مبارزه آمریکا با روسیه بر سر دلار به کجا خواهد انجامید؟

پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)-روسیه با فروش گسترده دلار از آخر ژانویه تا کنون نسبت قیمت روبل به دلار را به رقم 0.01707 رسانده است. به نظر می‌آید آمریکا پس از اینکه روسیه همه دلارهایش را فروخت یورش وحشیانه‌ای را علیه روبل و اقتصاد روسیه آغاز کند که البته روسیه هم دست بسته نخواهد بود.

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری فارس، گسپروم بزرگترین تولید کننده گاز طبیعی در جهان اول آوریل اعلام کرد که با بزرگترین طرفهای معامله خود موافقتنامه ای را امضا کرده است مبنی بر تغییر ارز مرجع از دلار به یورو. این اقدام بدون شک با تائید کامل دولت روسیه که بزرگترین سهامدار گسپروم می باشد همراه بوده است.
گسپروم یکی از بزرگترین شرکتهای جهان است که تا 8 درصد از تولید ناخالص ملی روسیه را شامل می شود. و صاحب 18 درصد از مخازن گاز دنیا بعلاوه یکی از تولید کنندگان بزرگ نفت جهان است. در عین حال دولت روسیه تمام شرکتها را تشویق کرد به مرجعیت دلار در معاملات خود پایان دهند. بدین ترتیب شوند خارج کردن پترودلار از تجارت جهانی را به مرحله پر شتاب تری ارتقا داد.

پترودلار چیست؟ جان مینارد کینز اقتصاد دان انگیسی در کنفرانس برتون وودز ( 1944 ) برای جلوگیری از بحرانهای مالی پیشنهاد کرد یک بانک مرکزی و یک واحد پول مشترک برای جهان تعیین شود. سیستمی که پول کشورهای کوچک و ضعیف می توانست در پناه آن از حملات سرمایه داران بزرگ جهان در امان باشد. این نظر با مخالفت شدید آمریکا روبرو شد و در نتیجه "سیستم برتون وودز" مورد توافق قرار گرفت.
بر اساس سیستم برتون وودز از سال 1945 نرخ خارجی ارزهای کشور های جهان ثابت و بر مبنای دلار معین می شد. ارزش دلارهم بر مبنای طلا بود که کنگره قیمت آنرا هر "اونسی" (28.3495 گرم) 35 دلار تعیین کرده بود. بدین ترتیب مسئولیت آمریکا بعنوان صاحب ارز مرجع در حداقل نگه داشته شد. جالب اینجاست که آمریکا هر زمان که نفعش ایجاب کرده است نقش خود را در سیستم برتون وودز بصورت یکجانبه کم رنگ تر کرده است.
سخنرانی ریچارد نیکسون رئیس جمهور آمریکا در 15 اوت 1971 که به "شوک نیکسون" معروف شد در واقع اعلام آغاز پایان سیستم برتون وودز بود. حدود دو سال طول کشید (مارس 1973 ) که ارزش گذاری دلار کاملا از طلا جدا گردد و سیستم شناور نرخ تبادل ارز که تا امروز ادامه دارد جایگزین سیستم برتون وودز شود.
آمریکا در سال 1973 به عربستان سعودی پیشنهاد کرد چنانچه آنها نفت خود را فقط با دریافت دلار انجام دهند آمریکا وظیفه دفاع از عربستان سعودی را در مقابله با هر متجاوزی به عهده می گیرد. در ضمن فروش اسلحه به عربستان آزاد می شود. عربستان سعودی با قبول این پیشنهاد و امضای قرارداد فروش نفت بر مبنای دلار را که از سال 1945 نیز در جریان بود، تداوم بخشید.
در طول 28 سال پس از جنگ جهانی دوم که رشد و توسعه تجارت بین کشورهای جهان همواره در روندی روزافزون ادامه داشت دلار توانست از موقعیتی استثنائی و مستحکم در اقصی نقاط عالم برخوردار شود. بطور مثال آمریکا بسهولت توانست از سال 1973 معاملات نفت را بر مبنای دلار نگه دارد.

پترودلار به بخشی از دلار گفته می شود که صرفا خارج از کشور آمریکا مورد استفاده قرار میگیرد.

پترودلار سه فایده برای آمریکا داشته است. اول تقاضای بالا برای دلار در سطح جهان. دوم فروشندگان نفت با سپردن دلارهای مازاد نیازشان در بانکهای غربی و خرید بدهکاریهای آمریکا هزینه آمریکا در قبال بدهکاریهایش را کاهش دادند. سوم آمریکا با دلاری که خود چاپ می کند نفت مورد نیاز خود را خریداری می کند. در نتیجه بالا رفتن قیمت نفت بنفع آمریکا بوده است.
اما امروز که قیمت گذاری دارائی ها بیشتر بر مبنای بازار است حضور پترودلار در تجارت جهانی از نظر سرمایه داری آمریکا چگونه ارزیابی می شود؟ بنظر می رسد سردمداران سرمایه داری آمریکا برعکس نظریه غالب مفسران و تحلیلگران پترودلار را مانعی در حملات خود به پول و اقتصاد کشورهای دیگر می داند! و خود مایل هستند هر چه زودتر سیستم پترودلار برچیده شود تا آنها بتوانند با فراغ بال به تعرضات خود به پول و اقتصاد کشورهای جهان ادامه دهند. چه آنکه دیگر قسمتی از یورش آنها از طریق پترودلار به خودشان راه نخواهد یافت.
در دوران سقوط قیمت نفت از هفته آخر ژوئن 2014 که تقاضای دلار نیز کاهش یافته است ارزش دلار نه تنها پائین نیامده بلکه نسبت به بسیاری از ارزهای جهان از جمله یورو, روبل و ین بالا رفته است!
در 27 ژوئن 2014 نسبت روبل به دلار 0.02963 بود پس از آن در سیری نزولی در 28 ژانویه 2015 این رقم به 0.01475 تنزل یافت.
روسیه با فروش گسترده دلار از آخر ژانویه تا کنون نسبت قیمت روبل به دلار را به رقم 0.01707 رسانده است. بنظر می آید آمریکا پس از اینکه روسیه همه دلارهایش را فروخت یورش وحشیانه ای بر علیه روبل و اقتصاد روسیه را آغاز کند.
که البته روسیه می تواند با تهدید آغاز جنگ هسته ای نه تنها اقتصادش را نجات دهد بلکه وسیله ای موثر برای جلوگیری از لجام گسیختگی آمریکا و وضع قوانین مناسب بر سیستم مالی جهان شود.

* نویسنده: سعید روشندل

منبع: فارس