پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)-در روزهای اخیر شاهد هستیم که نرخ یورو در
مقابل دلار به شدت کاهش یافته و به زیر نرخ میانگین ۱۲ ساله
اخیر خود رسیده است. اما چه مسائل اقتصادی رخ داده که موجب این کاهش ارزش یورو شده
است.
در نمودار
زیر، روند یورو به دلار از سال ۲۰۰۳ مشاهده می
شود. یورو برای اولین بار در سال ۲۰۰۰ به صورت
عمومی مورد استفاده قرار گرفت و همان طور که در نمودار۱ مشاهده
می شود، تا تابستان ۲۰۰۸، همواره روندی روبه
رشد در مقابل دلار داشته است اما بیشترین سرعت رشد یورو در برابر دلار از اواخر ۲۰۰۷ تا
تابستان ۲۰۰۸ بود که بیش از ۱۳ درصد
طی این مدت رشد داشت. رکورد یورو در برابر دلار ۱.۵۶ بود
که در چهارم آگوست ۲۰۰۸ به وقوع پیوست. از
زمانی که یورو به صورت رسمی مورد استفاده قرار گرفت، به دلیل اینکه به عنوان
جایگزین و تهدیدی در برابر دلار آمریکا مطرح بود، همواره روند رو به رشدی را تا
تابستان ۲۰۰۸ تجربه کرده بود. اما در زمانی که بحران
اقتصادی در اواخر ۲۰۰۷ در آمریکا به وقوع پیوست، بسیاری از مردم و
سرمایه گذاران این بحران را مختص آمریکا قلمداد می کردند. همین مسأله منجر به
جایگزینی یورو در برابر دلار شد و اعتماد سرمایه گذاران به یورو بیش از دلار جلب
شد. افزایش تقاضای یورو در برابر دلار در این بازه زمانی منجر به رشد شدید یورو در
برابر دلار گشت. اما بعد از اینکه دامنه بحران اقتصادی از آمریکا به سمت اروپا به
تدریج در حال سرازیر شدن بود، ارزش یورو در برابر دلار دچار افت شد و به حدود ۱.۲۵ یورو
به ازای هر دلار برگشت. روند نزولی ادامه داشت تا سیاست تسهیل پولی بانک مرکزی
آمریکا (Quantitative
Easing) به اجرا درآمد. اجرای این سیاست از مارس ۲۰۰۹ شروع
شد. هدف از این سیاست، تزریق نقدینگی به اقتصاد جهت افزایش تورم و خروج از رکود،
کاهش بیکاری و در نهایت احیای رشد اقتصادی بود که در سایه بحران اقتصادی سال ۲۰۰۷،
به خطر افتاده بود.
از سال ۲۰۱۰،
اتفاق خاصی که منجر به تغییر شدید در روند یورو به دلار شود روی نداد تا اینکه در
انتهای دسامبر ۲۰۱۳، بانک مرکزی تصمیم به کاهش تدریجی سیاست های
تسهیل پولی گرفت. این تصمیم بانک مرکزی آمریکا به دلیل نزدیک شدن به اهداف سیاست
های پولی یعنی خروج از رکود، افزایش تورم، بهبود اشتغال و افزایش رشد اقتصادی بود.
البته در شروع کاهش، نگرانی هایی در خصوص کاهش این سیاست موثر وجود داشت، اما با
ادامه دار بودن این سیاست در سال ۲۰۱۴ و عدم
تأثیر منفی این کاهش ها بر وضعیت رو به رشد اقتصاد آمریکا، تقویت دلار در برابر
یورو را موجب شد. در اکتبر ۲۰۱۴، سیاست
تسهیل پولی آمریکا به طور کامل متوقف شد. این در حالی بود که سیاست های انقباضی
بانک مرکزی اتحادیه اروپا پس از بحران اقتصاد سال ۲۰۰۷،
منجر به بهبود وضعیت کشورهای عضو آن نشده بود و بحران های کشورهای این ناحیه
همچون یونان، مهمترین نمود آن بود. بنابراین بهبود وضعیت اقتصادی آمریکا در کنار
تضعیف اقتصاد کشورهای اتحادیه اروپا، منجر به این شد که یورو در برابر دلار به شدت
افت کرد. اما بیشترین افت مربوط به زمانی شد که بانک مرکزی اتحادیه اروپا تصمیم به
اجرای سیاست های انبساطی همچون سیاست تسهیل پولی آمریکا گرفت. این در حالی
است که بانک مرکزی اروپا ضمن حفظ نرخ بهره معیار خود روی پایین ترین سطح در تاریخ،
از اوایل ماه مارس ۲۰۱۵، شروع به اجرایی
کردن برنامه تسهیل کمی خاص خود کرده است. بنا است با خرید اوراق قرضه، بدهی های
خصوصی و دولتی اروپا به تملک بانک مرکزی اتحادیه اروپا درآید، برنامه ای که دست کم
تا سپتامبر ۲۰۱۶ ادامه خواهد یافت. همین مسأله منجر به افت
تاریخی ارزش یورو در برابر دلار شده است به نحوی که این نسبت به پایین ترین ارزش
خود در ۱۲ سال اخیر رسیده است.
در
نمودار شماره ۲، کاهش شدید ارزش یورو به دلار در راستای توقف
سیاست تسهیل پولی آمریکا و همچنین اجرای سیاست تسهیل پولی آمریکا، مشاهده می شود.
کاهش ارزش یورو به دلار در این بازه زمانی منجر به کاهش این نسبت به زیر میانگین
این نسبت در ۱۲ سال گذشته خود شده است.
چشم انداز
آتی
با توجه
به توقف سیاست های انبساط پولی در آمریکا و اعلام احتمال افزایش نرخ بهره در این
کشور که به معنی شروع سیاست های انقباضی خواهد بود (در حالی که در اتحادیه اروپا
خلاف این سیاست در حال اجرا می باشد)، روند نزولی یورو در برابر دلار محتمل ترین
اتفاق آتی در بازار ارز خواهد بود.
بهبود
وضعیت اقصادی آمریکا منجر به تقویت دلار در برابر سایر ارزها شده و همین روند
ادامه خواهد داشت و با اجرای سیاست های انقباضی، به دلیل کاهش عرضه دلار، این روند
تقویت هم خواهد شد. در کنار این مسأله، اجرای سیاست های انبساط پولی در اروپا منجر
به افزایش عرضه یورو و لذا تضعیف این ارز در برابر دلار خواهد شد. برآیند این دو
نیرو منجر به ایجاد روند کاهشی برای نسبت یورو به دلار خواهد شد. البته این روند
در صورتی که اتحادیه اروپا به اهداف مد نظر اجرای سیاست انبساطی پولی یعنی بهبود
رشد اقتصادی و خروج از رکود برسد، متوقف شده و یورو در آن زمان تقویت خواهد شد
(همانند اتفاقی که در سال ۲۰۱۴ برای دلار
آمریکا روی داد) اما با توجه به پیشینه اجرای سیاست های انبساطی پولی در آمریکا که
بعد از 5 سال اجرا به نتیجه مطلوب منجر شد، به نظر می رسد، سیاست های انبساطی پولی
اروپا نیز نیاز به زمان نسبتاً زیادی دارد تا بتواند به موفقیت دست یابد و نشانه
های آن در اقتصاد اروپا پدیدار شود. بنابراین تا آن زمان روند یورو در برابر دلار
کاهشی خواهد بود.
به همین
دلیل هم می باشد که موسسه معتبر گلدمن ساکس در پیش بینی های خود در خصوص چشم انداز
نسبت یورو به دلار بعد از زمان اجرای سیاست انبساطی پولی در اروپا، تجدید نظر کرده
است.
بنابراین،
مشاهده می شود که دامنه کاهش بیشتر از افزایش خواهد بود. با توجه به تجربه سیاست
های انبساط پولی آمریکا که حدود ۵ سال تا به
موفقیت رسیدن طول کشید، به نظر می رسد روند کاهشی نرخ ارز منطقی باشد منتهی کاهش
نرخ یورو به زیر ۱ دلار بسیار سخت خواهد بود و نیاز به اتفاقاتی
بیشتر در این راستا دارد.
امیر
جعفرزاده
منبع:
اقتصاد ایرانی