پایگاه خبری تحلیلی
فولاد (ایفنا)- روزنامه آرمان در
صفحه اقتصاد نوشت: دولت در حالی پیش نویس بودجه سال آینده را ارائه کرده است که به
رغم حصول توافق هسته ای، پیش بینی ها حاکی از این است که سال 95 سال سختی برای
اقتصاد خواهد بود.
در این
گزارش که در شماره روز یکشنبه بیست و نهم شهریور 1394 خورشیدی به قلم امیر
داداشی انتشار یافته، می خوانیم: هر چند لغو تحریم ها امتیازی است که دولت یازدهم
برای سومین سال تصدی گری خود از آن برخوردار است اما کاهش معنادار قیمت نفت و این
پیش بینی که ممکن است قیمت نفت همچنان پایین بماند، از هم اکنون دولتمردان را به
فکر راه هایی برای جبران کسر بودجه انداخته است. تمهید اولیه در این زمینه کاهش
وابستگی بودجه به نفت است. این در حالی است که برخی کارشناسان معتقدند این کاهش به
یکباره امکان پذیر نیست و وابستگی 30 درصدی بودجه به نفت ممکن است تنها در حد شعار
باقی بماند.
هر
چند در سه سال اخیر رعایت زمان بندی بودجه از طرف دولت کارشناسان حوزه اقتصاد را
خوشحال کرده است، اما تنها به مجرد رعایت این زمان بندی نمی توان امیدوار بود که
مشکلات بودجه ای حل شود. احمدی نژاد همواره در ارائه پیش نویس و
لایحه بودجه تاخیر داشت و این تاخیر در مواردی حتی باعث شد که کار تصویب بودجه با
چند ماه تاخیر انجام شود. در دولت یازدهم نظم ارائه بودجه به مجلس رعایت می شود
اما مشکلات بودجه در بسیاری موارد به قوت خود باقی است.
کسری
بودجه مساله ای اساسی است که دولت یازدهم را رنج می دهد. حجم کل بودجه سال 94
بیش
از 837 هزار و 907 میلیارد تومان در نظر گرفته شد. در همین حال، تراز عملیاتی
بودجه سال 94 که از آن به عنوان کسری بودجه آشکار نام برده می شود، بیش از 46 هزار
میلیارد تومان برآورد شد. به نظر می رسد بخش مهمی از این کسری مربوط به کاهش قیمت
نفت است.
در
ادامه این گزارش آمده است: از اصلی ترین منابع تامین بودجه می توان به درآمد های
مالیاتی، نفت و ارز اشاره داشت که با توجه به افت شدید قیمت نفت در بازار های
جهانی دولت روحانی سیاست کاهش وابستگی به این محصول را اتخاذ کرده است و تصمیم
دارد در بودجه 95 درآمد های مالیاتی را که در سال آینده بیش از 100 هزار میلیارد
در نظر گرفته شده است، جایگزین آن کند. این میزان از درآمد مالیاتی نشان از رشد 18
درصدی آن نسبت به سال جاری دارد. به طور کلی سهم درآمد های مالیاتی نسبت به سال
های گذشته افزایش چشمگیری داشته است. درآمد های ارزی از دیگر منابع مهم تامین
بودجه دولت محسوب می شود. در حالی وزارت نفت تعهد کرده تا در سال آینده حدود 22
میلیارد دلار به عنوان درآمد نفتی در اختیار دولت قرار دهد که قرار است دولت این
منابع را با نرخ 3100تومانی به ریال تبدیل کند.
** راهکار
مالیاتی در شرایط رکود
درآمد
های مالیاتی کشور ما فقط هفت درصد از تولید ناخالص ملی را شامل می شود، در حالی که
متوسط این عدد در جهان تا حدود 30 درصد تخمین زده شده است. به نظر می رسد اینکه در
شرایط رکود، گرفتن مالیات ها کشور را با رکود بیشتری مواجه خواهد کرد بهانه ای بیش
نیست و مشکل اساسی در این است که افراد با درآمد های بالا از پرداخت مالیات
گریزانند و هیچ نهادی هم وضعیت این افراد را مورد بررسی دقیق قرار نمی دهد.
شاید
بتوان برخی از بند های مالیاتی را در هر سال منطبق بر اوضاع اقتصادی تغییر داد،
اما اگر نهاد های ذی ربط بخواهند همه ساله به دلیل رکود یا رونق اقتصادی یک قانون
مالیاتی خاص را تدوین کنند امری غیر ممکن است. در نتیجه بهتر است دولت از فرار های
مالیاتی به شدت جلوگیری کند و با اصلاح برخی از بند های قانون مالیاتی هم رکود را
مهار و هم به رونق اقتصادی کشور کمک کند. این در حالی است که فرار مالیاتی یکی از
مشکلات عدیده در اقتصاد ماست.
اسفند
سال گذشته رئیس سازمان امور مالیاتی گفت: براساس مطالعات انجام شده حدود 20 تا 25
درصد تولید ناخالص داخلی از پرداخت مالیات فرار می کنند که اگر این منابع را
براساس قیمت جاری محاسبه کنیم، هزار میلیارد تومان از تولید ناخالص داخلی کشور فرارمالیاتی
داریم اما اگر این رقم را به قیمت ثابت محاسبه نماییم، حدود یک چهارم این عدد می
شود. علی عسگری ادامه داد: آن چیزی که در خصوص فرار مالیاتی واقعیت دارد این است
که حجم فرار مالیاتی در اقتصاد کشور، چه از نوع قاچاق و فعالیت های غیرقانونی و چه
از نوع فعالیت قانونی که دارای کتمان است، حجم بسیار بالایی است و کشور باید در
این زمینه به صورت جدی تر عمل کند.
**توانایی
منابع مالیاتی در تامین بودجه
کارشناسان
معتقدند در سال های گذشته با توجه به قیمت بالای نفت که تا حدود 100 دلار هم
افزایش داشت و با صدور و فروش چشمگیر آن از سوی دولت ، این کالا نقش به سزایی در
تامین درآمد بودجه کشور داشته و دولتمردان با درآمد هنگفت حاصل از فروش آن حدود 60
تا 65 درصد بودجه سال را تامین می کردند. آنها امیدوارند با اجرای برنامه ششم
توسعه در سال آینده درآمد های مالیاتی به سرحد خود برسند و دولت بتواند تا جایی که
ممکن است از فرار های مالیاتی جلوگیری به عمل آورد و
به
این ترتیب، درآمد های مالیاتی مهمترین نقش را در تامین بودجه سال آتی ایفا کنند.
یک
اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفت وگو با «آرمان» می گوید: طی پنج سال گذشته ما
درآمد نفتی بالایی داشتیم و اصلی ترین منبع تامین بودجه، صنعت نفت محسوب می شد.
قطعا در شرایط موجود درآمد های مالیاتی نمی تواند جایگزین مناسبی برای آن باشد،
ولی از آنجا که درآمد های نفتی ما کاهش پیدا کرده است این مالیات فروش و مصرف است
که مرتبا با نرخ بالا و به طور گسترده سهم بالایی از درآمد بودجه را تامین می کند
که به طور اشتباه از آن به عنوان مالیات بر ارزش افزوده یاد می شود. مالیات فروش و
مصرف که از آن یاد شد می تواند هم وزن درآمد نفتی سال های گذشته باشد و کسری بودجه
را جبران کند. جمشید پژویان ادامه می دهد: برای اینکه درآمد های مالیاتی
به طور کلی بتوانند جایگزین درآمد های نفتی شوند نیاز به بازنگری در پایه های
مالیاتی و اصلاح نظام مالی و اقتصادی داریم. اگر این اتفاق رخ دهد نظام اقتصادی
کشور ما ظرفیت این امر را دارد که درآمدهای مالیاتی، هزینه های دولت به ویژه هزینه
های جاری را مورد پوشش خود قرار دهند.
** دوری
از تنبلی اقتصادی
سال
آینده مشخص می کند این گمانه زنی ها تا چه حد درست و تا چه میزان دور از حقیقت
هستند. در سال های گذشته دولت های ما نشان داده اند که تا چه حد به صنعت نفت
وابسته اند. دولت ها همانطور که اشاره شد میزان زیادی از بودجه سال را از درآمد
حاصل از این صنعت تامین و در صورت بروز هر گونه مشکلی به ویژه تورم با فروش نفت آن
را رفع می کردند. بسیاری از صاحب نظران در این زمینه معتقدند کشور هایی که اقتصاد
آنها صرفا به یک محصول متکی است و اصطلاحا از آنها به عنوان «کشور های تک محصولی»
یاد می شود دچار تنبلی اقتصادی هستند.
در
نتیجه در سال پیش رو که با افت شدید قیمت نفت مواجه شده ایم، دولت ایران باید
تنبلی اقتصادی خود را کنار گذاشته و علاوه بر اخذ مالیات، در تولید و صادرات دیگر
محصولات خود نیز کوشا تر از گذشته عمل کند.
*منبع:
روزنامه آرمان