پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- نرخ رشد اقتصادی در دوران پساتحریم چه
تغییراتی می‌کند و آیا می‌توان به افزایش نرخ رشد اقتصادی و ادامه روند مثبت آن
امیدوار بود یا خیر؟
وحید
شقاقی، اقتصاددان می‌گوید: نرخ رشد اقتصادی در دو سال آینده قطعا مثبت و دورقمی
خواهد شد و این نرخ عددی بین 15 تا 20 درصد خواهد بود.
وی در
ادامه توضیح می‌دهد: چگونه اقتصاد ایران در دوره پساتحریم می‌تواند به نرخ رشد دو
رقمی برسد. اقتصاد ایران یک اقتصاد نفتی است و کل اقتصاد وابسته به بخش نفت و
انرژی است. با افزایش تحریم‌ها صادرات نفت ایران از 2.5 میلیون بشکه در روز
به یک میلیون بشکه کاهش یافت. این کاهش مقداری صادرات بلافاصله تاثیر خود را در
اقتصاد بر جای گذاشت. در همین دوره ارزش افزوده بخش نفت منفی 38 درصد و ارزش
افزوده بخش صنعت و معدن منفی 13 درصد کاهش یافت. اگرچه دو بخش کشاورزی و خدمات در
همین دوره با نرخ رشد منفی مواجه نشدند و این نشان داد این دو بخش تحت تاثیر نفت
نبوده‌اند اما بخش صنعت و معدن تحت تاثیر کاهش صادرات نفت قرار گرفته است. نتیجه
آن شد که در سال 92 نرخ رشد اقتصادی منفی 6.8 درصد شد.
به
گفته این استاد اقتصاد، منفی شدن نرخ رشد اقتصاد نشان داد اثر تکانه مقداری نفت
(کاهش 1.5 میلیون بشکه‌ای صادرات) در مقایسه با تکانه قیمتی (کاهش قیمت نفت) بیشتر است. با مطالعه
تاریخ اقتصادی هم می‌توان به همین موضوع رسید. بر این اساس می‌توان گفت اقتصاد هم
از کانال بخش نفت و انرژی به طور مستقیم و هم از کانال بخش صنعت و معدن به طور
غیرمستقیم تاثیر می‌گیرد.
شقاقی
با بیان این مقدمه در پیش‌بینی نرخ رشد اقتصادی و تاثیر مذاکرات هسته‌ای بر آن می‌گوید:
با انجام توافق هسته ای و طرح رفع تحریم‌ها، وزیر نفت اعلام کرده است ما می‌توانیم
به سرعت به صادرات 2.5 میلیون بشکه در روز بازگردیم. این به آن معناست که ناگهان
ظرفیت صادرات نفت ما افزایش می‌یابد و در این شرایط هم ارزش افزوده بخش نفت و
انرژی و هم ارزش افزوده بخش صنعت و معدن افزایش می‌یابد و در چنین شرایطی قطعا
اقتصاد ایران حداقل تا دو سال آینده به نرخ مثبت و دورقمی در رشد اقتصادی دست
خواهد یافت.
شقاقی
به تجربه سال‌های 70 و 71 اشاره می‌کند. سال‌های پس از جنگ ایران، که ناگهان
صادرات نفت افزایش می‌یابد، ظرفیت های بسته اقتصاد آزاد می‌شود و ایران در دو سال
متوالی برای اولین بار نرخ رسد اقتصادی مثبت 12 و 14 درصد را تجربه می‌کند. تجربه‌ای
که بعد از آن سال‌ها دیگر تکرار نشد و بعد از دو سال نرخ مثبت دو رقمی، نرخ رشد
اقتصادی به همان اعداد تک رقمی سه تا 5 رقمی بازگشت.
این
استاد دانشگاه با استناد به همان تجربه قبلی به اقتصادنیوز می‌گوید: این بار
هم تکانه مقداری نفت موثر واقع می‌شود و نرخ رشد اقتصادی تا دو سال مثبت می‌شود و
رسیدن به نرخ رشدی بین 15 تا 20 درصد هم دور از ذهن نیست. اما پس از آن چون این نرخ رشد اقتصادی
محصول نفت است و نه اصلاح ساختار اقتصادی، به نرخ رشد سه تا پنج درصدی باز می‌گردیم.
یعنی افزایش صادرات نفت خود به تنهایی مولفه قدرتمندی است که رشد را بلافاصله
افزایش دهد اما این نرخ رشد پایدار نیست.
همچنین
وی تاکید می‌کند: چون این نرخ رشد اقتصادی پایدار نیست، نمی‌تواند منجر به ایجاد
اشتغال هم شود. یعنی حتی اگر در دو سال مورد نظر شقاقی، شغلی هم ایجاد شود، اشتغال
مولد نیست و احتمال دارد با کاهش نرخ رشد اقتصادی آن مشاغل هم از بین برود. چون به
گفته وی، اشتغال مولد نیازمند رشد اقتصادی پایدار است و رشد پایدار هم نیازمند
اصلاح ساختاری و نهادی است.
بر
این اساس هم نرخ رشد اقتصادی افزایش می‌یاید و هم حتی در سایه این افزایش نرخ رشد،
رسیدن به نرخ رشد اقتصادی هشت درصدی در برنامه ششم توسعه، کار سهل و ساده‌ای است،
اما مساله‌ای که این استاد اقتصاد به آن اشاره می‌کند دستیابی به نرخ رشد متوازن و
پایدار است تا بتواند بر اقتصاد تاثیر بگذارد. یعنی اگرچه در دو سال آینده احتمال
می‌رود نرخ رشد اقتصادی افزایش یاید، اما این افزایش تاثیر مثبتی بر بخش‌های مختلف
اقتصاد نمی‌گذارد.
منبع : اقتصاد نیوز