پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- چند وقتی است که می شنویم که انجمن
تولیدکنندگان فولاد ایران در حال رایزنی با وزارت صنعت، معدن و تجارت برای اعمال
تعرفه وارداتی برمحصولات فولادی می باشد. حال یک سوال پیش می آید که چه عاملی موجب
شده است که با اعمال تعرفه برای محصولات فولادی در صدد حذف فضای رقابتی با محصولات
وارداتی فولادی از کشورهایی مانند چین، روسیه و غیره هستند. آیا ظرفیت فعلی فولاد
کشور جوابگوی نیاز بازار داخل است؟ آیا قیمتها در نهایت به نفع مصرف کننده تمام می
شود؟
برای بررسی این موضوع و پاسخ به
سوالاتی که در این زمینه مطرح می شود، می بایست یک ارزیابی انجام شود. همانطور که
می دانید، کشور ما دارای منابع غنی مواد اولیه برای تولید فولاد می باشد و همچنین
با وجود ذخایر عظیم گاز، یکی از کشورهایی است که می تواند در عرصه تولید فولاد در
جهان پیشتاز باشد. قاعدتا برای کشوری مثل ایران که دارای
پتانسیل های بالا و استعدادهای فرآوانی است، تولید فولاد می بایست با قیمت تمام
شده ارزانتر از کشورهایی باشد که این ویژه گیها را ندارند. ولی در حال حاضر در
قیمت تمام شده فولاد در ایران در مقایسه با رقبای خارجی بالاتر است.
در حال حاضربا توجه به آمار انجمن
جهای فولاد، تولید فولاد در سال 2013 درایران 15.440 میلیون تن، و صادرات سنگ آهن
ایران 22.462 میلیون تن بوده است. از سوی دیگر روسیه 68.856 میلیون تن فولاد تولید
کرده است و مجموعا 25.580 میلیون تن سنگ آهن صادر کرده است. چین
هم به عنوان بزرگترین تولید کننده فولاد جهان 821.990 میلیون تن فولاد تولید کرده
است و 820.175 میلیون تن سنگ آهن وارد کرده است.
در حال حاضر در ایران 86.9 درصد فولاد
با روش کوره قوس الکتریکی تولید می شود و در چین 8.8 درصد تولید فولاد به روش کوره
قوس الکتریکی انجام می شود. همانطور که مشاهده می کنید، بدلیل
ارزان بودن انرژی در ایران روش کوره قوس الکتریکی متداول تر است و بالعکس در چین
از روش کوره بلند استفاده می شود.
با توجه آمار و اطلاعت ذکرشده در
بالا، به این نتیجه می رسیم که توازن در صادرات سنگ آهن و تولید فولاد در داخل
کشور وجود ندارد و در مقایسه با چین، کاملا مشهود است که بین واردات سنگ آهن و
تولید فولاد در چین یک توازن منطقی وجود دارد.
در حال حاضر ظرفیت تولید کنندگان
محصولات فولادی تخت در کشور جوابگوی تقاضای بازار داخل نمی باشد و تقریبا نیاز به
واردات فولاد برای پرکردن خلاء موجود در بازار فولاد کشور و توازن سازی عرضه و
تقاضا وجود دارد. دو شرکت فولاد مبارکه و شرکت ذوب آهن اصفهان به عنوان دو لیدر
اصلی بازار در تولید محصولات تخت و محصولات طویل که هر کدام تقریبا 50 درصد سهم
بازار ایران را در اختیار دارند، نمی توانند جوابگوی کامل به نیازهای بازار باشند.
اگر نیاز بازار در دو دسته محصولات تخت و محصولات طویل را با هم مقایسه کنیم، نیاز
به واردات محصولات فولادی تخت از ضرورت بیشتری برخوردار است. با توجه به اینکه
زمینه مصرف محصولات تخت در کشور را بیشتر صنایع لوله پروفیل، خودرو سازی، لوازم
خانگی و غیره تشکیل می دهند، نیاز به واردات محصولات تخت فولادی وجود دارد. از سوی
دیگر مصرف کنندگان محصولات طویل، پروژه های عمرانی و ساخت و ساز مسکن می باشد که
در حال حاضر با رکود و حتی توقف بسیاری از پروژه ها مواجه شده است.
اعمال تعرفه بر روی محصولات فولادی
اگر بصورت کارشناسی شده و هوشمندانه انجام نشود، می تواند اثرات مخربی در بازار
داشته باشد. به نظر اینجانب، اعمال تعرفه وارداتی برای محصولاتی از قبیل مفتول (Wire rod) و تیرآهن و غیره می تواند توجیه پذیر باشد و در موجب تقویت و
حمایت تولیدکنندگان این نوع محصولات در داخل کشور واقع شود. ولی از سوی دیگر اعمال
تعرفه وارداتی برای محصولاتی از قبیل کلاف گرم، کلاف سرد، کلاف گالوانیزه و غیره
منطقی به نظر نمی رسد. به دلیل اینکه تولید کنندگان داخلی نمی توانند پوشش دهنده
کامل تقاضای بازار باشند و از سوی دیگر جذب مشتری و نحوه فروش تولید کنندگان فولاد
داخلی پیچیده و زمان بر است و بسیاری از مشتریان شرایط و یا امکان قرار گرفتن در
لیست مشتریان تولیدکنندگان فولاد بزرگ کشور را ندارند (به دلیل کمبود ظرفیت تولید و همچنین
بروکراسی های دست و پاگیر)، و این موضوع می تواند موجب تامین نیازهای آنها از طریق
واردات شود.
یکی دیگر از دلایلی که موجب شده است
تولید کنندگان فولاد در داخل کشور در صدد اعمال تعرفه های وارداتی برای محصولات
فولادی باشند، عدم رقابت با قیمت محصولات وارداتی رقبای خارجی مانند تولید کنندگان
چینی و روسی است. امروزه، مشتری این حق را دارد که
محصول مورد نیاز خود را از فروشنده ای خریداری کند که شرایط بهتری از نظر کیفیت،
قیمت و نحوه پرداخت و مدت زمان حمل ارائه می دهد و این شرایط در یک فضای رقابتی
حاصل می شود. در حال حاضر تولید کنندگان فولاد در چین و روسیه با ارائه پیشنهادات
فروش رقابتی، شرایط بهتری را برای مشتریان بازارهای هدف از جمله ایران فراهم کرده
اند و طبیعی است که مشتری هم به سمت این تامین کنندگان خارجی جذب شود.
یکی از مشکلات اساسی در شرکتهای تولید
کننده داخلی، قیمت تمام شده و کمبود ظرفیت تولید آنها می باشد. چه دلیلی وجود دارد
که قیمت تمام شده فولاد در چین در مقایسه با ایران بسیار پائین تر است؟ در صورتیکه
آنها سنگ آهن را وارد می کنند و یکی از منابع تامین مواد اولیه آنها ایران باشد.
درحالیکه فولادسازان ایران با هزینه های کمتری سنگ آهن و انرژی را خریداری می
کنند، پس چرا قیمت تمام شده محصولات فولادی ما با آنها قابل رقابت نیست؟ چرا نگران
رقابت با رقبا هستیم؟ چرا بجای اینکه به سمت حل کردن مشکل برویم و از رقبای موفق
خارجی الگو برداری کنیم، سعی در حذف فضای رقابتی در بازار داخل را داریم؟ در فضای
رقابتی است که نقاط ضعف و قوت مشخص می شود. اعمال این گونه تعرفه ها (تعرفه
وارداتی برای محصولات فولادی) و سیاستهای بازدارنده وارداتی در طولانی مدت جوابگو
نبوده و موجب ضرر و زیان به بدنه صنعت خواهد شد. آیا تا به حال به این موضوع فکر
کرده ایم که اگر یک شرکت سرمایه گذار خارجی مثلا یک شرکت چینی در کشورمان یک کارخانه
فولاد تاسیس کند و از منابع مواد اولیه و انرژی مثل دیگر تولید کنندگان فولاد
داخلی بهره مند شود، آیا فضای رقابت برای بسیاری از فولادسازان کشورمان محدود
نخواهد شد؟ آیا قیمت تمام شده آنها پایین تر از ما نخواهد بود؟ آیا بازاریابی و
فروش در بازار داخل رقابتی تر نخواهد شد؟ آیا سهم بازار تولید کنندگان بزرگ کشور
کمتر نخواهد شد؟
جواب به این سوالات زمینه را برای
ایجاد یک سازماندهی مجدد در راستای حل مشکلات اساسی صنعت فولاد کشور فرآهم می کند
و زمینه را برای یک تحول اساسی در توسعه و بهبود وضعیت موجود فولاد کشور و رقابت
با رقبای خارجی فرآهم می کند. ذکر یک نکته قابل توجه است که نباید قیمت محصولات
فولادی چین با آن فاصله جغرافیایی طولانی با کشور عراق از قیمت محصولات فولادی
ایران ارزانتر باشد. این موضوع یک هشدار برای تولید کنندگان فولاد در ایران می
باشد که به سمت توسعه پایدار و ایجاد شرایط رقابتی پیش بروند.
پیشنهاد می شود دولت محترم با حمایت
خود از تولید کنندگان فولاد کشور سعی در اجرا و تکمیل طرح های نیمه تمام فولادی و
همچنین طرح های توسعه مورد نیاز صنعت فولاد قدم بردارد و از سوی دیگر تولید
کنندگان فولادکشور هم با عارضه یابی و مهندسی مجدد فرآیندهای کسب و کار خود در
بهبود عملکرد خود و همچنین کاهش بهای تمام شده و افزایش سرعت تولید و تامین
نیازهای مشتریان وارد عمل شوند، تا از این طریق بسیاری از نیازهای بازار پوشش داده
شده و به مرور زمان نیازهای واردات فولاد برای پوشش تقاضاهای بازار داخل کم شود. لازم
به ذکر است برای رسیدن به این هدف نیاز به یک ساختار هماهنگ و یکپارچه بین دولت به
عنوان سیاستگذار و حامی، و بخش خصوصی به عنوان مجری می باشد.
در پایان به نظر اینجانب در مورد نحوه
اعمال تعرفه واردات آهن و فولاد می توان یک دسته بندی انجام داد و آن گروه از
محصولاتی که در کشور تولید نمی شوند و یا حجم تولید آنها پایین است و پوشش دهنده
تقاضای بازار داخل نیست را از اعمال تعرفه وارداتی اضافی مستثنی کنیم و از سوی
دیگر برای آن گروه از محصولات فولادی که با فرآوانی تولید و یک سطح بالانس در عرضه
و تقاضا مواجه هستند، تعرفه های متغیر و متناسب برای هر محصول فولادی اعمال شود،
تا از این طریق حمایت از تولید کنندگان فولاد داخلی هم انجام شده باشد.
در چرخه کسب و کار حلقه بین تولید
کنندگان فولاد و مصرف کنندگان فولادی را شرکتهای بازرگانی و یا تاجرین پر می کنند
و این شرکتها نقش مهم و حیاتی را در این عرصه بازی می کنند. ذکر این نکته قابل
توجه است که نباید با اعمال یک سیاست غیر کارشناسی و عجولانه بر واردات محصولات
فولادی، موجب آسیب به واردکنندگان محصولات فولادی شویم. آنها هم جزئی از اقتصاد
کشور هستند. یک سیاست گذاری صحیح می بایست موجب تقویت کلیه اجزای کسب و کار شود و
هم افزایی ایجاد کند و نه اینکه موجب تضعیف یک بخش و تقویت بخش دیگر شود. در کل
تمام این اجزای کسب و کار، اقتصاد کشورمان را تشکیل می دهد و می بایست ملی فکر
کنیم و بخشی نگر نباشیم.
فولادنیوز