پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- قیمت‌های جهانی نفت طی ماه‌های اخیر تا حد چشمگیری کاهش
یافت و این قیمت‌ها همچنان پایین باقی مانده است. با این وجود، اعضای سازمان
کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و در رأس آن‌ها عربستان سعودی، تاکنون اقدامی در
راستای تنظیم بازارها صورت نداده‌اند. مقامات عربستان ادعا می‌کنند که به‌دنبال
مقابله با صنعت شیل ایالات متحده هستند. با این وجود، به نظر می‌رسد که کمی دیر به‌فکر
رویارویی با این صنعت سابقاً پرهزینه افتاده‌اند.
با توجه
به شرایط موجود، عربستان سعودی طی دو سال آتی با مشکلات جدی مواجه خواهد شد که می‌تواند
بقاء حاکمان آن را در پایان دهه جاری به مخاطره بیاندازد.
قیمت‌های
جهانی نفت در حال‌حاضر وارد کانال 40 دلاری شده و این امر، چشم‌انداز اقتصادی دولت‌های
نفتی خاورمیانه را تیره و تار کرده است.
عربستان
سعودی در ماه نوامبر سال گذشته، قمار بزرگی کرد و در عوض کاهش سقف تولید به‌منظور
حفظ قیمت‌ها، سطح تولید خود را افزایش داد و به 10.6 میلیون بشکه در روز رساند. پس
از آن بود که بانک مرکزی آمریکا اعلام کرد، اوپک تأثیرگذاری خود بر بازارها را از
دست داده است.
در واقع،
در صورتی‌که سعودی‌ها واقعاً به‌دنبال فلج‌کردن صنعت شیل ایالات متحده بوده باشند،
دچار اشتباه محاسباتی شده‌اند.
بانک
مرکزی عربستان سعودی نیز در آخرین گزارش خود اذعان کرد «آشکار شده است که واکنش
تولیدکنندگان نفت غیراوپک به قیمت‌های پایین نفت، در حد انتظارات نبوده است». به
این ترتیب، به‌نظر می‌رسد که استراتژی عربستان سعودی در راستای تحقق هدف ادعایی
مقامات این کشور، به‌کلی ناکارآمد از آب درآمده است.
البته،
اقدام مشترک عربستان سعودی و هم‌پیمانانش در حوزه خلیج فارس، اجرای پروژه‌های
پرهزینه حفاری در آب‌های قطب شمال، خلیج مکزیک و تولید نفت از سنگ‌های رسی در
کانادا را منتفی کرده است. بنا به گزارش مؤسسه مشاوره انرژی وود مکنزی، شرکت‌های
بزرگ نفت و گاز، اجرای 46 پروژه بزرگ با هزینه‌ای بالغ بر 200 میلیارد دلار را
متوقف کرده‌اند.
با این
وجود، مشکل پیش‌روی سعودی‌ها این است که استخراج نفت شیل در ایالات متحده دیگر مثل
سابق، چندان پرهزینه نیست. در واقع، تحلیل‌گران بر این باورند که تولیدکنندگان نفت
شیل ایالات متحده اکنون با ارتقاء تکنولوژی‌های حفاری خود، هزینه‌های تولید را تا
45 درصدکاهش داده‌اند. جان هس رئیس شرکت نفتی هس عنوان کرده است که «ما هزینه‌های
حفاری را تا 50 درصد کاهش داده‌ایم و در آینده قادر خواهیم بود 30 درصد دیگر نیز
هزینه‌ها را کم کنیم».
در واقع،
علی‌رغم این‌که تعداد دکل‌های حفاری در ایالات متحده در ماه اکتبر، تا حد قابل‌توجهی
کاهش یافت و از 1 هزار و 608 عدد به 664 عدد رسید، تولید نفت این کشور در ماه ژوئن
به 9.6 میلیون بشکه در روز، یعنی بالاترین سطح تولید در 43 سال اخیر، رسید.
به این
ترتیب، اعضای اوپک اکنون با یک چالش دائمی مواجه‌اند. هرگاه قیمت‌های نفت افزایش
یابد، افزایش تولید ایالات متحده را درپی خواهد داشت. تنها محدودیت که در این
راستا وجود دارد، مقیاس ذخایری است که با هزینه‌های متوسط می‌تواند در ایالات
متحده مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
به این
ترتیب، به‌نظر می‌رسد که کشتی عربستان سعودی تقریباً به‌گل نشسته است. در واقع، 90
درصد بودجه این کشور متکی به درآمدهای نفتی است؛ شهروندان نیز هیچ مالیات بر
درآمدی به دولت پرداخت نمی‌کنند؛ دولت یارانه قابل‌توجهی به بنزین اختصاص داده است
و پس از آغاز بهار عربی، هزینه‌های عمومی دولت سعودی در راستای جلب رضایت
شهروندان، افزایش یافته است.
بنا به
برآوردهای صندوق بین‌المللی پول، کسری بودجه عربستان سعودی در سال جاری به حدود
140 میلیارد دلار می‌رسد که معادل 20 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور است.
علاوه‌بر
این‌ها، ملک سلمان پادشاه عربستان به مناسبت تاج‌گذاری خود، 32 میلیارد دلار را به‌عنوان
کمک‌هزینه به کارگران و بازنشستگان اختصاص داده و از سوی دیگر، در جنگی پرهزینه در
یمن گرفتار شده است.به‌علاوه، پس از آغاز بهار عربی، خروج پول از عربستان نیز
افزایش یافت و فرار سرمایه حتی قبل از سقوط قیمت‌های نفت، به 8 درصد تولید ناخالص
داخلی سالانه رسید. پس دولت عربستان، برداشت از ذخایر ارزی خارجی خود را آغاز کرده
است. میزان این ذخایر که در ماه اوت سال 2014، بالغ‌بر 737 میلیارد دلار بود، در
ماه مه به 672 میلیارد دلار رسید. با در نظر گرفتن قیمت‌های فعلی نفت، ذخایر خارجی
عربستان ماهانه حداقل 12 میلیارد دلار کاهش خواهد یافت.
بنابراین،
بالا نگه‌داشتن قیمت‌های نفت در بلندمدت که سبب رونق صنعت شیل ایالات متحده شد،
اشتباهی استراتژیک از جانب اوپک بوده است.
با توجه
به شرایط موجود، ذخایر ارزی عربستان سعودی تا سال 2018، احتمالاً تا 200 میلیارد
دلار کاهش خواهد یافت. حتی در صورتی‌که عربستان سعودی و روسیه به‌صورت توافقی، سطح
تولید خود را کاهش دهند، افزایش قیمت‌ها چندان دوامی نخواهد داشت، چراکه صنعت شیل
مجدداً اوج خواهد گرفت.
در حال
حاضر، تنها راه پیش‌روی دولت سعودی، کاهش هزینه‌های عمومی است. اما به نظر می‌رسد
که هزینه‌های عمومی بالا اکنون تنها عاملی است که می‌تواند فروپاشی رژیم قرون
وسطایی عربستان سعودی را به‌تعویق بیاندازد. به این ترتیب، باید منتظر ماند و دید
که سیاست‌مداران ناپخته عربستان سعودی، در آینده چه روشی را برای جبران پیامدهای
نامطلوب تصمیمات غلط خود اتخاذ خواهند کرد.
منبع:
پترونت