پایگاه خبری تحلیلی
فولاد (ایفنا)-محمدمهدی بهکیش، یحیی آل‌اسحاق، سیداحمدرضا جلالی نائینی،
غلامعلی کامیاب، حسن معتمدی، در نشست «تحلیل شرایط اقتصادی کشور پس از لغو تحریم‌ها»
نگاهی تحلیلی به وضعیت اقتصاد ایران پس از تحریم ها داشتند.
کارشناسان
و مسوولان بانک مرکزی سیاست ها و راهبردهای دولت و بانک مرکزی را در دوره پساتحریم
مورد بررسی قراردادند. بازوی فکری بانک مرکزی طی نشست های هم اندیشی، با موضوع
«شرایط اقتصادی کشور پس از لغو تحریم ها» در اولین گام، سیاست های مطلوب در بازار
ارز را دیده بانی کرده است. در این نشست مسوولان و کارشناسان برجسته کشور بر
«مدیریت انتظارات تورمی»، «تنظیم عرضه و تقاضا»، «پرهیز از سیاست گذاری دستوری»،
«مقابله با هیجان ها و نوسانات زودگذر» و «تعادل میان متغیرهای کلان اقتصادی»
تاکید کردند. به گفته کارشناسان، برای بهبود و تقویت بازار ارز باید پیش نیازهای
توسعه صادرات غیر نفتی را فراهم کرد. در این نشست تاکید شد که برای تداوم ثبات در
بازار ارز باید از ابلاغ سیاست های دستوری مانند دستکاری در نرخ سود بانکی پرهیز
شود؛ زیرا احتمال گسیل نقدینگی به بازار ارز پس از کاهش نرخ سود وجود دارد. در این
نشست مسوولان بانک مرکزی درخصوص یکسان سازی نرخ ارز تاکید کردند: یکسان سازی نرخ
ارز تنها با تکیه بر افزایش منابع ارزی میسر نخواهد بود و در کنار این مورد باید
سایر ابزارها تقویت شود. به گفته مسوولان «محدودیت روابط کارگزاری ها» و «نبود
جریان روان ورود منابع ارزی» یکی از مهم ترین دلایل در شکست یکسان سازی نرخ ارز در
سال های گذشته بوده است.
به گزارش دنیای اقتصاد، نشست «تحلیل شرایط اقتصادی کشور پس از لغو تحریم ها» با
حضور محمدمهدی بهکیش، نایب رئیس و دبیر کل کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین المللی،
یحیی آل اسحاق عضو اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران، سیداحمدرضا جلالی
نائینی مدیر گروه پژوهشی پول و ارز پژوهشکده پولی و بانکی، غلامعلی کامیاب، معاون
ارزی بانک مرکزی، حسن معتمدی، مدیر عامل بانک اقتصاد نوین در پژوهشکده پولی و
بانکی بانک مرکزی برگزار شد.
محمدمهدی بهکیش، نایب رئیس و دبیر کل کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین المللی در
ابتدای نشست با بیان اینکه انتظارات تورمی یکی از عوامل تعیین نرخ ارز است، گفت:
بعد از اتفاقات مثبتی که طی سال های گذشته رخ داد، مردم انتظار داشتند نرخ ارز
کاهش پیدا کند اما با اظهارات رئیس کل بانک مرکزی شاهد جلوگیری از کاهش نرخ ارز
بودیم که این موضوع حاشیه هایی نیز در آن زمان ایجاد کرد. وی با اشاره به اینکه
عامل تاثیرگذار دیگر بر نرخ ارز میزان و حجم صادرات است، افزود: در حال حاضر یک
سوم صادرات کشور را میعانات گازی، یک سوم پتروشیمی و یک سوم نیز کالاهای غیرنفتی
تشکیل می دهد و از سوی دیگر بیشتر این صادرات در اختیار دولت است.
بهکیش همچنین به دیگر عوامل موثر بر تغییر نرخ ارز اشاره کرد و ادامه داد: 20
میلیارد دلار کالای قاچاق و منابع حاصل از قاچاق مواد مخدر تاثیر بسیار عمده ای در
تعیین نرخ ارز دارد که سبب نامتعادل شدن بازار می شود، به طور کلی اگر بخواهیم
صادرات افزایش پیدا کند باید مدیریت نرخ ارز را در دستور کار قرار دهیم.
وی با بیان اینکه ثابت شدن نرخ ارز مناسب نیست و نرخ باید بر اساس عرضه و تقاضای
واقعی تعیین شود و به یک نوعی بازار باید تعیین کننده نرخ ارز باشد، گفت: پیشنهاد
بنده این است که برای بهبود وضعیت باید رویکرد صادراتی داشته باشیم و تحت تاثیر
قرار گرفتن نرخ ارز به دنبال اتفاقات سیاسی بسیار خطرناک است.
نایب رئیس و دبیر کل کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین المللی همچنین با انتقاد از
سیاست های نادرست دولت قبلی افزود: کشور در دولت گذشته اداره شده است اما با چه
هزینه ای. اینکه 700 میلیارد دلار بر باد رفته است، اسم آن مدیریت نیست و نباید
زیاد به گذشته خود افتخار کنیم.
بهکیش با اشاره به اینکه انتظارات بازار و وضعیت عرضه و تقاضای ارز در بازار دو
عامل مهم تاثیر گذار بر نرخ ارز است که باید مدیریت و کنترل شود، اضافه کرد:
مدیریت بازار بسیار پیچیده و تحت تاثیر عوامل مختلف است. وی ادامه داد: اگر با این
تصور که توافق هسته ای صورت می گیرد و سپس قصد داشته باشیم که از راه صادرات نفت
خام و کالاهایی که ایجاد اشتغال نمی کنند به دنبال توسعه و رشد اقتصادی باشیم،
چنین نگرشی در دنیا در حال تغییر است. نایب رئیس و دبیر کل کمیته ایرانی اتاق
بازرگانی بین المللی در مورد بخشنامه اخیر دولت در مورد کنترل دولتی قیمت ها گفت:
این روش در شرایط اقتصادی امروز جایگاهی ندارد و تعیین قیمت ها تقریبا در تمام
کشورها به مکانیزم های بازار سپرده شده است. ابلاغ این بخشنامه این استنباط را
ایجاد می کند که دولت بدون توجه به شرایط بین المللی و یا با این رویکرد که توافقی
با کشورهای 1+5 نخواهد داشت، صادر کرده است.
وی گفت: اگر با تعرفه های بالا قصد جلوگیری از ورود کالا را داشته باشیم، به قاچاق
دامن می زنیم، بنابراین به جای چنین کارهایی باید انتظارات را کنترل کنیم. از سوی
دیگر دولت باید به بانک مرکزی کمک کند. در حالی که فرض بر این باشد که به سمت
اقتصاد بسته و اقتصادی بر پایه عدم توافق هسته ای پیش برویم، بازار و انتظارات
باید دوباره بازتعریف شوند.
مدیریت انتظارات نیازمند سیستم است
نایب رئیس و دبیرکل کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین المللی با بیان اینکه بانک
مرکزی تجربه و کارشناس متخصص کافی دارد اما دو مورد باید به ویژگی های بانک مرکزی
اضافه شود، تصریح کرد: نخستین موضوع مدیریت انتظارات است که در قالب یک مجموعه
سیستمی باید ارائه شود که این مدیریت و سیستم بسیار پیچیده باید سریع شکل گیرد،
ضمن اینکه در دنیا چنین سیستمی وجود دارد. ایران نیز برای مدیریت و کنترل بازار
ارز باید از این روش و سیستم استفاده کند.
بهکیش با بیان اینکه مدیریت انتظارات و نرخ ارز باید جهت دار و به سمت تشویق
صادرات باشد، اضافه کرد: بخشی از صادرات کشور را میعانات گازی و نفتی تشکیل می دهند
که اشتغال قابل توجهی ایجاد نمی کند، این امر درخصوص صادرات یک سومی پتروشیمی نیز
صادق است زیرا صنعت پتروشیمی سرمایه بر بوده و اشتغال زا نیست.
وی تصریح کرد: آنچه که سبب اشتغال و افزایش نرخ رشد اقتصادی می شود، افزایش صادرات
غیرنفتی است، باتوجه به اینکه کل ارزش صادرات غیرنفتی کشور حدود 21 میلیارد دلار
است که میزان صادرات در سال های گذشته رشد منفی داشته است، بنابراین نرخ ارز باید
به گونه ای مدیریت شود که سبب افزایش صادرات کالاهای غیرنفتی شود. نایب رئیس و
دبیرکل کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین المللی افزود: در حال حاضر شاهد کم آبی در
کشور هستیم که این موضوع ساختار کشاورزی و صنعت را تحت تاثیر قرار داده و تولید و
کشاورزی در حال تغییراست بنابراین تمام این تغییرات روی نرخ ارز تاثیرگذار است.
بهکیش با بیان اینکه مدیریت نرخ ارز بسیار گسترده و پیچیده است که در بانک مرکزی
دنبال می شود، اضافه کرد: بانک مرکزی تنها از نظر تکنیکال این بخش را مدیریت می
کند و متاسفانه برای انتظارات بازار، سیستم و مدیریت منسجمی وجود ندارد.
عوامل تاثیرگذار بر نرخ ارز
در ادامه نشست «تحلیل شرایط اقتصادی کشور پس از لغو تحریم ها»، یحیی آل اسحاق عضو
اتاق بازرگانی، گفت: تصمیم گیری برای نرخ ارز تابع فضای روانی حاکم بر بازار و
تاثیر آن بر رفتار عرضه کننده و متقاضی است. همچنین موضوع دیگر که بر بازار ارز
تاثیر می گذارد، واقعیت های اقتصادی است. وی با بیان اینکه برخی ها در این
فضا به دنبال سوداگری، سرمایه گذاری و پس اندازه هستند، تصریح کرد: با چنین شرایطی
تمام هنر مسوولان و مدیریت کننده ها تشخیص این فضا و عوامل تاثیرگذار بر آن است.
عضو اتاق بازرگانی با تاکید بر اینکه تحلیل کنونی فضای جامعه نشان دهنده حاکم بودن
اعتماد نسبی به مدیران بانک مرکزی است، افزود: البته این اعتماد نسبی است. از سوی
دیگر رسانه های فعال در حوزه اقتصادی نیز در این زمینه نقش کلیدی ایفا می
کنند. وی با بیان اینکه موضوع تاثیرگذار دیگر بر نرخ ارز شرایط حاکم بر عرصه
های بین المللی است که ایران در آن حضور دارد، به خوش بینی نسبی به این فضا اشاره
کرد و گفت: اگر توافق هسته ای میان ایران و گروه 1+5 نهایی شود، سیستم غیرمعمول در
بازار ارز از بین می رود و از سوی دیگر هزینه ها در بخش های مختلف کاهش پیدا می
کنند. ضمن اینکه سرمایه گذاری در کشور بیشتر می شود و به دنبال آن منابع خارجی
کشور آزاد و به بازار داخل تزریق می شود. آل اسحاق در مورد نرخ سود بانکی و
تاثیرگذاری آن روی نرخ ارز، افزود: اکنون بخش زیادی از حجم نقدینگی کشور در اختیار
بانک ها است. اگر تصمیم نادرستی درباره نرخ سود بانکی اتخاذ شود نقدینگی موجود در
بانک ها به سمت بازارهای دیگر از جمله بازار ارز هدایت می شود.
وی در مورد ارتباط نرخ ارز با شاخص های کلان اقتصادی، گفت: رکود، بیکاری، توان
نظام بانکی و مسائل اجتماعی در کلان های اقتصاد تاثیرگذار هستند، بنابراین ارتباط
بین این دو باید مورد توجه قرار گیرد. آل اسحاق افزود: در رابطه با مسائل خارجی و
تاثیرگذاری آن بر عرضه و تقاضا باید گفت که تغییرات محسوسی در اقتصاد احساس نمی
شود، زیرا اقتصاد کشور 30 سال با چنین وضعیتی مدیریت شده و نسبت به چنین وضعیتی
واکسینه شده است. اما ناگفته نماند در چنین شرایطی برداشتن سنگ ها و کاهش هزینه ها
در حوزه صادرات بیشتر و سخت تر می شود.
صادرات راحت تر شود
وی با تاکید بر اینکه صادرات در چنین وضعیتی باید تسهیل شود، اضافه کرد: تصمیم
گیری و برنامه ریزی ها باید براساس داشته ها صورت گیرد نه اینکه در آینده چه
چیزهایی به دست می آوریم.
عضو اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران در بخش دیگری از صحبت های خود
گفت: در حال حاضر 12 میلیارد دلار بازار عراق و 15 میلیارد دلار بازار ترکیه برای
اقتصاد ایران ارزش دارد و از سوی دیگر بازار 300 میلیون نفری در همسایگی کشور
ایران وجود دارد که باید از این فرصت به خوبی استفاده کنیم.
باید برای جنگ اقتصادی برنامه داشته باشیم
عضو اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران با بیان اینکه این شرایط نیازمند
فرماندهی و مدیریت است، اضافه کرد: پذیرفتیم جنگ اقتصادی در پیش داریم و طرف مقابل
یک ستاد عملیاتی، نقشه راه و برنامه دارد. بنابراین ما هم باید مانند طرف مقابل
چنین برنامه هایی را در دستور کار داشته باشیم و در این میان جایگاه بانک مرکزی
بسیار حائز اهمیت است. وی ادامه داد: در این راه باید هدف، اقتدار، انضباط، توان و
مدیریت داشته باشیم، اگر بانک مرکزی قصد برخورد و مقابله با جنگ اقتصادی را دارد،
با خواهش و تقاضا از طرف مقابل نمی تواند کار خود را پیش ببرد. بنابراین ایجاد
ستاد فرماندهی منضبط و مقتدرانه مورد نیاز است. وی با تاکید بر اینکه حذف
همه ضوابط و مقررات دست و پا گیر و تسهیل صادرات باید در دستور کار مسوولان باشد،
تصریح کرد: در حوزه بانکی متخصصان و کارشناسانی را داریم که بحران دیده هستند
بنابراین نباید این افراد را به بایگانی بفرستیم. عضو اتاق بازرگانی، صنایع،
معادن و کشاورزی تهران گفت: موضوع توجه به صادرات و اشتغال زایی صحیح است، اما در
مقوله درآمدهای ارزی بین صادرات و واردات باید تناسب، تعادل و رابطه منطقی وجود
داشته باشد. به طور کلی مدیریت واردات باید در جهت تولید برای صادرات صورت
گیرد. آل اسحاق ادامه داد: برای افزایش صادرات اعتمادسازی و شریک کردن عوامل
و صاحبان بازار مهم است و هدف مسوولان و تصمیم گیران در این موضوع باید بازی برد –
برد باشد.
لزوم آمادگی کامل در برابر تمام احتمالات
همچنین حسن معتمدی، مدیر عامل یکی از بانک های خصوصی کشور در ادامه نشست با بیان
اینکه انتظارات کنونی بازار مثبت است، گفت: اما احتمال دارد شرایط بهتر شود. شرایط
نامطمئن برای ارز و طلا به عنوان یک دارایی مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین
باید توجه ویژه ای به فعالیت های سوداگرانه در بازار داشته باشیم و ممکن است همیشه
بازار طبق پیش بینی ها و مدیریت ما پیش نرود و باید آمادگی تمام احتمالات را در
نظر گرفت و برای آن برنامه و راهکار داشت.
وی گفت: ممکن است بازار ارز از سوی بانک مرکزی خوب مدیریت شده باشد؛ اما یکسان
سازی و مدیریت نرخ ارز باید همواره مورد توجه باشد. معتمدی ادامه داد: تجربه
جهانی نشان داده است، توجه و مدیریت بانک مرکزی برنوسانات و هیجانات در بازار ارز
تاثیرگذار بوده است. معتمدی با بیان اینکه بانک مرکزی حتما نباید منابع و درآمد
نفتی داشته باشد تا بتواند بازار را مدیریت کند، اضافه کرد: اگر بخواهیم تحلیلی
کلی از بازار ارائه دهیم، می توان گفت که بازار آزاد کنونی متعادل است.
لزوم ایجاد تعادل بین عوامل موثر بر نرخ ارز
در ادامه نشست تحلیل شرایط اقتصادی کشور پس از لغو تحریم ها، غلامعلی کامیاب،
معاون ارزی بانک مرکزی در مورد نرخ ارز و عوامل موثر بر آن گفت: ارز موضوع مجردی
نیست و عوامل مختلفی دست به دست هم می دهند تا نرخ ارز دچار نوسان شود که یکی از
این موارد نرخ سود بانکی است. وی با بیان اینکه کاهش تورم طی سال گذشته روند رشد
اقتصادی را مثبت کرد، افزود: به دنبال این امر به طور طبیعی امید و انگیزه در حوزه
تولید افزایش پیدا می کند و تاثیرات مثبتی بر بازار دارد. معاون ارزی بانک
مرکزی با اشاره به اینکه در موضوع عوامل موثر بر نرخ ارز تنها نمی توان به موضوع
عرضه و تقاضا اشاره کرد، گفت: سیاست های پولی و رفتارهای مختلف از جمله رفتار
بازار سرمایه و رفتار مردم بر نرخ ارز تاثیرگذار است. در چنین شرایطی هنر این است
که تعادل و رابطه ای منطقی بین همه عوامل ایجاد شود. کامیاب با تاکید بر
اینکه تولید، تجارت، نرخ ارز و نرخ سود بانکی باید در تصمیمات اقتصادی مورد توجه
قرار گیرد، اضافه کرد: بین تمام عوامل ذکر شده باید ثبات و تعادل ایجاد شود تا
نتیجه آن رواج تولید، تجارت و در نهایت بهبود وضعیت زندگی مردم باشد. وی با بیان
اینکه یکی از عوامل موثر بر بازار، ساماندهی صرافی ها است که اقدامات اخیر بانک
مرکزی تاثیرات مثبتی بر بازار گذاشته است، گفت: دلالانی که برای فردا نرخ تعیین می
کنند، می خواهند بازار را گمراه کنند تا تعیین کننده نرخ ارز باشند و از این نوسان
درآمد داشته باشند. اگر نرخ ارز بر اساس واقعیت های بازار کاهش یابد، هیچ فردی
مخالف آن نخواهد بود؛ اما رفتارهای هیجانی و نوسانات لحظه ای برای بازار سم است و
نباید اجازه بروز چنین رفتارهایی را بدهیم. کامیاب با بیان اینکه اگر اقدامات
سوداگران و سفته بازان کنترل شود، بازار به تعادل خواهد رسید، گفت: اگر به توافق
هسته ای نیز دست پیدا نکنیم باید رفتار و هیجانات بازار کنترل و مدیریت شود. معاون
ارزی بانک مرکزی با اشاره به اینکه اقتصاد ما پویا است، تصریح کرد: باید تفاوتی
بین توافق و عدم توافق هسته ای قائل شویم و برای هر دو مورد برنامه و طرح داشته
باشیم. معاون ارزی بانک مرکزی گفت: اعتقاد به یکسان سازی نرخ ارز در بانک مرکزی
وجود دارد، اما یکسان سازی به شرایطی نیاز دارد که این شرایط صرفا منابع نیست.
کامیاب با بیان اینکه در راستای یکسان سازی نرخ ارز ابزار لازم را به اندازه کافی
در اختیار نداریم، گفت: وقتی یکسان سازی نرخ ارز صورت گرفت، همه نیازها و تاثیرات
از سوی بازار تعیین می شود، بنابراین امکان جابه جایی پول را نداریم زیرا اکنون با
بانک های محدودی فعالیت می کنیم. در ادامه این نشست نیز سیداحمدرضا جلالی نائینی،
مدیر گروه پژوهشی پول و ارز پژوهشکده پولی و بانکی با تاکید بر اینکه باید بسته
سیاستی جامع داشته باشیم و به تمام جوانب توجه ویژه ای صورت بگیرد، گفت: اخبار و
شایعات می تواند بازار نرخ ارز را متحول کرده و روند تعیین نرخ ارز را تغییر دهد.
منبع:
اقتصاد ایرانی