سقوط ۵۰ پله‌ای ایران در طول ۱۰ سال

پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- موسسه تحقیقاتی فریزر در جدیدترین گزارش خود ۱۵۷ کشور جهان را از نظر میزان آزادی اقتصادی بررسی کرده و ایران را در میان ۴۰ کشور دارای وضعیت قرمز از نظر آزادی اقتصادی قرار داده است. براساس این گزارش که بر پایه آمار مربوط به سال ۲۰۱۳ میلادی (۱۳۹۲ شمسی) تهیه شده است ایران از نظر آزادی اقتصادی نمره ۵.۴۳ را به دست آورده و در رتبه ۱۴۷ جهان جای گرفته است. این در حالی است که در نخستین بررسی موسسه فریزر ایران در سال ۱۹۸۰ نمره ۳.۶۱ (رتبه ۹۷) را کسب کرده بود. بالاترین نمره ایران در این رتبه بندی مربوط به سال ۲۰۰۵ است که با ۶.۳۷ در رتبه ۹۶ بین کشورهای بررسی شده قرار گرفته است.
به گزارش تعادل، حدود ۳ دهه می گذرد از روزی که فریدمن با هدف توسعه مفهوم آزادی اقتصادی به واکر و موسسه فریزر ملحق شد. در طول دوره ۱۰۸۶ تا ۱۹۹۴، ۶ کنفرانس در رابطه با این موضوع برگزار شد و شاخص آزادی اقتصاد جهان به عنوان دستاورد این کنفرانس ها معرفی شد. بعد از دو دهه از فعالیت این موسسه علاقه نهادهای دانشگاهی به بررسی تاثیرات سیاسی و اقتصادی این موضوع بالا گرفت. اکنون شاخص آزادی اقتصادی به شاخصی معتبر تبدیل شده است و اثرگذاری نهادهای مختلف اقتصادی بر یکدیگر را بررسی و مقایسه می کند. انتخاب شخصی، مبادله داوطلبانه در بازار، آزادی ورود و رقابت در بازارها، محافظت از افراد و مالکیت آنها در برابر تجاوز دیگران ازجمله معیارهای اقتصاد آزادند. آزادی اقتصادی وقتی حضور دارد که هر فرد اجازه انتخاب آزادانه داشته باشد، حتی تشویق به فعالیت های داوطلبانه نیز تا مادامی که به مالیکت دیگران آسیب نرسد، صورت می گیرد. افراد حق استفاده از وقت، استعداد و منابع خود را دارند ولی اجازه گرفتن از دیگران را ندارند. استفاده از خشونت، سرقت، تقلب و تهاجم فیزیکی در یک جامعه آزاد از لحاظ اقتصادی جایز نیست. اما افراد، آزادانه می توانند تجارت، همکاری با دیگران و رقابت را به عنوان یک اصل مهم دنبال کنند. در یک جامعه اقتصادی آزاد، نقش اصلی دولت، محافظت از اموال افراد در برابر غارت دیگران است. شاخص آزادی اقتصادی تامین این شرط را در موسسات و قوانین مختلف بررسی می کند. به بیان دیگر شاخص آزادی اقتصادی رابطه بین قوانین و موسسات را نگاه می کند که دولت چگونه حقوق مالکیت را حفظ می کند و با کمی اغماض، در تولید کالاهای عمومی، دفاع ملی و دسترسی به پول ملی به عنوان کارکرد بعدی چگونه عمل می کند. یک کشور برای دریافت امتیاز بالا از این موسسه باید حقوق مالکیت خصوصی را تامین و اجرای بی طرفانه قراردادها و ثبات محیط پولی را دنبال کند. همچنین باید مالیات ها را پایین نگه دارد، از ایجاد موانع در تجارت داخلی و خارجی خودداری و اعتماد به تخصیص منابع در بازارها را جایگزین هزینه های دولت کند. در نهایت این شاخص به عنوان خلاصه یی قیاسی از وضعیت آزادی اقتصاد یک کشور با استانداردهای اقتصاد خرد است. شاخص آزادی اقتصادی بر پایه ۵ محور حجم و اندازه دولت، ساختارهای قانونی و حقوق مالکیت، نقدینگی، آزادی تجارت بین المللی و قوانین اعتبارات، بازار کار و تجارت تعریف شده است. نمره صفر تا ۱۰ برای هر کشور در این شاخص در نظر گرفته شده است که هر چه بیشتر باشد دلالت بر آزادی اقتصادی بیشتر آن کشور دارد.

تنها ۱۰ کشور اقتصاد بسته تر از ایران دارند
در گزارش امسال نمره آزادی اقتصادی ایران ۵.۴۳ اعلام شده است که نشان دهنده بیشتر شدن آزادی اقتصادی در ایران است اما با این وجود رتبه ایران نسبت به سال قبل که ۱۵۲ کشور مورد ارزیابی قرار گرفته بودند تغییری نداشته است. تنها ۱۰ کشور جهان اقتصاد بسته تری نسبت به ایران دارند و ایران یازدهمین اقتصاد بسته دنیا شناخته شده است. با این وجود وضعیت آزادی اقتصادی در ایران طی سال ۲۰۱۳ نسبت به سال قبل از آن بهتر شده است. ایران در سال ۲۰۱۲ نمره ۵.۱ را از نظر آزادی اقتصادی به دست آورده بود. در نخستین بررسی موسسه فریزر ایران در سال ۱۹۸۰ نمره ۳.۶۱ (رتبه ۹۷) را کسب کرده بود و بالاترین نمره نیز مربوط به سال ۲۰۰۵ است که با ۶.۳۷ در رتبه ۹۶ بین کشورهای بررسی شده قرار گرفت.
موسسه فریزر هنگ کنگ را آزادترین اقتصاد جهان معرفی کرده است. این کشور نمره ۸.۹۷ در شاخص آزادی اقتصادی را به دست آورده است. هنگ کنگ سال پیش نیز در رتبه نخست جهان قرار گرفته بود. سنگاپور با نمره ۸.۵۲ در رتبه دوم و نیوزیلند با نمره ۸.۱۹ در رتبه سوم قرار گرفته اند. سوییس، امارات، موریتوس، اردن، ایرلند، کانادا و انگلیس به ترتیب در رتبه های چهارم تا دهم از این نظر قرار گرفته اند. ونزوئلا نیز با کسب نمره ۳.۲۳ به عنوان بسته ترین اقتصاد جهان معرفی شده و در رتبه آخر قرار گرفته است. برخی کشورها که آزادی اقتصادی بیشتری نسبت به ایران دارند عبارتند از: قطر رتبه ۱۳، امریکا رتبه ۱۶، بحرین رتبه ۲۴، ژاپن رتبه ۲۶، کویت رتبه ۳۱، عمان رتبه ۵۹، فرانسه رتبه ۷۰، لبنان رتبه ۷۶، عربستان رتبه ۸۱، ترکیه رتبه ۸۲، روسیه رتبه ۹۹، چین رتبه ۱۱۱، هند رتبه ۱۱۲ و میانمار رتبه 146

منبع: روزنامه تعادل