پایگاه
خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)- به نظر میرسد در حالی که
به علت کاهش تحریم ها، صادرات نفت ایران افزایش یافته بود، تلاش می شود تا با
پایین نگاه داشتن قیمت نفت و اشباع بازار، همزمان با انجام مذاکرات هسته‌ای با
ایران، فشارها بر کشور شدت یابد.
قیمت
نفت در معاملات امروز به رکورد جدید کمترین رقم در 47 ماه گذشته رسید. قیمت نفت روز گذشته پس از اینکه آژانس
بین‌المللی انرژی پیش‌بینی برای تقاضای جهانی نفت برای امسال و سال بعد را کاهش
داد، شاهد بیشتر کاهش روزانه در بیش از 3 سال اخیر بود و به 83 دلار و 90 سنت رسید.
همچنین
به نقل از فارس، در گزارش‌های رسانه‌های جهان، نشانه‌هایی از تحرکات عربستان برای
کاهش قیمت نفت دیده می‌شود که نشان از تغییر شیوه این کشور در قبال نفت 100 دلاری
دارد. در چند روز گذشته خبرهایی از دیدارهای مقامات سعودی با سرمایه‌گذاران نفتی و
تحلیلگران منتشر شده است که حامل پیام آمادگی این کشور برای نفت 90 و حتی 80 دلاری
برای بازه زمانی یک یا دو سال بوده‌اند.
این
در حالی است که برخی کارشناسان معتقدند ایران و سایر کشورهای صادرکننده نفت باید
هرچه سریعتر خواستار تشکیل جلسه اضطراری اوپک شده و مانع از کاهش بیشتر قیمت‌ها
توسط عربستان شوند. به نظر میرسد در حالی‌که به علت کاهش تحریمها، صادرات نفت
ایران افزایش یافته بود، تلاش می‌شود تا با پایین نگاه داشتن قیمت نفت و اشباع
بازار همزمان با انجام مذاکرات هسته‌ای با ایران، فشارها بر کشور شدت یابد.
با
همه این شرایط، این کاهش در حالی رخ داده که مسئولان ایرانی معتقدند با وجود
افزایش صادرات نفت ایران، نگرانی از بابت کاهش قیمت‌ها و تأثیر آن بر ایجاد کسری
بودجه وجود ندارند. روز گذشته رکن‌الدین جوادی مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران اعلام
کرد که تصور می‌کنیم کاهش قیمت نفت گذرا است و تا اجلاس آینده اوپک درباره قیمت
صبر می‌کنیم (خبرگزاری فارس 23/7/1393).
به
نظر میرسد این اظهار نظر مبتنی بر یک خوشبینی افراطی است. مسئولان باید بدانند حتی
اگر تحریم ها لغو شود باز دشمن راههای دیگری را برای ضربه زدن به اقتصاد کشورمان
مییابد که نمونهاش را میتوان در ارتباط با همین کاهش بیسابقه قیمت نفت مشاهده کرد.
هرچند شاید نتوان به قطعیت گفت که عامل سقوط قیمت نفت اوپک، برنامههای توطئهآمیز و
استعماری دولت آمریکا و متحدانش باشد، اما این واقعیت را باید پذیرفت که آمریکا به
راحتی میتواند با استفاده از برخی ائتلافها و تبانی با متحدان خود در سازمان اوپک
همچون بسیاری از کشورهای حوزه خلیج فارس تأثیر کاملاً مستقیمی بر روی قیمت نفت
بگذارد و از این طریق اقتصاد ایران را بار دیگر شکننده و آسیبپذیر سازد چرا که
بودجه عمومی دولت با نفت صد دلاری و با صادرات 5/1 میلیون بشکه در روز بسته شدهاست
و هرگونه تغییر در این ارقام بدون شک اگر با اقدام فعالانه و مدبرانه از سوی دولت
همراه نباشد دوباره اقتصاد کشور را به رکود نزدیک میسازد.
از
طرف دیگر، سالیان مدیدی است که صادرات هر نوع نفت از آمریکا به کشورهای دیگر ممنوع
بوده است اما امسال به ناگاه این کشور این قانون خود را تغییر داد و نفت شیل این
کشور به بازارهای مملو از نفت سرازیر شد، چیزی که خود یکی از عوامل تاثیر بر قیمت
نفت از سوی تحلیلگران نفتی عنوان می‌شود. در
واقع میتوان گفت این سیاست ادامه مسیری است که اقتصاد آمریکا حدود یک سال بعد از
تصمیم برخی کشورهای عرب عضو اوپک (برای تحت فشار گذاشتن آمریکا علیه اسرائیل) در
اکتبر سال 1973 که موجب شد قیمت جهانی نفت از 4 دلار در هر بشکه به 12 دلار افزایش
یابد، اتخاذ نمود و با اینکه عرضه جهانی نفت به شرایط قبلی خود بازگشت، اما سیاست‌گذاری
انرژی در آمریکا و اروپا به پیش از تحریم نفتی بازنگشت.
اقتصادهای
غربی به عمق فاجعه وابستگی به نفت (در درجه اول) و وابستگی به واردات نفت (در درجه
دوم) واقف شده بودند. دقیقاً از همان زمان سیاست‌هایی برای کاهش وابستگی به انرژی‌های
فسیلی از جمله نفت در حوزه تکنولوژی تولید و مصرف در دستور کار قرار گرفت. همچنین
ظرفیت‌های موجود برای استخراج نفت (ولو با قیمت تمام شده
بالاتر) در آمریکا فعال شد. این در حالی بود که پیش از بحران 1973 تنها نیمی از
دکل‌های حفاری ایالات متحده فعال بود. سیاست کاهش وابستگی به واردات نفت به همراه
افزایش قیمت جهانی (که استخراج‌های پرهزینه را اقتصادی می‌ساخت) موجب فعال‌شدن
مجدد تمام پتانسیل‌های داخلی در آمریکا گردید. بدین ترتیب تحریم نفتی به نقطه عطفی
در سیاست‌گذاری انرژی در غرب بدل شد و از این تهدید، یک فرصت برای جهشی متفاوت
متولد شد (خاندوزی، سیداحسان،
گزارش مرکز پژوهشهای مجلس 5/6/1393).
جالب
اینکه همه این اتفاقات در شرایطی رخ میدهد که مسئولان و دولتمردان و دیپلماتهای ما
بیش از هر زمان دیگری به دنبال دستیابی به توافق جامع با کشورهای 5+1 میباشند و
تمام سعی و نیرو و امکانات خود را در این راستا هزینه کردهاند تا بتوانند بلکه با
کاهش برخی از تحریمها و یا تمام تحریمها، اقتصاد رکودی ایران را نجات بخشند. این
اتفاقات برای ما این درس را دوباره تکرار میکند که نباید چشم به دشمن دوخت و دست
روی دست گذاشت تا بلکه کمی از مواضعش به خاطر منافع ما کوتاه بیاید. همانطور که
بحران نفتی 1973 موجب شد اقتصادهای غرب بر اساس یک آینده‌نگری، هم پتانسیل‌های
تولید داخلی انرژی و هم نقش انرژی‌های نو را برای دهه‌های آتی خود به گونه دیگری
رقم بزنند تا از وابستگی سنتی به واردات نفت برهند، تحریم نفتی و بانکی و تجاری
سال‌های اخیر (با هزینه‌هایی که برای کشور به دنبال داشت) نباید ما را تنها به
بازگشت به نقطه پیش از تحریم رهنمون سازد، زیرا ساختار آسیبپذیر پیش از تحریمها
ناشی از اتکا به درآمدهای نفتی بود که موجب اثربخشی تحریم شد. بنابراین
فرصت‌سازی از تحریمها به آن معنا است که ما تحریم را بهانه و نقطه عطفی قرار
دهیم برای تغییر مناسبات بلندمدت اقتصادی.
منبع:
فارس