آیا عربستان به دنبال تضعیف تولید نفت شیل در آمریکا است؟

پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)-اگر چه برخی از تحلیل­گران، کاهش سهم نفت شیل در بازار جهانی را به عنوان انگیزه اصلی عربستان در پایین نگاه داشتن قیمت­ها معرفی کرده­ اند، اما محرک اصلی عملکرد ریاض به مراتب پیچیده تر از رقابت با تولید نفت شیل می­ باشد.

علی­رغم دعاوی مطرح شده از سوی برخی از تحلیل­گران در مورد بالا نگاه داشتن تولید نفت از سوی عربستان سعودی مبنی بر تلاش این کشور برای کنترل عرضه جهانی نفت، واقعیت دیگری محرک تصمیم سازی­های ریاض در خصوص انرژی است. تصمیم عربستان مبنی بر بالا نگاه داشتن سهم نفت اوپک تنها در مقابل دو رقیب ژئوپلتیک آن یعنی ایران و روسیه نشات گرفته است. بدین ترتیب ایده رقابت با آمریکا بر سر حفظ سهم اوپک در بازار جهانی عرضه انرژی، محلی از اعراب ندارد.

به گفته فارن پالسی روسیه و ایران که هر دو تحت تحریم­ های بین المللی جدی قرار دارند، از کاهش قیمت نفت بیشترین آسیب ­ها را خواهند دید. این وضعیت به ویژه برای روسیه که ارزش روبل آن از اکتبر تا کنون حدود ۴۰ درصد در مقابل دلار کاهش داشته و از سوی دیگر استقراض ­های آن با دلار صورت گرفته، وخیم تر است.

عربستان سعودی نگرانی بابت نفت شیل و سهم آن در بازار جهانی ندارد. چرا که این کشور از منابع عظیم نفتی برخوردار است که غنای آن به مراتب نسبت به نفت شیل آمریکا بیشتر است و هزینه استخراج آن نیز کمتر است.

آمار و ارقام نشان می ­دهد که آسیب عربستان از آنچه تحت عنوان «انقلاب شیل» از آن یاد می­ شود، بسیار کم است. قیمت­ های کنونی نفت حاصل منابع جدید نفتی و کاهش رشد (یعنی کاهش تقاضای نفت) در چین، اتحادیه اروپا و سایر کشورهای می­ باشد. یعنی در حالی که افزایش تولید نفت در آمریکا، تولید این کشور را به سطح تولید ۹ میلیون بشکه در مقابل ۹.۸ میلیون بشکه عربستان رسانده، کاهش تقاضای اتحادیه اروپا و چین بیشتر از مازاد عرضه ایالات متحده است. کارشناسان در مورد علت اصلی کاهش قیمت نفت نقطه نظرات متفاوتی دارند، با این حال گزارش سه ماهه صندوق بین ­المللی پول و تایید کاهش رشد بازارهای در حال ظهور می ­تواند استدلال فوق را تایید کند.

اگر چه در حال حاضر ایالات متحده سقف وارادات نفت خود را کاهش داده است اما این موضوع چندان برای عربستان سعودی نگران کننده نیست. پالایشگاه­ های آمریکا به گونه ­ای طراحی شده ­اند که عمدتا از نفت خام با درجه خلوص بسیار بالا استفاده می­کنند. بدین ترتیب افزایش تولید نفت سبک در آمریکا سهم واردات نفت از کشورهای آفریقایی همچون نیجریه و آنگولا و نه عربستان را کم می­کند.

تحلیل دیگری که ارائه می­شود تولید نفت شیل در آمریکا را با کاهش قیمت نفت پیوند می­ زند. یعنی تولید نفت تا آنجا پیش می ­رود که مقرون به صرفه باشد و اگر قیمت تا اندازه­ ای پایین بیاید که تولید هزینه بیشتری از خرید نفت داشته باشد، تولید محدود خواهد شد. اگرچه به این تحلیل می ­توان در مورد سیاست نفتی آمریکا در مقابل صنعت نفت روسیه و یا حتی مکزیک استناد کرد، اما مسئله تولید نفت شیل در آمریکا معلولی چندوجهی است و تابع علل مختلفی می­ باشد. در مورد این که کاهش قیمت­ها به چه حدی باید برسد که تولید مقرون به صرفه نباشد، تخمین ­های مختلفی زده شده است. بررسی ­ها نشان می­ دهد که حتی با قیمت ۶۰ دلار برای هر بشکه نیز تولید مقرون به صرفه است، این نکته را هم باید مدنظر داشت که تولیدکنندگان می­دانند که بالاخره قیمت­ها به سطح واقعی خود بازمی­گردند.

اگر طبقه متوسط در حال رشد در چین دیگر به خرید اتومبیل تمایل نشان ندهند، اروپا هرگز ار رکود خارج نشود و بازارهای در حال ظهور همچون برزیل و هند در رکود باقی بمانند، ممکن است عربستان بتواند تولید گاز شیل را تضعیف کند، اما واقعیات جهان اقتصاد به گونه دیگریست. به احتمال زیاد دوران نفت ارزان قیمت موقتی خواهد بود. در این دوران سهام شرکت­ها جا به جا خواهد شد، برخی از شرکت­های کوچک در شرکت­های بزرگ ادغام می­ گردند و برخی دچار ورشکستگی خواهند شد. اما این دوران سرانجام به پایان می ­رسد.

با در نظر گرفتن ملاحظات ژئوپلتیک نیز متوجه تخاصم دیرینه عربستان و ایران و رقابت آنها بر سر تصاحب موقعیت برتر در خاورمیانه می­ شویم. این تخاصم بعد از جنگ عراق و روی کار آمدن یک دولت شیعی حامی ایران در بغداد بیشتر هم شد. با آغاز جنگ داخلی در سوریه و حمایت ایران از بشار اسد از یک سو و حمایت از حوثی­ها (انصار الله) در یمن نیز تخاصم دو قدرت دیرینه در خاورمیانه افزایش یافت.

تصمیم ریاض مبنی بر عدم ممانعت از سقوط قیمت نفت، توانسته مانع از بروز یک مشکل استراتژیک بزرگتر از سقوط قیمت برای آن شود. با این تصمیم عربستان توانسته با مهارت مرکزیت خود به عنوان تنها کشور تولیدکننده نفت، که قادر است به تنهایی روی قیمت این کالای ارزشمند تاثیر بگذارد، تقویت کند.

صرفنظر از این که نگرانی­ های عربستان در مورد ایران و روسیه محلی از اعراب دارد یا خیر، این ملاحظات استراتژیک و نه دغدغه تولید نفت شیل توجیه­ گر رفتار عربستان سعودی هستند. عربستان در حال حاضر مانند چند دهه گذشته به دنبال تقویت اهمیت خود به عنوان متحد آمریکا در منطقه، تحکیم دعاوی خویش در خصوص رهبری جهان عرب و نظارت بر اسلام سنی است. بهترین راه برای اثبات خوش­ خدمتی عربستان به آمریکا، ضربه زدن به روسیه است. در مورد افغانستان نیز همین سیاست به کار برده شد. صدمه دیدن تولید نفت شیل نیز یکی از جوانب حاشیه­ ای و نه از هدف اصلی عربستان است.

منبع: اقتصاد ایرانی

موضوعات مرتبط: نفت - بازار نفت - اخبار اقتصادی - تحلیل اخبار