پایگاه خبری تحلیلی
فولاد
(ایفنا)-عنوان‌های
جهانی برای شهرهای آسیایی هزینه‌های پنهانی دارد که افزایش شکاف طبقاتی و کاهش
بهره‌مندی طبقات فرودست جامعه از فرصت‌های اقتصادی ازجمله آنهاست.
خبر اقتصادی -نشریه «دپیلمات» چاپ ژاپن در گزارشی در تازه‌ترین
شاخص شهرهای جهانی توکیو پایتخت ژاپن را در رتبه چهارم، «هنگ‌کنگ» شهری در منطقه‌یی
به‌همین نام را در رتبه پنجم، پکن پایتخت چین را در رتبه هشتم، سنگاپور در رده نهم
و سئول پایتخت کره‌جنوبی را در رتبه دوازدهم قرار داده است.
در رده‌بندی موسسه «موری» نیز توکیو، سنگاپور، سئول و هنگ‌کنگ
در میان ۱۰شهر نخست جهان جای گرفته‌اند. همچنین در رده‌بندی
«شهرهای نوظهور جهان» که توسط بنیاد «کرنی» منتشر می‌شود، «جاکارتا» پایتخت
اندونزی و «مانیل» مرکز فیلیپین در صدر جدول قرار گرفتند.
«شهر
جهانی» و تشدید نابرابری
اگرچه کسب این عنوان‌ها برای هر شهری رضایت‌بخش است، اما
مشکلاتی را نیز به‌همراه دارد. صرف‌نظر از اینکه عنوان «شهر جهانی» کمی گنگ و
نامفهوم است، معمولا این عبارت را با سرمایه‌های در گردش شهر برابر می‌گیرند. برای
همین توکیو، هنگ‌کنگ و سنگاپور در بیشتر رده‌بندی‌ها عنوان‌های بالایی دراختیار
دارند. اما چیزی که معمولا از آن غفلت می‌شود، ناتوانی روزافزون شهرهای جهانی در
تامین زندگی شهروندانی است که زیر خط متوسط زندگی می‌کنند. با گذر زمان، بسیاری از
شهرها وارد فهرست جهانی «ترین‌ها» می‌شوند و در عین حال شهرهایی از این فهرست
خارج می‌شوند. چنانکه در زمان‌هایی نه‌چندان دور، شهرهای منچستر، دیترویت، ونیز و
آمستردام نیز در این فهرست بوده‌اند. شان فاینستاین، پژوهشگر دانشگاه «هاروارد»
امریکا می‌گوید: «پیوندی آشکار میان رتبه‌های جهانی و نابرابری شهری وجود دارد.»
وی در بررسی موردی خود، شهرهای لندن، توکیو و نیویورک را
تحلیل کرده و می‌نویسد: «باوجود نگرانی از گسترش نابرابری، برخی دولت‌ها همچنان
کسب عنوان‌های جهانی را در اولویت قرار می‌دهند. این پدیده، هم نشانه رقابت‌های
داخلی است و هم مسابقه کسب عنوان را در سطح جهانی نمایش می‌دهد.»
به گزارش ایرنا، شکاف ثروت، پیشاپیش به یکی از بحث‌های
سیاسی و اجتماعی در آسیا تبدیل شده است. «فاینستاین» در پژوهشی
که در سال۲۰۱۲ میلادی انجام داد، تاکید کرده است که موقعیت
کنونی شهرها که با سرمایه‌داری‌های فضایی و تقسیمات قومی به اجزای اختلاف‌انگیز و
ناموثر سنجیده می‌شود، اصولا با محروم کردن طبقات پایین جامعه از فرصت‌های اقتصادی
همراه است.
مجله «دیپلمات» با تاکید بر اینکه شهرهای آسیایی فرصت
بررسی الگوهای شکست در شهرهای غربی را دارند، می‌نویسد: «شهرها پیش از هر چیز،
بازتاب توانایی نهادهای شهری برای عملی کردن آرمان‌های عمومی هستند. تلاش کنونی
شهرها برای کسب عنوان‌های جهانی، متاسفانه بازتاب خواست نخبگان سیاسی و اقتصادی
است. اکنون زمان آن است که با تغییر شاخص‌ها، رده‌بندی شهرها را با ابزارهایی
بسنجیم که شرایط اجتماعی و اقتصادی شهروندانی که به‌طور مستقیم از مزایای جهانی
شدن بهره‌مند نمی‌شوند را نیز به رسمیت بشناسند. آسیا این فرصت را دارد که قدرت
شهری را در قرن بیست‌ویکم به‌گونه‌یی بازتعریف کند که شرافت شهروندان نیز مدنظر
قرار گیرد.»
راهکار:
برنامه‌ریزی دقیق و جامع
بنا بر آمارهای اعلام شده، در حال حاضر بیش از یک‌میلیارد
از مردم جهان در زاغه‌ها و محلات فقیرنشینی شهری زندگی می‌کنند که از کمترین
استانداردهای زندگی شهری هم برخوردار نیستند. خانه‌های این مناطق اغلب بسیار کوچک
بوده و خودسرانه ساخته شده‌اند و ساکنان آن از سیستم فاضلاب یا آب آشامیدنی برخوردار
نیستند. این درحالی است که اگر روند شهرنشینی به‌خوبی مدیریت شود، تسریع روند
شهرنشینی می‌تواند منافع مهمی برای توسعه در پی داشته باشد به‌ویژه اینکه در حال
حاضر شهرها به‌عنوان ستون فقرات تجارت جهانی، بخش اعظمی از تولید ناخالص داخلی
جهان را برعهده دارند. واقعیت این است که تسریع روند شهرنشینی درصورتی که با
برنامه‌ریزی دقیق و جامعی همراه نباشد، علاوه بر فاصله طبقاتی می‌تواند چالش‌های
جدی دیگری نیز به‌دنبال داشته باشد ازجمله فقر و ناامنی اجتماعی. نمونه آن شیوع
طاعون در شهر سورات (Surat) هند در سال1994 میلادی
است. واقعه‌یی که نشان می‌دهد چگونه فقر و بیماری‌های همه‌گیر، در بدترین سناریو
می‌توانند منجر به فروپاشی نظم شهری شوند.
گفته می‌شود کیفیت زیرساخت‌های شهری (مسکن، برق، جاده‌ها،
فرودگاه‌ها، حمل‌ونقل عمومی، آب آشامیدنی، بهداشت، مدیریت پسماند و زباله‌ها، توانایی
مقابله با حوادث طبیعی چون سیل، توفان، ارتباطات مخابراتی، بیمارستان‌ها، مدارس و
غیره) تاحد زیادی کیفیت زندگی، شمول اجتماعی و فرصت‌های اقتصادی ساکنان شهر را
تعیین می‌کنند. این کیفیت زیرساخت‌ها همچنین تا اندازه زیادی تعیین‌کننده انعطاف‌پذیری
شهرها در برابر خطرات جهانی چون تغییرات زیست‌محیطی، خطرات مرتبط با سلامتی و
خطرات اقتصادی مانند بیکاری است.
تشدید شکاف طبقاتی و نابرابری اجتماعی ازجمله عوامل
شکنندگی جوامع محسوب می‌شود. عاملی که به اعتقاد کارشناسان یکی از تهدیدهای جدی
جهان در سال2015 و سال‌های بعد خواهد بود. مجمع جهانی اقتصاد در پایان سال2014 در
گزارشی با عنوان تهدیدهای جهان در سال2015 اعلام کرده که شکنندگی اساسی اجتماعی
سرعت تغییرات، پیچیدگی‌ها و میزان وابستگی‌های متقابل جهانی را شتاب می‌دهد.
عواملی که همگی باعث می‌شوند تا مردم احساس کنند کنترل‌شان بر محیط اطراف‌شان کاهش
یافته و درنتیجه از ثبات و امنیت کمتری برخوردار هستند. واکنش مشترک روانشناسانه
به این ایجاد حس ناامنی و از دست دادن کنترل، تمایل به تشکیل گروه‌های کوچک‌تر است
که یک احساس هویت قویتر دارند.
منبع: خبر اقتصادی