پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- همزمان با حادتر شدن بحران بدهی یونان و رأی منفی مردم این
کشور به سیاست‌های اتحادیه اروپا و تداوم سیاست‌های ریاضتی، احتمال خروج یونان از
حوزه یورو و شکست قریب‌الوقوع پروژه اروپایی، افزایش یافته است.
در این
میان، بحران حاضر، فرصت مناسبی را برای روسیه فراهم آورده است تا بتواند منافع خود
را با دست بازتری دنبال کند. البته، از آنجا که اتحادیه اروپا یک شریک تجاری حیاتی
برای روسیه محسوب می‌شود، تضعیف آن می‌تواند تأثیر منفی بر اقتصاد متزلزل روسیه
داشته باشد.
الویرا
نابیولینا رئیس بانک مرکزی روسیه پیش از این در ماه ژوئن نسبت به پیامدهای منفی‌ای
که عدم موفقیت دولت یونان در پرداخت بدهی‌هایش، برای روسیه درپی خواهد داشت، هشدار
داد. وی در مصاحبه با شبکه سی‌ان‌بی‌سی عنوان کرد که «ما این سناریو[ورشکستی دولت
یونان]، را به‌عنوان یکی از خطرات احتمالی‌ای که سبب تشدید بحران در بازارهای مالی
اروپا خواهد شد، مد نظر قرار داده‌ایم. در واقع، اتحادیه اروپا یکی از شرکای تجاری
عمده ما محسوب می‌شود، بنابراین ما نگران وضعیت آتی آن‌ها هستیم».
با این
وجود، مقامات روس مسلماً فرصت‌های استراتژیک حاصل از تشدید اختلافات بین کشورهای
اروپایی را مدنظر قرار داده‌اند. در همین راستا، دولت روسیه پیگیری پروژه احداث خط‌لوله
ترکیش استریم را در دستور کار خود قرار داده است. این خط‌لوله، گاز طبیعی روسیه را
به ترکیه و یونان انتقال خواهد داد. از آنجا نیز صادرات گاز به دیگر کشورهای
اروپایی صورت خواهد گرفت. در واقع، این پروژه، رقیب پروژه کریدور گاز جنوبی است که
گاز طبیعی را از دریای خزر و از مسیر ترکیه به اروپا انتقال خواهد داد.
الکسیس
سیپراس نخست وزیر یونان، اواسط ماه ژوئن در حاشیه اجلاس اقتصادی بین‌المللی سن
پترزبورگ با ولادیمیر پوتین دیدار کرد. ماحصل این ملاقات، امضای یک یادداشت تفاهم
به‌منظور پیشبرد پروژه ترکیش استریم بود. الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه تأکید کرده
است که شرکت گازپروم، مالک آن بخش از خط‌لوله که در خاک یونان احداث می‌شود،
نخواهد بود. این امر، مانع حساسیت بازرسان اتحادیه اروپا خواهد شد.
دولت
روسیه با در نظر داشتن بحران بدهی یونان، سرمایه‌گذاری روی پروژه را به‌عهده گرفته
است. مقامات یونان نیز این پروژه را یک کمک مالی در شرایط بحرانی فعلی این کشور
قلمداد کرده‌اند.
با این
وجود، اجرایی‌شدن این پروژه هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در واقع، علی‌رغم
اصرار روسیه بر این‌که اجرای پروژه می‌تواند از سال 2016، آغاز و تا سال 2019،
تکمیل شود، دولت ترکیه همچنان از امضای توافق نهایی این پروژه 2 میلیارد یورویی
طفره می‌رود. به‌علاوه، اروپایی‌هایی نیز که به‌دنبال کاهش وابستگی به گاز روسیه
هستند، چندان تمایلی نسبت به عملیاتی‌شدن پروژه ترکیش استریم ندارند.
اما در
صورت تشدید اختلافات بین اتحادیه اروپا و یونان و روی‌گردان‌شدن دولت یونان از
کشورهای اروپایی، احتمال این‌که روسیه به بهانه کمک به یونان وارد عمل شود، افزایش
می‌یابد. به‌علاوه، مقامات یونان نیز می‌توانند از اهرم چرخش احتمالی خود به سمت
روسیه، در جریان مذاکره با اروپایی‌ها بهره‌برداری کنند.
البته با
توجه مشکلات اقتصادی‌ای که گریبان‌گیر دولت روسیه است، گزینه کمک مالی مستقیم به
دولت یونان برای بازپرداخت بدهی‌های این کشور، روی میز نیست. مقامات روسی و یونانی
هم تأکید کرده‌اند که در جریان ملاقات ماه ژوئن، مذاکراه‌ای پیرامون کمک مالی
مستقیم صورت نگرفته است. با این وجود، برجسته‌شدن رابطه بین دوطرف، مزایای متقابلی
برای آن‌ها دربر دارد.
باید در
نظر داشت که دولت روسیه در حال‌حاضر درگیر بحران اوکراین است. بنابراین، بحران
یونان و حاشیه‌های آن می‌تواند توجه مقامات اروپایی و رسانه‌ها از مسئله اوکراین و
مانورهای اخیر شرکت گازپروم در این کشور منحرف سازد. شرکت گازپروم پیش از این،
انتقال گاز به اوکراین را به دلیل مشاجره بر سر پرداخت بهای گاز و قیمت آن، متوقف
کرده است.
این اولین
بار نیست که روسیه انتقال گاز به اوکراین را متوقف می‌کند، در سال‌های 2006 و 2008
نیز روس‌ها چنین اقدامی را صورت داده‌اند که در آن موارد نیز، اختلاف بر سر قیمت
گاز، دلیل توقف عرضه ذکر شده است. به‌علاوه، موارد قبلی در ماه‌های سرد زمستان روی
داد و سبب شد بخش‌هایی از اروپای شرقی زمستان سختی را پشت‌سر بگذارند. بنابراین،
پیام روسیه شفاف است: یا شرایط ما را قبول کنید یا عرضه گاز را متوقف می‌کنیم.
البته این
رویدادها سبب شد که اروپایی‌ها درپی متنوع‌سازی منابع و تقویت امنیت انرژی خود
برآیند. اما پیشرفت چندانی در این راستا حاصل نشد و اکنون بحران اوکراین سبب سردتر
شدن روابط اروپا و روسیه و فراخوان مجدد برای کاهش وابستگی به گاز این کشور شده
است.
با این
وجود، این‌بار وقفه در عرضه گاز در تابستان اتفاق افتاده است، بنابراین اروپایی‌ها
زیاد در مضیقه قرار نگرفته‌اند. به‌علاوه، مقامات روسی نیز تأکید کرده‌اند که
مشاجره با اوکراین، عرضه گاز به اروپا را تحت تأثیر قرار نخواهد داد.
نهایتاً،
تشدید بحران اقتصادی در اروپا، تبعاتی را برای روسیه درپی خواهد داشت و حتی احتمال
دارد که طولانی‌شدن آن، ضربه شدیدی را به اقتصاد روسیه وارد کند. با این وجود، به‌نظر
می‌رسد که پوتین فعلاً درپی بهره‌برداری از شکاف ایجاد شده در اتحادیه اروپا و
پیشبرد منافع روسیه است.
ترکیش استریم