پایگاه خبری تحلیلی
فولاد (ایفنا)- ایران و گروه ۱+۵ ، ۲۳ تیرماه پس از نزدیک به سه هفته
مذاکره در وین، بر سر «برنامه جامع اقدام مشترک» به جمع‌بندی دست یافتند. رسیدن به
توافق جامع هسته ای، باعث ارائه تحلیل هایی درباره آینده منطقه بحرانی خاورمیانه
شد. انتظار می رود منتج از این قرارداد، حداقل در کوتاه مدت سیاست کشورهای منطقه
دچار تغییر و تحولاتی شود و ترتیبات جدیدی در منطقه شکل بگیرد.
در این راستا اشتون کارتر، وزیر دفاع
آمریکا بلافاصله بعد از توافق، به خاورمیانه آمد و از اسرائیل و عربستان بازدید
کرد. رژیم صهیونیستی و عربستان در طول مذاکرات هسته ای با تشکیل جبهه مشترک، تلاش
فراوانی کردند تا با سنگ اندازی، رایزنی ها را به بن بست و شکست بکشانند.
هدف از سفر کارتر، اطمینان بخشی
واشنگتن به متحدان منطقه ای در راستای حمایت از آن ها در دوره پس از توافق وین
بود. همچنین قرار است جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا سوم ماه اوت با سفر به قطر
با وزرای خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس درباره توافق هسته‌ای ایران
گفت‌وگو کند.
اگر چه اشتون کارتر بعد از دیدار با
پادشاه و وزیر دفاع عربستان از موافقت آنها با توافق وین خبر داد و جان کری نیز در
جریان جلسه پرسش و پاسخ شورای روابط خارجی آمریکا به این اظهارات استناد کرد اما
بسیار بعید است ریاض از کم شدن تنش ها در پرونده هسته ای ایران خشنود و راضی باشد؛
چرا که فارغ از احتمال برهم خوردن موازنه قوا( به همین دلیل عربستان به شدت در پی
دست یابی به انرژی هسته ای و حتی فراتر از آن سلاح اتمی می باشد)، عنوان کرده که
ایران ممکن است پس از توافق و با دریافت پول‌های بلوکه شده در پی گسترش نفوذ خود
در کشورهای منطقه باشد. همچنین نگرانی دیگر ریاض از سازش هسته ای، نتیجه
نااطمینانی نسبت به تعهد بلندمدت آمریکا برای تضمین امنیت آنها در مقابل فشارهای
داخلی و خارجی است.
در مقابل محمدجواد ظریف پس از گفت و
گوهای وین و جمع بندی مذاکرات ایران و ۱+۵،
سفر منطقه ای به کشورهای کویت، قطر و عراق داشت. قبل از سفر عنوان شده بود که قرار
است ظریف طی دیدار با مقامات عالی این کشورها علاوه بر آخرین نتایج مذاکرات هسته
ای پیرامون موضوعات روابط ﺩﻭ ﺟﺎﻧﺒﻪ و آخرین تحولات منطقه‌ای گفت و گو و تبادل نظر
کند.
سیاست ریاض در دوران پساتوافق
عربستان بعد از روی کار آمدن پادشاه
جدید، سیاستی تهاجمی را در مقابله با ایران و برای پیشبرد اهداف منطقه ای در پیش
گرفته است. بدون شک با احتمال کاهش تنش های پرونده هسته ای، عربستان تلاش بیشتری
خواهد کرد تا تضمین هایی را از آمریکا در زمینه دفاعی و تسلیحاتی دریافت کند و
واشنگتن را ترغیب به حمایت بیشتر از سیاست های منطقه ای خود در سوریه، یمن، بحرین،
لبنان و ... کند.
ریاض در پی عملی سازی این سیاست است
که عرصه منازعات در خاورمیانه را به دو محور شیعی- سنی تبدیل کند و در این
راستا تمایل دارد تا اختلافات خود را با کشورهایی نظیر ترکیه، قطر، مصر و
... گروه های منطقه ای حل و فصل کند.
از این رو آل سعود پس از از توافق
هسته ای، تماس های دیپلماتیک خود با گروه اخوان المسلمین در کشورهای مختلف را به
شدت افزایش داده است. این موضوع تغییر رویه ای چشمگیر در راستای تهاجمی شدن سیاست
خارجی ریاض به حساب می آید؛ چرا که عربستان در ماه مارس ۲۰۱۴ اخوان المسلمین را سازمانی تروریستی معرفی کرد و هدف خود را
نابودی این گروه در منطقه خلیج فارس قرار داده بود.
در این راستا می توان به سفر خالد
مشعل رئیس دفتر سیاسی حماس(شاخه فلسطینی اخوان المسلمین) اشاره کرد. همچنین دیروز
روزنامه مصری الیوم السابع گزارش داده بود که صلاح العاروری، یکی از رهبران حماس
عنوان کرد که به زودی هیاتی از این جنبش به ریاست خالد مشعل برای دومین بار و برای
دیدار با سلمان بن عبدالعزیز به عربستان سعودی سفر می کنند. به دیدار خالد مشعل می
بایست مسافرت راشد الغنوشی( رئیس اخوان المسلمین تونس)، همام سعید ( از اخوان
المسلمین اردن) و عبدالمجید الزندانی( از اخوان یمن) به عربستان را نیز اضافه کرد
که همگی نشان دهنده تغییر محاسبات استراتژیک ریاض می باشد.
همچنین عربستان حملات خود را به یمن
بعد از گذشت چند ماهه اگر چه موقتا متوقف کرده اما به نظر می رسد در راستای تبدیل
یمن به زمین سوخته و ضربه زدن به نیروهای انصارالله به دشمنی خود با آنها ادامه
دهد و به شدت در پی این است تا حداقل بتواند کنترل عدن را بدست آورند. همچنین
احتمالا ریاض با همراهی قطر و ترکیه دخالت خود را در سوریه برای سرنگونی بشار اسد
افزایش خواهد داد.
در واقع به نظر می رسد عربستان در
دوران پساتوافق به شدت پیگیر این سیاست خواهد بود تا به هر قیمتی اهداف منطقه ای
خود را در تقابل با ایران به پیش ببرد و بنا به همین دلیل احتمالا شاهد افزایش تنش
ها حداقل در کوتاه مدت خواهیم بود.
منبع: الف