسی، رد یا تصویب می‌کنند. مجلس شورای اسلامی موضوعی را که مورد بررسی قرار می‌دهد
و با رأی‌گیری معلوم می‌شود، نظر نهایی‌اش چیست.
یک‌سری مباحثی در داخل و خارج ایران و امریکا هست که توافق
هسته‌یی می‌تواند کاتالیزوری باشد برای همکاری مشترک بین دو کشور. یکی از این
زمینه‌ها مبارزه با داعش است و هم ایران و هم امریکا این گروه را مرگبار می‌دانند. فکر می‌کنید
فضایی برای همکاری یا رایزنی در این زمینه و مبارزه با داعش وجود دارد؟
خیلی زمینه‌ها وجود دارد که در آن زمینه‌ها ممکن است اهداف
مشترک یا منافع مشترک وجود داشته باشد. اما مهم این است که در همین توافق هسته‌یی
ما در مقام عمل ببینیم دو طرف چگونه عمل خواهند کرد، نحوه عمل ایران و امریکا نشان
خواهد داد که ما در اجرای موضوعی که به تفاهم و توافق رسیدیم تا چه حد جدی و
پایبند هستیم. البته زمینه‌های دیگری در آینده وجود خواهد داشت، مهم این است که در
این قدم اول بتوانیم جای پایمان را محکم بکنیم و دقیقا به این توافق به خوبی عمل
کنیم، به خوبی عمل شدن به این توافق فضای جدیدی را به وجود خواهد آورد.
شما در کمپین انتخاباتی خود گفتید که می‌خواهید درها را روی
ایران باز کنید، تحریم‌ها را لغو کنید، آبادانی و رفاه به ایران بیاورید و ایران
را به جایگاه خود برسانید. اما به نظر بخشی از وعده‌های شما تحقق پیدا نکرد. مثل
آزادی بیان و آزادی دو رهبر اپوزیسیون که مدتی است در حصر هستند یا دسترسی‌های
بیشتر به اینترنت. فکر می‌کنید این پیروزی شما باعث خواهد شد که بتوانید دستور
کاری خود را به جلو ببرید؟
من فکر می‌کنم در زمان دوساله‌یی که از دولت من گذشته،
نسبت به وعده‌هایی که دادم تا حد زیادی موفق بودم و به آن وعده‌ها عمل کردم. البته
معنایش این نیست که به صد درصد آنچه گفته‌ام عمل شده اما در همه زمینه‌ها قدم‌های
مثبتی برداشته شده است. امروز ما در روابط با کشورهای دیگر فضای نویی را احساس می‌کنیم.
ما با دولت‌ها و با کشورهای مختلف روابط نزدیک‌تری پیدا کرده‌ایم و علاقه‌مند
هستیم با سایر کشورهایی هم که روابط ما صمیمی نیست به سمت روابط بهتر حرکت بکنیم.
در زمینه مسائل سیاسی و اجتماعی نیز امروز فضای دانشگاه‌های ما نسبت به دوسال پیش
به مراتب آزادتر، بهتر و بانشاط‌تر است در مناسبت‌های مختلف در دانشگاه‌ها، جلسات
مختلف، اجتماعات بزرگ به پا می‌شود، احزاب مختلف، تفکرات مختلف نطق‌های خودشان را
ایراد می‌کنند و حرف‌های خودشان را می‌زنند. در روزنامه‌ها و رسانه‌ها آزادی
بیشتری نسبت به گذشته احساس می‌شود و همین‌طور در زمینه فضای مجازی و اینترنت
امروز پهنای باند ما نسبت به دوسال پیش، بیش از 3برابر شده است. بنابراین فضا
کاملا نسبت به گذشته تغییر کرده. البته برخی از امور است که در اختیار دولت نیست
در اختیار قوه قضاییه است، قوه قضاییه ما طبق قانون اساسی مستقل است اما در عین
حال مواردی را که دولت بتواند کاری را انجام دهد، در آن زمینه در حد امکانات و
اختیارات قانونی خودش اقدام خواهد کرد.
برخی کسانی که تابعیت دوگانه دارند مثل جیسون رضاییان در
زندان هستند. بسیاری مخالف این قضیه هستند. گویا صحبت‌هایی هم برای تبادل زندانیان
بوده. شما در این ارتباط اظهارنظری می‌کنید؟
به‌طور کلی می‌توانم، بگویم راجع به مسائل انسانی ما باید
خارج از بحث‌های سیاسی قدم برداریم. به نفع همه آنهایی که امروز در زندان یا تحت
تعقیب هستند تا جایی که امکان‌پذیر باشد. ایرانیانی که در امریکا در زندان هستند،
ایرانیانی داریم که تحت تعقیب هستند، بیشتر آنها هم به اتهام اینکه تحریم را دور
زدند و شما می‌دانید که ما از اول تحریم را غلط و نادرست می‌دانستیم و تشویق می‌کردیم
همه را که تحریم را دور بزنند. چون کار را کار غلط و ضد انسانی می‌دانستیم.
بنابراین همه آن زندانیان را بی‌گناه و زندانی کردن آنان را نادرست می‌دانیم. ما
تلاش خودمان را از لحاظ انسانی و در حد توان انجام می‌دهیم. انتظار داریم که دولت امریکا
هم تلاش خودش را برای آزادی زندانیان انجام دهد.
شما از
تبادل زندانیان حمایت می‌کنید؟
من خیلی این کلمه تبادل را نمی‌پسندم. ولی باید از لحاظ
انسانی اگر می‌توانیم قدمی برداریم. طرف امریکایی هم باید قدم خودش را بردارد.
هتل‌های ایران مملو از اروپایی‌هایی است که به‌دنبال تجارت
با ایران پس از لغو تحریم‌ها هستند. آینده ایران را چگونه می‌بینید؟ آیا به نظرتان
سرمایه‌گذاران امریکایی هم باید به ایران چشم بدوزند؟
چرا که نه. آنها هم می‌توانند به ایران بیایند. به نظر من
این فضایی که وجود دارد که امریکایی‌ها در ایران سرمایه و تکنولوژی خودشان را
نیاورند، نادرست است. فضای ایران برای هم امریکایی‌ها و هم اروپایی‌ها و هم دیگران
باز است برای اینکه به ایران بیایند و بتوانیم با هم فعالیت‌های اقتصادی داشته
باشیم. البته ما امروز بیشتر به دنبال سرمایه‌گذاری و ورود تکنولوژی هستیم تا
تجارت. همان‌طور که می‌دانید گروه‌های فراوان از کشورهای مختلف اروپایی به ایران
آمدند و در حال حاضر هم گروه‌هایی در ایران هستند. امریکایی‌ها هم می‌توانند برای
سرمایه‌گذاری و تبادل تکنولوژی به ایران بیایند و اتفاقا یکی از راه‌هایی که آن بی‌اعتمادی
کاهش پیدا کند، تقویت روابط اقتصادی مخصوصا بین بخش‌های خصوصی است. می‌دانید که ما
در ایران اقتصاد را قدم به قدم به بخش خصوصی و غیردولتی واگذار می‌کنیم، بخش خصوصی
ما و بخش خصوصی امریکا اگر با هم در سرمایه‌گذاری و فناوری تبادل داشته باشند، می‌تواند
فضا را مناسب کند و اتفاقا توافق هسته‌یی ما را هم پایدارتر می‌کند. هر مقدار این
روابط، روابط نزدیک‌تری باشد حتی در بخش توریسم. اگر مردم امریکا به ایران بیایند
برای دیدن آثار باستانی و طبیعت و مردم ایران هم به امریکا بروند برای دیدن
امریکا، این می‌تواند دیوار بی‌اعتمادی را کوتاه و شرایط را برای آینده بهتر کند.
آیا قصد دارید با رییس‌جمهور اوباما در نیویورک امریکا
ملاقات کنید؟
ما برنامه‌یی برای این کار نداریم. فکر می‌کنم خیلی قدم‌های
دیگری باید برداشته شود تا به این مرحله برسیم.
تماس تلفنی چطور؟
نیازی نبوده که تلفنی با یکدیگر صحبت کنیم. یک‌بار نیاز
بود که آقای اوباما تماس گرفتند و تلفنی با هم صحبت کردیم.
دوباره
نمی‌خواهید این کار را انجام دهید؟ آیا احتمالش هست که ملاقاتی باشد؟
مهم این
است که ما باید برای اجرای این توافق بسیار مهم تلاش کنیم و باید اقداماتی که به
نفع منافع دوطرف است، انجام دهیم. اگر ما گام‌های مثبتی را‌برداریم، شرایط برای
آینده عوض خواهد شد.
خیلی
ممنون از وقتی که به این مصاحبه اختصاص دادید.
خیلی
متشکرم.
منبع: تعادل