پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- نزدیک به 40 ماه است که ارتباط بانک مرکزی و شبکه بانکی
ایران با شبکه جهانی سوئیفت یا جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی قطع شده است.
روز 27 اسفند سال 1390 در پی تشدید تحریم‌های اقتصادی علیه ایران و گسترش آن به
شبکه بانکی و نقل و انتقالات مالی مؤسسه سوئیفت تصمیم گرفت از ارائه خدمات به بانک
هایی که تحت تحریم قرار دارند خودداری کند. اما اکنون بانک‌های ایرانی برای اتصال
دوباره به این شبکه لحظه شماری می‌کنند.
سوئیفت
یا «جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی» درسال 1973 میلادی با توافق ۲۳۹
بانک از 15 کشور اروپایی و امریکای شمالی با هدف تسریع و امنیت مبادلات ارزی بین
تمام بانک‌های دنیا تحت یک روش و شبکه یکپارچه راه‌اندازی شد. با کارایی و اثربخشی
بالای این شبکه سایر بانک‌ها و کشورها نیز بسرعت به آن پیوستند به طوری که هم
اکنون بیش از 7 هزار مؤسسه از 197 کشور به عضویت آن درآمدند. جمهوری اسلامی ایران
نیز همانند سایر کشورها درآذر ماه 1371 شمسی به جمع اعضای
شبکه سوئیفت افزوده شد. درآن زمان علاوه بر بانک مرکزی ایران بانک‌های صادرات،
تجارت، سپه، ملی و ملت نیز به سوئیفت متصل شدند و بتدریج تمام بانک‌های ایرانی از
مزیت‌های آن برخوردار شدند.
با
برقراری این سیستم که با ارسال یک پیام رمزگذاری شده میان بانک‌های عضو، نقل و
انتقالات ارزی به سادگی و با بالاترین ضریب امنیتی انجام می‌شد و همان‌گونه که در
اهداف اولیه سوئیفت نیز به آن اشاره شده است، یک استاندارد بین‌المللی جایگزین روش‌های
ارتباطی غیراستاندارد کاغذی شد. براین اساس بانک‌های ایرانی با کمترین
هزینه و بالاترین سرعت مبادلات خود را در سراسر جهان انجام می‌دادند.
اما
از روز 27 اسفند 1390 که شبکه سوئیفت قطع شد، نحوه مبادلات ارزی شبکه بانکی ایران
شکل و شمایل دیگری به خود گرفت. درکنار افزایش هزینه‌ها و مدت زمان انتقال درخواست‌های
ارزی یکی از آثار مهم قطع سوئیفت به‌وجود آمدن پدیده‌ای به نام دلارهای بلوکه شده
بود که به دلیل نبود دسترسی به شبکه انتقال استاندارد و محدودیت‌های تحریم دارایی‌های
ایران نزد سایر کشورها بلوکه شد. هرچند طی 40 ماه اخیرهمچنان برخی از بانک‌های
خصوصی کشور به سوئیفت دسترسی داشته‌اند و قطع این سیستم تنها برای بانک مرکزی و
بانک‌هایی که در فهرست تحریم قرار داشتند، اعمال شد، ولی دایره عملکرد بانک‌های
متصل به سوئیفت نیز محدود بود. چراکه تعدادی از بانک‌های خارجی بخصوص اروپایی به
پیام‌های سوئیفتی بانک‌های ایرانی ترتیب اثر نمی‌دادند.
استفاده
از فکس و پست
قطع
دسترسی به سوئیفت باعث شد تا بانک مرکزی به دنبال جایگزینی برای انجام مبادلات بین
بانکی در داخل بگردد. براین اساس با طراحی شبکه سپام که برگرفته از استانداردهای
شبکه سوئیفت بود، مشکل ارتباطات داخلی بانک‌ها برطرف شد، اما برای انجام مبادلات
خارجی مشکل همچنان وجود داشت. هم اکنون 7 بانک ایرانی به شبکه سوئیفت متصل هستند و
می‌توانند بخشی از مراودات مالی خود را با بانک هایی عمدتاً از آسیا انجام
دهند. ولی بانک‌هایی که دسترسی خود را به سوئیفت به طور کامل از دست داده بودند،
یک بار دیگر به روش‌های سنتی انتقال پیام و مبادلات ارزی روی آوردند.
مجیدی
کارشناس سوئیفت بانک مرکزی در این زمینه به «ایران» گفت: هرچند قطع سوئیفت محدودیت‌های
بسیاری برای شبکه بانکی ایران ایجاد کرد ولی هیچگاه ارتباط بین‌المللی آنها قطع
نشد و با استفاده از روش‌های مختلف نیازهای خود را برآورده می‌کردند. بنابراین در
سال‌های اخیر بانک‌های تحریمی از پیام‌های تلکسی، فکس و در برخی از مواقع از پست
برای ارسال پیام استفاده می‌کردند که البته تمام این روش‌ها با همان استانداردهای
سوئیفت
رمزگذاری
می‌شدند.
به
گفته وی براساس مذاکراتی که با بانک‌های خارجی انجام شد، بانک هایی که حاضر به
همکاری با ایران بودند، درخواست‌ها و پیام‌های بانکی ما را می‌پذیرفتند و آنها را
انجام می‌دادند.
این
کارشناس سوئیفت درباره محدودیت روش‌های سنتی مبادلات بین بانکی افزود: کند بودن،
مفقود شدن پیام و همچنین امنیت کمتر از جمله مشکلاتی است که در روش‌های سنتی با آن
مواجه هستیم. درواقع درحالی که ضریب اطمینان ارسال پیام با سوئیفت صددرصد است در
روش سنتی این ضریب به 60 تا 70 درصد می‌رسد.
سوئیفت
زودتر از سایر تحریم‌ها لغو می‌شود
همچنین
سید کمال سید علی معاون ارزی پیشین بانک مرکزی درگفت‌و‌گو با «ایران»
گفت: درسال 1390 شبکه سوئیفت براساس هیچ قطعنامه‌ای قطع نشد بلکه مسئولان این شبکه
این تصمیم را گرفتند بنابراین اتصال دوباره آن هم پیش از آنکه سایر تحریم‌ها لغو
شود می‌تواند اتفاق بیفتد. وی با اشاره به اینکه تمام مبادلات بانکی ما در گذشته از
طریق شبکه سوئیفت انجام می‌شد، افزود: علاوه بر مبادلات ارزی تمام ضمانتنامه‌ها،
حواله جات، اعتبارات اسنادی و... نیز از طریق این
سیستم انجام می‌شد. بنابراین درصورتی که سوئیفت مجدد وصل شود در انجام تمام این
بخش‌ها سرعت و امنیت افزایش یافته و هزینه‌ها نیز کاهش می‌یابد.
منبع: نفت
ما