بلندپروازی اقتصادی، رویکرد جدید ژاپن

پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- سفر اخیر شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن، به نظر خودش، بسیار موفقیت آمیز بوده است. نخستین بازبینی راهبردهای دفاعی دوجانبه در ۱۸ سال گذشته در این سفر صورت گرفته و نقش پرهزینه ای به نیروهای دفاعی ژاپن در پشتیبانی لجستیکی آمریکا داده است؛ همچنین باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا بار دیگر عنوان کرد، «جزایر سِنکاکو» که چین ادعای مالکیت آن را دارد، تحت پوشش معاهده دوجانبه دفاعی قرار دارد. همچنین پیشرفت هایی در پیمان همکاری ترانس پاسفیک صورت گرفت و آبه، نخستین رهبر ژاپنی است که در کنگره آمریکا به سخنرانی پرداخت.

اما علی رغم این فهرست تاثیرگذار از دستاوردها، برجسته ترین بخش سفر آبه پایان یافت. وی پس از پایان یافتن بخش رسمی سفر خود، به جای بازگشت به خانه برای 4 روز به دره سیلیکون در کالیفرنیا رفت.

طبق گزارشات رسانه های رسمی ژاپن، آبه از کالیفرنیا دیدن کرد تا نگرش و الهاماتی را از این شهر به توکیو بازگرداند. اما این اقامت موقت در کالیفرنیا همچنین یک پیام محکم را ارسال کرد و آن این بود که افول دلپذیر ژاپن یک مسیر از پیش تعیین شده این کشور نیست. تحت رهبری آبه، ژاپن تمام تلاش خود را به کار می گیرد تا از نظر اقتصادی خود را بازسازی کند، همانطور که آمریکا بارها چنین کرده است.

با توجه به پتانسیل انتظارات برای شکل دادن تحولات واقعی جهان از طریق تأثیراتی که بر تصمیمات استراتژیک و سیاسی می گذارد، این راهبرد عاقلانه است. آبه می داند که باید با روایات شایع در جامعه امروز مبنی بر اینکه آینده اقتصاد آسیا به چین تعلق دارد، مقابله کند. اگر نتواند با این مسئله روبرو شود، فشارها بر دولت های منطقه به اندازه ای زیاد می شود تا از نظر ژئوپلتیکی خود را با چین همراستا کنند؛ حتی اگر مجبور شوند به طور بالقوه رویکرد این کشور که رفاه را به آزادی ترجیح می دهد، برگزینند.

در حال حاضر، به نظر می رسد، اکثر کشورهای شرق آسیا امید دارند که آبه موفق شود. در حقیقت، آنها از روی احتیاط از ژاپن به عنوان یک وزنه تعادل لازم در برابر چین پشتیبانی کرده اند. از آنجاییکه اهمیت اقتصادی منطقه ای چین دست بالا گرفته می شود، ژاپن اغلب دست کم گرفته می شود.

در حقیقت، مبادلات تجاری چین با آسیا برای مثال با اعضای اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا (آسه آن) عمدتا توسط شرکت هایی صورت می گیرد که شرکت های مادر آنها در کشورهای پیشرفته نظیر ژاپن قرار دارند. بعلاوه، علی رغم سابقه چین به عنوان بازار در حال رشد پویاتر، مشتریان ژاپنی هنوز جیب های عمیق تری نسبت به همتایان چینی خود دارند به این معنا که ژاپن نقش پررنگتری در پشتیبانی از اقتصادهای وابسته به صادرات این منطقه دارد.

اقتصادهای در حال توسعه آسیا نظیر چین، نمی توانند بدون سرمایه گذاری و ابداعات خارجی که برخی از کشورهای پیشرفته مانند ژاپن تامین می کنند، به پتانسیل های خود دست یابند. براستی، به طور کلی، ژاپن بسیار بیش از چین در هر اقتصاد بزرگ در جنوب شرق آسیا و (آسه آن) سرمایه گذاری خارجی مستقیم انجام داده است و شرکت های بزرگ آن نظیر میتسوبیشی و سونی، فناوری و دانش بسیار بیشتری از همتایان چینی خود به کشورهای در حال توسعه آسیا انتقال داده اند.

مطمئنا، چین به سختی تلاش می کند تا موفق شود، با توجه به اینکه، دولت این کشور متوجه شده است کارآفرینی و ابداع از ضروریات ایجاد انقلاب در مدل رشد این کشور است اما زمانیکه نوبت به فناوری های پیشرفته در بخش های نوظهور نظیر نسل جدید کامپیوترها و سیستم های انرژی به همراه توسعه در تولیدات صنعتی مانند روبات ها و پرینت های سه بعدی می رسد، پیرو بودن قابل توجه ژاپن در این زمینه را نباید دست کم گرفت.

ژاپن هنوز باید به سختی کار کند تا مزیت های خود را از دست ندهد. این امر ملتزم اصلاحات دشوار ساختاری نظیر آزادسازی روابط صنعتی است. خوشبختانه، آبه متوجه این ضرورت است و تیر سوم استراتژی وی برای تجدید نیروی اقتصاد ژاپن، آن را به عنوان یک هدف رسمی قرار داده است. (بعلاوه، با گشودن بخش های حمایت شده به ویژه کشاورزی برای رقابت خارجی بیشتر)

البته، هیچ ضمانتی وجود ندارد که مرحله اصلاح ساختاری «آبه نومیکز» (سیاست های اقتصادی آبه) موفق خواهد شد. آنچه مسلم است این است که چین با چالش هراس انگیزتری مواجه است: این کشور باید اقتصاد سیاسی خود را نه تنها اصلاح کند بلکه دوباره از نو بسازد.

با وجود سه دهه رشد اقتصادی سریع چین، این کشور هنوز اصول رسمی دوره جنگ سرد را اجرا می کند. نوع نوآوری وسیعی که در اقتصادهای پیشرفته در حال رخ دادن است نیازمند موسساتی ست که با شایسته ترین شرکت ها و نه آنهایی که مورد دلخواه دولت است، تامین قانونی، حقوق دارایی های فکری و شایسته سالاری واقعی را متضمن شوند؛ این شرکت ها به سرمایه گذاری و فرصت هایی که برای رشد نیاز دارند، دسترسی داشته باشند. از این لحاظ، چین هنوز راه طولانی در پیش دارد.

ژاپن هیچگاه نسبت به شکل دادن به نظم آینده اقتصادی آسیا بی تفاوت نبوده است. اما سفر اخیر آبه به آمریکا تذکری مهم است مبنی بر اینکه امور آسیا برای ژاپن مرکزیت دارد.

عجیب است، درحالی که جهان آماده می شود تا هفتادمین سالگرد شکست ژاپن در جنگ جهانی دوم را گرامی بدارد، دولت های آمریکا و تقریبا همه کشورهای بزرگ آسیایی آهسته آبه را تشویق می کنند. آنچه ژاپن این بار برای آن می جنگد، نویددهنده مزیت های دور از دسترسی در آسیا و فراتر از آن است.

منبع: project-syndicate