سیاست خارجی و اقتصاد ایران

پایگاه خبری تحلیلی فولاد (ایفنا)

تاثیر سیاست خارجی بر اقتصاد کشور ما امری قابل بحث و بررسی است. ما از قدیم یا دست کم از سال‏های بعد از انقلاب، اقتصاد کشورمان را به نوعی متاثر از سیاست خارجی قرار دادیم در نتیجه هر تحول سیاسی بر اقتصاد کشور ما اثر گذار است. در چنین شرایطی وقتی با کشوری رابطه سیاسی برقرار کنیم یا رابطه سیاسی‏مان را قطع می‏ کنیم، اقتصاد ما دچار نوسان می‏ شود.

در شرایط حال حاضر هنوز این مسئله که اقتصاد اصل است یا سیاست خارجی به عنوان یک راهبرد اصلی در کشور ما جا نیفتاده. به نظر من اقتصاد اصل است و سیاست خارجی باید در خدمت اقتصاد باشد. چرا که در تمام دنیا دولت‏ها برای رشد و توسعه اقتصادی و ترویج رفاه عمومی مردم روی کار می ‏آیند. هیچ دولتی را نمی‏ بینید که رفاه عمومی از برنامه ‏های اصلی ‏اش نباشد و مردم هم به این برنامه‏ های دولت‏ ها و دولتمردان است که رای می‏ دهند.

بنابراین وقتی اصل با رفاه عمومی، رشد وتوسعه اقتصادی است و تمام دولت‏ ها به دنبال بهبود پارامترهای اقتصادی و در نهایت بهبود اشتغال و گسترش نوآوری و خلاقیت هستند باید گفت که سیاست خارجی باید در خدمت اقتصاد باشد و برای آن  کار کند. این  یک اصل است که در کشور ما عکس آن رایج شده و خارجی ‏ها هم به این نکته در کشور ما  آگاه هستند و هر زمان که بخواهند ایران را از نظر دیدگاه سیاسی تحت فشار قرار بدهند، از عامل‏های اقتصادی استفاده می‏ کنند و نمونه آن تحریم ‏هایی است که درحال حاضر در جریان است.

تحریم‏ های کنونی سه عامل دارد و بیشتر از این سه عامل هم نیست. بانک، بیمه و حمل و نقل. وقتی بانک مرکزی را تحریم کنند ما از نظر فروش کالاهای تولیدی کشورمان و حمل و نقل آن دچار مشکلات بسیاری خواهیم شد که الان این اتفاق افتاده. از طرف دیگر اگر به بازار نگاه کنیم می ‏بینیم که اهل بازار خوب می ‏دانند که اگر مذاکرات به سمت حل و فصل می‏ رود، گشایش اقتصادی در راه است و اگر به سمت انسداد برود فشار بیشتر می ‏شود. اگر نوسانی در این جریان بازار را تکان دهد، این تاثیر مستقیم سیاست ‏های دولت و تصمیمات سیاسی بر فضای اقتصاد کشور است و نمی‏ توانیم بگوییم حباب است یا جوسازی است و تجربه هم نشان داده که اینطور نیست.

عملکرد دولت در سیاست خارجی در ورود ما به سازمان‏ های بین المللی اقتصادی تاثیر خواهد داشت. اگر درحال حاضر بگویید که اقتصاد کشور ما چیزی جدای از دنیاست من آن را کاملا تایید نمی ‏کنم. ما بدون سازوکارهای جهانی در بخش‏ های مختلف قادر به زندگی نیستیم. برای مثال شما دو صفر را می‏ گیرید و با خارج از کشور تماس تلفنی برقرار می ‏کنید. این تماس زمانی ممکن است که کشور ما در معاهدات بین المللی مخابرات قرار گرفته باشد. یا نام ه‏ای را با تمبر جمهوری اسلامی به آمریکا می ‏فرستید و نامه به مقصد می‏ رسد و اگر ما در معاهدات بین المللی نباشیم و تابع سازوکارهای جهانی این نامه هرگز به مقصد نمی‏ رسد. یا کامیونی که اجناس تولید کشور را بار می ‏زند و می ‏برد اروپا مشمول همین سازوکارهاست پس می‏ بینید که خارج از نظامات اقتصاد جهانی قادر به حرکت نیستیم.

متاسفانه ما درشرایطی خواستیم که ازاین نظام ‏ها خارج باشیم. زمانی که دوره اروگوئه در قراداد عمومی تعرفه و تجارت یا گات بود می توانستیم وارد WTO شویم اما لج کردیم و گفتیم داخل این سیستم نخواهیم شد. بعد که فهمیدیم این به زیان اقتصاد کشورمان هست بیشتر از بیست بار درخواست عضویت دادیم و بار بیست و دومم به عنوان عضو ناظر وارد شدیم. الان هم باید تلاش کنیم تا بحران تحریم‏ ها را از سر بگذرانیم و عضو شویم چون اگر نباشیم تجارت مان با دنیا دچار مخاطره خواهد شد چرا که کشورهای عضو بین خودشان تعرفه  ترجیحی دارند که در تجارت با کشورهای غیر عضو این تعرفه افزایش پیدا می ‏کند. مثلا اگر سنگ ساختمانی را بین خودشان بخواهند بفروشند تعرفه چهاردرصد است ولی اگر با عضوی خارجی معامله کنند تعرفه هفتاد درصد می‏ گیرد بنابراین اگر ما بخواهیم در چنین فضایی تجارت سنگ کنیم به دلیل همین تعرفه هفتاد درصد مجبوریم سنگ مان را ارزان‏تر بفروشیم و این به زیان ماست.

اگر می‏خواهیم ضرر نکنیم و اقتصاد زیان ده نداشته باشیم باید در مبادلات جهانی در ترازی متعادل با کشورهای دیگر قرار بگیریم. من با این نظر که ما تولید معطوف به صادرات نداریم موافق نیستم. ما در محصولات پتروشیمی سرمایه‏ گذاری علمی کردیم و درحال حاضر از بزرگترین تولیدکنندگان اتلین در جهان هستیم و این خام فروشی هم نیست و تولید صنعتی کشور ماست. در زمینه‏ های مختلف ما تولیداتی برای صادرات داریم و در ضمن اگر عضو WTO شویم امکانات بالقوه را بالفعل تبدیل می ‏کنیم. پس باید فصل تحریم ‏ها را پشت سر بگذاریم و از فضای جدایی از سازوکارهای جهانی خارج شویم. اگر وارد فضای جهانی اقتصاد شویم زمینه برای صادرات هست. تولید بهتر خواهد شد و شاخص‏ های اقتصادی کلان  در کشور رشد می‏ کنند. ما باید با سازوکارهای بین المللی وارد تعامل شویم و از فضای جهانی برای توسعه بیمه و بانکداری استفاده کنیم و این هم برای فعالان اقتصادی کشور در تولید کالا فرصت استثنایی است، هم برای صادرکنندگان و افراد مشغول در خدمات تجاری مثل حمل و نقل و بیمه و بازرسی.

ما برای داشتن یک ایران قدرتمند باید  بحران بیکاری و اشتغال را باید هرچه سریع‏تر مرتفع کنیم. چیزی که اقتصاد و سیاست بیشتر کشورها را در دنیا تحت تاثیر منفی قرار می ‏دهد بیکاری است و متاسفانه بیکاری در کشور ما بالاست و جوان ‏های فارغ التحصیل از دانشگاه‏ها و یا موسسات فنی و حرفه‏ای بیکار هستند. الان سطح بیکاری در ایران به لیسانس رسیده. یک زمانی سطح بیکاری دیپلم بوده و الان دو مقطع پیشرفت داشته. بیکاری تولید را زمین می ‏زند. هر کس در جامعه باید هم تولید کند و هم مصرف. وقتی کار نباشد، فرد مصرف کننده صرف خواهد بود  و این اقتصاد را بیمار می ‏کند چون هر آدمی باید به اندازه خودش مصرف کند و هم تولید. در صورتی که مشکل بیکاری را حل نکنیم درآینده فقط نفت را گوشت و پنیر کردیم و آوردیم سر سفره مردم و از دستش دادیم. پاشنه آشیل اقتصاد ما تولید است و باید به سمت تولید برویم. ما نباید نگاه کنیم که گاهی ملت ها بازنده‏اند. ملت ها همیشه برنده ‏اند اگر درست برنامه بریزند.

شما تجربه آلمان و ژاپن بعد از جنگ را ببینید. در جنگ در یک روز دو هزار هواپیما هامبورگ را بمباران کردند. خود آلمانی‏ ها  می ‏گویند که یک همبرگر را هشتاد مارک می‏ خریدند چون ارزش پول ملی کشورشان شدیدا پایین آمده بود. حالا آلمان امروز را نگاه کنید که چطور با تعامل با جهان اقتصادی خارج از خودش توسعه اقتصادی را سرعت داده و از برترین کشورهای اقتصادی جهان است. چین کمونیستی تا زمانی که درهای کشورش را بسته بود، ناموفق بود اما همین قدری که خودش را در سازوکارهای جهانی قرار داد تبدیل به چین قدرتمند شد. کره شمالی و جنوبی را با هم مقایسه کنید که مشابه اند با این تفاوت که یکی به سازوکارهای جهانی پیوسته و دیگری نه و حالا کره جنوبی چگونه است و کره شمالی چگونه. ما اگر درست برنامه‏ ریزی کنیم پیروز خواهیم شد. پنج سال در زندگی فردی هرکدام از ما خیلی است اما در تاریخ یک ملت نه. ما نباید تاریخ ملت را با تاریخ شخصی خودمان اشتباه بگیریم. باید برای ده سال آینده برنامه داشته باشیم تا ایران را از نظر اقتصادی قوی کنیم. یک ایران اقتصادی قوی در عرصه سیاست هم قوی است.

منبع: خبرآنلاین