ضعف اقتصاد ایران با کاهش قیمت نفت هویدا شد

پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)-اکنون نمایندگان مجلس و کارشناسان اقتصادی نسبت به سقوط دوباره قیمت نفت هشدار داده‌اند در همین ارتباط اخیرا ابراهیم نکو، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفته مدیریت کشور با نفت زیر 50 دلار عملا امکان‌پذیر نیست. با نگاه اجمالی به بودجه 251 صفحه‌یی سال 94 کل کشور (فقط جلد اول لایحه) می‌توان متوجه شد تنها 15صفحه یعنی حدود 6 درصد آن به بخش درآمدها پرداخته و مابقی صفحات قانون بودجه به هزینه‌ها مربوط است

در بخش خلاصه درآمدها و هزینه‌های دولت در بودجه سال 94 آمده است که «درآمدهای دولت 119هزارمیلیارد تومان، واگذاری‌های سرمایه‌یی بدون احتساب 71 هزار میلیارد تومان حاصل از نفت و فرآورده‌های نفتی 2.5 هزارمیلیارد تومان و 31هزارمیلیارد تومان نیز واگذاری دارایی‌های مالی دولت » در نظر گرفته شده است، این درحالی است که در سرفصل هزینه‌ها «166 هزارمیلیارد تومان برای حقوق کارکنان و سایرهزینه‌ها، 47 هزار تومان تملک دارایی‌های سرمایه‌یی و 10هزارمیلیارد تومان تملک دارایی‌های مالی» منظور شده است.

   قابل توجه نمایندگان موافق حذف نفت از بودجه

با تصور ادامه کاهش شدید قیمت نفت در سال آینده اگر در بخش هزینه‌ها از تملک دارایی‌های سرمایه‌یی هم صرف‌نظر کنیم به‌طورکلی هزینه دولت در سال آینده 176هزارمیلیارد تومان خواهد بود.

در بخش درآمدها نیز از 71هزارمیلیارد تومان درآمدهای نفتی صرف‌نظر کنیم، درآمد دولت 153هزارمیلیارد تومان خواهد بود.

در کنار موارد ذکر شده دولت برای حفظ و نگهداری طرح‌های عمرانی نیمه‌کاره در کل کشور حداقل باید 20هزارمیلیارد تومان اختصاص دهد. تا منابعی که طی سال‌های گذشته در این طرح ها صرف شده است، از بین نرود.

با تصور چنین شرایطی، اقتصاد ایران به‌صورت علی‌الحساب با 43هزارمیلیارد تومان کسری بودجه مواجه خواهد بود بنابراین اگر افزون‌بر درآمدهای مالیاتی و دیگر درآمدهای غیرنفتی بودجه، روزانه یک میلیون بشکه با قیمت 40دلار فروخته شود، از محل درآمدها فروش نفت دولت می‌تواند تنها هزینه‌های خود را بدون کسری اعتبار جبران کند و حقوق کارکنانش را به موقع پرداخت کند.

اینکه نمایندگان مجلس به‌دنبال حذف نفت از بودجه هستند به‌طور حتم جایگزینی مناسبی برای تامین اعتبار حقوق میلیون‌ها کارمند در نظر گرفته‌اند یا اینکه بر درآمدهای مالیاتی چند صدهزار میلیارد تومانی حساب باز کرده‌اند اما تحقق این امر در گرو ساماندهی سیستم فشل امورمالیاتی و جلوگیری از فرار مالیاتی 60 هزارمیلیارد تومان در کشور است.

در زمانی که قیمت نفت 90دلار بود، دولت سه سناریوی 70، 85 و 100دلاری برای قیمت نفت در بودجه در نظر گرفته بود اما با کاهش قیمت نفت به زیر 40 دلار طیب‌نیا، وزیر اقتصاد در دیدار با مراجع تقلید قم از تجدید نظر قیمت نفت در بودجه به 40 دلار و تهیه و تنظیم سه سناریو متفاوت دیگر برای قیمت نفت در بودجه سخن گفت، هرچند این اظهارنظر او روز بعد تکذیب شد.

طبق گفته نمایندگان مجلس و کارشناسان اقتصادی مدیریت کشور با نفت کمتر از 50 دلار عملا غیرممکن است. درحال حاضر دو راه بیشتر پیش روی دولت قرار ندارد، نخست دولت نفت را بیشتر از 50 دلار به فروش رساند یا صادرات نفت ایران بیشتر از یک میلیون بشکه در روز باشد. اینکه طیب‌نیا، وزیر اقتصاد از نفت 40دلاری در بودجه سخن می‌گوید شاید

روی فروش و صادرات بیش از یک میلیون بشکه نفت در روز حساب ویژه‌یی باز کرده است.

به پیش‌بینی کارشناسان اقتصادی روند نزولی کنونی قیمت‌های نفت تا سال آینده به‌صورت پیوسته ادامه خواهد یافت.

کاهش شدید قیمت نفت که از تابستان 2014 آغاز شده است، نشان‌دهنده تغییرات مهم ساختاری بازار جهانی نفت است. میزان عرضه در فصل دوم سال جاری برابر با 92.77میلیون بشکه در روز و در فصل سوم معادل 93.62میلیون بشکه در روز بوده است.

در راستای این تغییرات میزان عرضه نفت نسبت به تقاضای آن به‌سرعت درحال افزایش است. این درحالی است که میزان تقاضای جهانی نفت در فصل دوم و سوم سال 2014 به‌ترتیب 91.5 و 93.1 میلیون بشکه در روز بوده است. در شرایطی که نفت از ماه ژوئن تاکنون حدود 40درصد ارزش خود را از دست داده تمام فعالان بازار و کارشناسان معتقدند که دوران تازه‌یی در بازار نفت شروع شده است.

   نرمش اقتصاد برای کاهش قیمت نفت

طبق گزارش بلومبرگ و اموربین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، قیمت نفت در بازار مختلف تا نیمه دی ماه سال جاری روند نزولی را دنبال می‌کرد که قیمت نفت خام برنت در بازار بورس لندن 50.11 دلار، نفت خام عمان در بازار بورس دوبی 47.66دلار، نفت گاز در فوب خلیج‌فارس 60.70 دلار و نفت وست تگزاس در بازار نایمکس 48.36 دلار همچنین متوسط روزانه سبد اوپک در ماه جاری بین 44 تا 48 دلار بوده است.

اکنون کارشناسان و مسوولان از کاهش قیمت جهانی نفت به زیر 40دلار خبر داده‌اند بنابراین با ادامه چنین روندی دولت باید برنامه‌ریزی جدی اتخاذ کند زیرا با چنین درآمدی در پرداخت حقوق به کارکنان خود نیز درمانده خواهد شد.

   ضعف اقتصاد با کاهش قیمت نفت

بیژن زنگنه، وزیر نفت درخصوص کاهش قیمت نفت گفت: قیمت 72دلاری نفت در بودجه ایران براساس پیش‌بینی‌ها چندان پرت نیست و از این بابت تحت فشار قرار نمی‌گیریم زیرا 60 درصد تولید نفت کشور با تحریم کاهش یافته و کاهش 20دلاری قیمت مواضع ایران را تغییر نمی‌دهد. اوپک تنها در طرف عرضه بازار می‌تواند بازی کند و عرضه را با تقاضا متعادل کرده یا از آن کمتر کند و زمان‌هایی در تاریخ وجود داشت که اوپک از طریق مذاکره با شرکت‌های بزرگ بر بازار تاثیر می‌گذاشت اما بیش از 30 سال است که این ابزار کارکرد ندارد.

اکنون که قیمت نفت ایران از 101دلار تابستان سال جاری به مرز کمتر از 45دلار رسیده و این سیر نزولی همچنان ادامه دارد و با توجه به این روند کاهشی قیمت، دولت باید بودجه سال آینده را خلاف سال‌های گذشته با نگاه بسیار محتاطانه‌تری تدوین کند و کف قیمت‌ها را با توجه به شرایط کنونی کل بازارجهانی نفت و روند کند رشد اقتصادی در نظر بگیرد.

همچنین برای کاهش ریسک و با احتساب شرایط کنونی دنیا و اعمال برخی شرایط ناخواسته علیه ایران، قیمت نفت در لایحه بودجه سال 1394کل کشور را با ملاحظات دقیق‌تری پیش‌بینی کند. بنابراین اگر قیمت نفت خام ایران در لایحه بودجه سال 1394، 70دلار در نظر گرفته شود، حد بالای قیمت نفت در بودجه محسوب می‌شود زیرا قیمت نفت مصوب در بودجه کشورهای صادرکننده نفت در سال 2014 بین 60 الی 100دلار در هر بشکه تعیین شده اما اکثر کشورها قیمت بین 70 الی 90دلار در هر بشکه را برای بودجه خود پیش‌بینی کرده‌اند.

کمترین قیمت نفت مصوب در سال2014 متعلق به ونزوئلا با 60دلار برای هر بشکه و بالاترین قیمت یعنی 100دلار در هر بشکه به کشور ایران تعلق داشت.

کف قیمت نفت در بودجه سال آینده ایران باتوجه به تمام نوسانات بیان‌شده باید حدود 60دلار در نظر گرفته شود تا از بروز مشکلاتی نظیر کسری‌بودجه ممانعت به عمل آید.

  تاسف بر نمایندگان

نکو عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت‌وگو با «تعادل» با اشاره به تاکید برخی نمایندگان مجلس بر حذف درآمدهای نفتی از بودجه، گفت: واقعا جای تاسف دارد نمایندگان کارشناس مسایل اقتصادی این‌گونه بر حذف درآمدهای نفتی از بودجه تاکید دارند.

ابراهیم نکو ادامه داد: برای حذف نفت از بودجه باید برنامه‌ریزی و جایگزین مناسب در نظر گرفته شود، در غیراین صورت دولت در پرداخت حقوق کارمندان خود نیز درمانده خواهد بود.

  مدیریت کشور با نفت 50دلاری

وی با بیان اینکه مدیریت کشور با نفت کمتر از 50دلار عملا امکان‌پذیر نیست، گفت: دولت باید به دنبال افزایش صادرات نفت، ساماندهی درآمدهای مالیاتی و کاهش هزینه‌ها باشد تا کاهش جهانی قیمت نفت به نوعی جبران شود.

نکو افزود: اینکه برخی می‌گویند اگر قیمت نفت به کمتر از 30دلار هم برسد تا پایان سال94 با کسری بودجه مواجه نمی‌شویم، باید گفت این اظهارنظرها غیرکارشناسی و به نوعی برای خوشایندسازی است.

  تحقق ۶۵‌هزار‌میلیارد تومانی درآمد نفتی

محمدمهدی مفتح سخنگوی کمیسیون تلفیق مجلس گفت: ۶۵‌هزار‌میلیارد تومان درآمدهای نفتی تا پایان سال جاری محقق می‌شود.

وی درباره درآمدهای مالیاتی گفت: پیش‌بینی درآمدهای مالیاتی در سال جاری 70‌هزار‌میلیارد تومان است که 68درصد آن در 9ماه اول سال محقق شده و باتوجه به آنکه معمولا در چهارماهه پایانی سال درآمدهای بیشتری وصول می‌شود پیش‌بینی‌ها حاکی از وصول درآمدی مالی سال93 است که در لایحه سال94 پیش‌بینی وصول 86‌هزار‌میلیارد تومان درآمد مالیاتی شده است.

سازمان امور مالیاتی بیان می‌کند که تنها 40درصد از اقتصاد کشور مالیات پرداخت می‌کنند.

 60درصد اقتصاد کشور مالیات پرداخت نمی‌کنند که شامل معافیت‌های مالیاتی مربوط به 40درصد از بخش‌ها مانند بخش کشاورزی است و در 20درصد از اقتصاد فرار مالیاتی وجود دارد که سازمان مالیاتی باید آن را وصول کند.

   نفت ۷۲دلاری

برای بودجه۹۴ بالاست

رییس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفت: بستن بودجه بر پایه نفت با قیمت ۷۲دلار به واقعیت‌های اقتصادی کشور نزدیک نیست.

غلامرضا تاجگردون با اشاره به اقدام دولت و بستن بودجه سال آینده بر قیمت 72دلار افزود: کاهش شدید قیمت نفت در مدت زمان سه ماه به نصف قیمت پیشین آن هشداری جدی برای کاهش وابستگی بودجه به نفت است.

وی با اشاره به پیشنهاد نفت 72دلاری در لایحه بودجه94 گفت: این قیمت تعیین‌شده بالاست و کار مجلس برای نزدیک کردن آن به واقعیت‌های اقتصادی کشور دشوار است. تاجگردون تصریح کرد: دولت می‌توانست با کاهش برخی هزینه‌های اضافی در طرح‌های عمرانی و هزینه‌های مصرفی رقم پایین‌تری برای بودجه پیشنهاد دهد.

رییس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس افزود: متعادل کردن یارانه‌ها، افزایش یارانه‌های نقدی طبقات پایین جامعه و هدفمند کردن یارانه‌ها به معنای واقعی از راهکارهایی است که می‌توان با کمک آن بودجه را واقعی‌تر کرد. وی گفت: تلاش برای خروج از رکود، نگرانی از افزایش تورم، کم‌رونق شدن تولید و سرمایه‌گذاری تصمیم‌گیری درباره لایحه بودجه را دشوار‌تر کرده است.

   نفت 60دلاری منطقی است

رییس کمیسیون انرژی مجلس درخصوص بازنگری قیمت نفت در لایحه بودجه94، با اشاره به اینکه این موضوع در کمیسیون تلفیق مجلس مطرح و درحال پیگیری است، به خانه ملت گفت: در رابطه با قیمت نفت نمی‌توان یک پیش‌بینی دقیق داشت و هیچ‌کس قادر نیست که پیش‌بینی دقیقی از قیمت نفت به‌ویژه در شرایط فعلی داشته باشد. چراکه هر اتفاقی ممکن است در دنیا رخ داده و قیمت نفت را تحت‌تاثیر قرار دهد.

  پیش‌بینی قیمت نفت

علی مروی افزود: درحال‌حاضر برخی سازمان‌هایی که قیمت نفت برای سال2015 را پیش‌بینی می‌کنند رقم 60دلار تا 90دلار را مطرح کرده‌اند و همچنین برخی دیگر از کارشناسان نیز عکس این پیش‌بینی‌ها را داشته و قیمت نفت در سال2015 را تا حدود 35دلار پیش‌بینی کرده‌اند.

وی تصریح کرد: بنابراین اینکه بتوان حدس زد قیمت نفت در آینده چقدر خواهد بود کار بسیار مشکلی است اما به نظر بنده میانگین اعدادی که الان مطرح می‌شود(50-40 و 60دلار) یعنی حدود 60دلار برای پیش‌بینی قیمت نفت در سال آینده و بستن بودجه94 بر این مبنا مناسب است.

رییس کمیسیون انرژی مجلس باتاکید بر اینکه باید پیش‌بینی‌های لازم در بودجه سال94 درصورت کاهش یا افزایش قیمت نفت، انجام گیرد، گفت: در گذشته هم که قیمت نفت پایین بود و خیلی نمی‌شد روی درآمدهای نفتی حساب کرد گزینه‌های مختلفی را در بودجه پیش‌بینی می‌کردیم که بنابر تحقق هر کدام از قیمت‌های مطرح، سیاست مناسب با آن در پیش گرفته شود تا درصورت تغییر قیمت نفت بودجه تحت‌تاثیر آن قرار نگیرد.

منبع: تسنیم

موضوعات مرتبط: نفت - بازار نفت - اخبار اقتصادی - تحلیل اخبار