کاهش قیمت نفت و اثرات سوء آن

پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)-کاهش قیمت نفت ناراضیان زیادی دارد. کاهش تقاضا تنها یکی از فاکتورهای کاهش قیمت نفت است. افزایش عرضه از سوی کشورهای غیر عضو اوپک، بویژه ایالات متحده از مهم¬ترین دلایل کاهش قیمت جهانی نفت به شمار می رود.

قیمت نفت پس از سال­ها سرانجام در سراشیبی قرار گرفته است. اما در این میان کفه ناراضیان از وضعیت جدید سنگین­تر از کسانی است که کاهش قیمت نفت منجر به رضایت آنها شده است. صادرکنندگان نفت، سهامداران شرکت­های نفتی و سرمایه گذاران در این صنعت، قیمت نفت را در آینده ۶۰ دلار به ازای هر بشکه و یا حتی کمتر از این میزان تخمین زده­اند.

ارزش ارز روسیه به پایین­ترین میزان خود رسیده است. در پانزدهم دسامبر ارزش ۶۰ روبل روسی معادل با ۱ دلار بود. روپیه، واحد پول اندونزی به کمترین ارزش خود طی شش سال گذشته رسیده است.FTSE100 شاخص یکی از بازارهای بورس لندن که عمدتا مربوط به سهام صنعت استخراج است با ۶.۳ درصد سقوط بدترین هفته خود را از آگوست ۲۰۱۱ تاکنون طی کرده است. کل سهام اروپا بیشترین میزان سقوط خود طی چند سال گذشته را در این هفته تجربه کرده­اند. بازارهای سهام نوپا نیز به پایین­ترین ارزش خود طی ۹ ماه گذشته رسیدند.

«عبدالله سالم البدری» دبیر کل اوپک آخر هفته اعلام کرد که این سازمان سقف تولید خود را کاهش نخواهد داد. اوپک تولید کننده ۴۰ درصد از نفت جهان است. البدری با بیش از اندازه خواندن سقوط قیمت نفت، مدعی شده است که اصول اولیه نباید اجازه چنین کاهش چشمگیریی در قیمت نفت را بدهند. وی اعلام کرده است که اوپک در حال بررسی دلایل واقعی این حادثه است.

با این حال این ارزیابی­ها نباید زیاد به طول بینجامد. افزایش بهره­وری، رشد اقتصادی ضعیف و استفاده از منابع انرژی­ جایگزین از مواردیست که میزان تقاضا را کاهش می­دهد. بر طبق پیش بینی سازمان بین المللی انرژی تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۱۵ تنها با ۰.۹ میلیون بشکه افزایش در روز، به ۹۳.۳ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. این سازمان، سازمانی بین دولتی با عضویت کشورهای صنعتی مصرف کننده نفت و گاز است.

با این وجود کاهش تقاضا تنها یکی از فاکتورهای کاهش قیمت نفت است. افزایش عرضه از سوی کشورهای غیر عضو اوپک، بویژه ایالات متحده از مهم­ترین دلایل کاهش قیمت جهانی نفت است. سازمان بین­المللی انرژی پیش بینی کرده است که عرضه نفت آمریکا میزان عرضه نفت غیر اوپک را به ۱.۹میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۵ خواهد رساند. در مقام تئوری، قیمت پایین نفت عرضه را کنترل و محدود خواهد کرد. هزینه کردن روی پروژه­های جدید رو به کاهش است و به همین ترتیب فرصت­های شغلی کمتری نیز ایجاد می­شود.

اما این تاثیرات با یک تاخیر بروز پیدا می­کند. زمانی که چاهی حفر می­گردد، منطقی است که مورد بهره­برداری قرار بگیرد. همانطور که سازمان بین المللی انرژی می­گوید: «کاهشی که امروز در قیمت نفت با آن مواجه هستیم، عرضه را محدود خواهد کرد». به گفته این سازمان چشم انداز کوتاه مدت از سهم آمریکا در تولید نفت، مادامی که تولید کنندگان فعلی ورشکسته نشده­اند، تغییری نخواهد کرد. تنها جایی که می­تواند معادله عرضه را به شدت تکان دهد، روسیه است. تنها کاهش تولید نفت توسط روسیه به واسطه کاهش ارزش روبل و تحریم­هایی که علیه این کشور اعمال شده، می­تواند منجر به کاهش سریع تولید نفت گردد.

بدین ترتیب انتشار اخبار مربوط به بسته شدن دو پایانه صدور نفت در لیبی به موجب جنگ– خبری که در شرایط عادی می­توانست بازار را وارد شوک کرده و آن­ را در ترس فرو ببرد- منجر به تحرک بازار شده است. لیبی یکی از کشورهای کوچک تولید کننده نفت است و هم اکنون سهم آن در بازارهای جهانی تنها ۹۰۰ هزار بشکه در روز، یعنی نصف سهم آن در زمان صلح است.

سوالی که در اینجا مطرح می­شود این است که کشورهای اوپک چه کاری از دستشان بر می­آید؟ در پاسخ باید گفت که این کشورها نمی­توانند کار خاصی از پیش ببرند. ونزوئلا، روسیه و سایر کشورهایی که تحت فشار شدید قرار دارند خواهان تشکیل جلسه فوری توسط اعضای اوپک می­باشند. اما عربستان سعودی و متحدان آن در خلیج فارس که مهم­ترین قطب اوپک را تشکیل می­دهند، علاقه چندانی به تشکیل این جلسه نشان نداده­اند. این کشورها ترجیح می­دهند که سهم خود را در بازار بالا نگاه دارند. تنها تعهد جدی کشورهای غیر اوپک به کاهش تولید می­تواند عربستان را مجبور به کاهش استخراج نفت کند. این تنها راه چاره­ای است که هم اکنون وجود دارد.

در مقام تئوری، قیمت پایین­تر، منجر به افزایش تقاضا می­گردد. این فرضیه­ایست که صندوق بین المللی پول مبنای تحلیل خود قرار داده و پیش بینی کرده است که با ۲۵ درصد کاهش قیمت نفت ۰.۴میلیون بشکه در روز به تقاضای جهانی اضافه می­شود. اما سازمان بین­المللی انرژی این پیش بینی را زیر سوال می برد.

به عقیده نگارنده مقاله اکونومیست برخی از دلایل کاهش تقاضای نفت، جنبه ساختاری دارند. دولت­ها ممکن است در پاسخ به کاهش قیمت نفت به حذف یارانه­ها بپردازند. چین، اندونزی، کویت، هند، تایلند، مصر و مالزی همگی این گام را برداشته­اند. کویت اعلام کرده است که قصد دارد قیمت نفت سفید و سوخت دیزیل (و نه بنزین) را در سال ۲۰۱۵ سه برابر کند. این موضوع می­تواند تقاضا را در سطح پایین نگاه دارد.

مادامی­که عرضه بیش از اندازه و کاهش سود ادامه پیدا کند، مشکلات هم بیشتر خواهد شد. پالایشگاه­های آمریکایی با استفاده از نفت خام ارزان غیر قابل صدور، به تولید و صادرات حجم عظیمی از سوخت دیزل در سراسر آتلانتیک می­پردازند. این صادرات، پالایشگاه­های اروپایی را تحت فشار می­گذارد. در انگلیس هزاران فرصت شغلی وابسته به صنعت نفت و گاز در خطر قرار گرفته­اند.کل خروجی یک ساله دریای شمال انتظار می­رود که ۸۴۰ هزار بشکه در روز باشد که از ۱۹۷۷ پایین­ترین سطح ممکن را نشان می­دهد.

صدها میلیارد دلار سرمایه گذاری برای استخراج ذخائر موجود مورد نیاز است. «وود مک­کنزی» کارشناس مسائل انرژی معتقد است که توسعه ۳۲ میدان نفتی بالقوه اروپا احتمال دارد با کاهش قیمت نفت و رسیدن آن به زیر ۶۰ دلار برای هر بشکه، متوقف گردد. بریتیش پترولیوم که یک شرکت انگلیسی فعال در زمینه انرژی است هم اکنون ۱ تریلیون دلار از هزینه­های سرمایه گذاری خود را کاهش داده است.

با این حال این تحولات در مقابل روسیه و مورد روسنفت (Roseneft) قابل اغماض است. روسنفت که یک شرکت نفتی بزرگ متعلق به دولت است توانست با کمک بانک مرکزی از زیر بار دیون و بدهی­های خود نجات پیدا کند. روسیه  از ارز خارجی لازم برای این کار برخوردار بود، اما سایر کشورها مثل ونزوئلا از چنین شانسی برخوردار نیستند. در این فضا دارندگان نفت تنها امیدوارند که قیمت نفت بهبود پیدا کند و بالاخره بالا رود، اما در حال حاضر مشکلات آنها یکی پس از دیگری روی هم انبار می شود.

منبع: اقتصاد ایرانی

موضوعات مرتبط: نفت - بازار نفت - اخبار اقتصادی - تحلیل اخبار