پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)-«مایکل
لوی» از تحلیلگران اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا به تازگی در یادداشتی، با
اشاره به تصمیم تازه «اوپک» در کاهش ندادن سقف تولید خود و در پی آن کاهش قیمت
نفت، وضعیت کنونی را نه غیرمنتظره و عجیب بلکه عادی و دارای سابقه دانست.
در این
یادداشت که روز دوشنبه اول دسامبر (10 آذر) در تارنمای شورای روابط خارجی آمریکا
منتشر شد آمده است: سقوط قیمت نفت در اواخر ماه نوامبر پس از آنکه سازمان کشورهای
تولید کننده ی نفت (اوپک) اعلام کرد که در زمان حاضر تولید نفت
خود را قطع نخواهد کرد و از حجم تولید نخواهد کاست، باعث شد تا برخی از تحلیلگران
نظرات اغراق آمیزی را مطرح کنند و در این مسیر از هم پیشی گرفتند؛ نظراتی چون
«آغاز عصری جدید برای نفت»، «اوپک شکست خورده است»، «اکنون ما در دنیای جدید نفت
قرار گرفته ایم» و «خورشید سلطه اوپک در حال غروب کردن است.»
کاهش
قیمت نفت که از ماه ژوئن شروع شده است بدون شک رویدادی بزرگ و مهم است. نفت «شیل»
آمریکا در واقع نیروی جدید و عمده یی در صحنه ی انرژی است. اما هیچ چیز غیر معمولی
به خصوص درباره ی عملکرد تازه ی اوپک وجود ندارد. این اشتباه است که چنین نتیجه
گیری شود که تحولات و خبرهای تازه، به طور قطع بیانگر پایان سلطه اوپک در بازار
نفت است.
لزومی
ندارد از آخرین سقوط بزرگ قیمت نفت بیشتر به عقب برگردیم تا پاسخ مشابه معقولی از
سوی کشورهای عضو اوپک در ارتباط با سقوط قیمت های نفت ببینیم. قیمت نفت پس از آنکه
در ماه ژوییه ی 2008 به بشکه یی 145 دلار افزایش یافت، به سرعت سقوط کرد. در
دهم سپتامبر آن سال زمانی که قیمت نفت 96 دلار بود، اوپک کاهش تولید خود را اعلام
کرد اما عربستان سعودی چند ساعت بعد اعلام کرد که این توافق را نادیده می گیرد و
آن را بی معنا می داند.
قیمت
ها در آن دوره همچنان در حال سقوط بود. برای اوپک تا 25 اکتبر 2008 یعنی زمان
برگزاری جلسه ی اضطراری و هنگامی که قیمت نفت 60 دلار بود طول کشید تا کاهش واقعی
تولید را اعلام کند. این کاهش حتی با کمبود تقاضای جهانی برای نفت نیز متناسب نبود
و این به کاهش بیشتر قیمت نفت منجر شد. تنها در اواخر ماه دسامبر آن سال بود که
وقتی قیمت نفت به 40 دلار رسید کشورهای عضو اوپک سرانجام تولید خود را به اندازه
یی کاهش دادند که برای حداقل قیمت نفت کافی باشد.
آیا
کشورهای عضو اوپک هنگامی که نفت در اوایل اکتبر 2008 به قیمت 75 دلار معامله می شد
عصر جدیدی از انفعال کامل را بدعت گذاشتند و در کاهش تولید و جلوگیری از سقوط آن
شکست خوردند؟ یا زمانی که قیمت نفت 50 دلار بود آنها اجازه دادند که قیمت نفت
همچنان کاهش یابد؟ البته که چنین نیست؛ حوادث بعدی چیز دیگری را نشان داد.
از
اینرو هنوز زود است که صحبت از «عصر جدید» شود. کشورهای عضو اوپک اگر امروز در
کاهش تولید خود تعلل کردند از رفتار گذشته ی خود تبعیت کردند اما در صورتی که قیمت
نفت به طور قابل ملاحظه یی کاهش یابد آنها ظرف چند هفته یا چند ماه دست به کار
خواهند شد.
بخشی
از این مشکل به این دلیل است که رسانه ها و تحلیل ها خودداری کشورهای عضو اوپک در
کاهش کنونی تولید را با دنیایی خیالی که در آن اوپک به طور منظم تولید را برای
ثابت نگهداشتن بازار تعدیل می کند و در همین حال از نوسانات قیمت به طور کلی
اجتناب می ورزد، کنار هم می گذارند.
من
(مایکل لوی) و «باب مک نالی» در سال 2011 (و در بازبینی چند هفته ی قبل) چنین
استدلال کردیم که اوپک دست کم از اواسط دهه ی نخست قرن بیست و یکم از بازی تعدیل
دقیق خارج شده و حتی عربستان سعودی نیز نسبت به گذشته در این سازمان از فعالیت
بسیار کمتری برخوردار بوده است.
دیدگاه
ما غیرمعمول نیست. آنچه به تازگی اتفاق افتاد یک یادآوری مفید در این زمینه بود که
اوپک دیگر مثل گذشته بازار را تثبیت نمی کند. اما هنوز زمان ظهور یک دوران جدید
فرا نرسیده است.
نکته
مهم دیگر این است که تفسیرهای متعدد در مورد حوادث اخیر، فقدان انسجام اوپک را با
تغییری در مرکز ثقل بازارهای نفت جهان تا ایالات متحده برابر دانسته است. اما از
زمانی که انسجام اوپک ریشه ی نفوذ آن بود مدت زمانی طولانی گذشته است. اگر اوپک
تاثیرگذار است این تاثیر عمدتا به دلیل نفوذ بزرگترین عضو آن عربستان سعودی است.
عربستان
سعودی نیازی ندارد که برای تحت تاثیر قرار دادن بازارهای نفت جهان بخشی از کارتلی
باشد که عملکرد خوبی دارد. عربستان این کار را زمانی که تعداد زیادی از اعضای اوپک
ظرفیت تولید اضافی داشتند انجام داد؛ ولی دیگر آنها دارای این ظرفیت نیستند.
شاید
رویدادهای اخیر و تفسیر آنها یادآور این ضرب المثل باشد که جواب اشتباه را نمی
توان با اشتباه داد. مردم قبلا نفوذ اوپک را بسیار دست بالا می گرفتند؛ اما اکنون
آنها حدی را دست بالا می گیرند که در آن دریایی از تغییر وضعیت اوپک را می بینند.
نتیجه
نهایی ممکن است دیدگاهی معقول تر نسبت به چگونگی تعامل اوپک و جهان نفتی باشد.
گرچه برای آنهایی که ترجیح می دهند تجزیه و تحلیل ها را به طور مرتب با آنچه که در
واقع ما می دانیم هماهنگ سازند، تنها راه پی بردن به این موضوع که چقدر دنیای نفت
تغییر کرده است نیاز به صبر کردن دارد.
منبع: ایرنا
موضوعات مرتبط: نفت – بازار
نفت - اخبار اقتصادی