پایگاه خبری تحلیلی
فولاد(ایفنا)- به گزارش ماین نیوز، ۸۰ سال از نصب نخستین ریل در ایران گذشته و تنها ۱۱هزار
کیلومتر خط راه‌آهن در کشور کشیده شده است و حتی بعد از انقلاب با توجه خوبی که به
بهره‌برداری از سنگ‌آهن شد نه‌تنها ما را در این مورد بی‌نیاز از واردات ساخت بلکه
صادرات آن را هم ممکن کرد. بعد از آن کارخانجات فولاد یکی پس از دیگری به افتتاح
رسیدند ولی کسی به فکر تولید ریل راه‌آهن نیفتاد و این صنعت، غریب ماند، آنقدر که
ریل مورد نیازمان از کشورهای مختلف وارد شد. دلیل این موضوع را تلاش کرده‌ایم در
این گزارش ارائه دهیم.
تناژ کارخانه اقتصادی نیست
در رابطه با تولید ریل در کشور بهادر احرامیان، مدیرعامل فولاد یزد می‌گوید:
برای تولید ریل، داشتن بازار مطمئن مصرف مهم است. ما در سال به ۳۰ تا ۴۰ هزار تن
ریل برای مصرف داخلی نیاز داریم و این تناژ برای، راه‌اندازی کارخانه‌ای که توان
تولید ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تن ریل را دارد اقتصادی نیست.
وی با اشاره به اینکه برای من توجیه اقتصادی راه‌اندازی این کارخانه
مشخص نیست، اضافه می‌کند: اگر این کارخانه با هدف صادرات راه‌اندازی می‌شود باید
گفت این کارخانه ریل ۱۸متری تولید می‌کند در حالی که ریل مورد استفاده در تمام
دنیا ۷۰متری است.
وی ادامه می‌دهد: ضمن اینکه کارخانه باید در جایی باشد که دسترسی‌اش
به مرزهای آبی میسر باشد و امکان صادرات تولیدات کارخانه وجود داشته باشد در حالی
که در شکل فعلی چگونه این ریل‌ها را از اصفهان به مرزها می‌رسانند
وی با بیان اینکه نمی‌شود ابتدا کارخانه‌ای را راه‌اندازی کرد و بعد
به بازار آن فکر کرد، تصریح می‌کند: در دنیا ۵ الی ۶ کارخانه به تولید ریل می‌پردازند
و بقیه کشورها نیاز خود به ریل را با واردات برطرف می‌کنند و قرار نیست ما هم تمام
نیازهای‌مان را در داخل کشور تولید کنیم، ضمن اینکه برای توسعه خطوط ریلی کشور فقط
معطل تولید ریل نبودیم چون به راحتی می‌توانستیم آن را وارد کنیم؛ مسئله مهم آماده
کردن زیرساخت‌های دیگر توسعه حمل‌ونقل ریلی است.
احرامیان می‌افزاید: اگر تاخیری در ساخت ریل تاکنون صورت گرفته به این
دلیل است که در ریل‌سازی به فولاد با آلیاژ خاصی نیاز است و ما فناوری ساخت این
آلیاژ را نداریم. وی در پاسخ به اینکه در تکمیل زنجیره ارزش افزوده سنگ‌آهن و فولاد،
ایجاد صنایع پایین‌دستی نظیر ریل تا چه حد ضروری است می‌گوید: هدف، تولید کالایی
ارزان‌تر از دیگر کشورها نیست چراکه ارزان‌تر تولید کردن همواره مزیت محسوب نمی‌شود
و بسیاری از کشورها، ریل مورد نیاز خود را خریداری می‌کنند؛ آنچه که یک کالا را با
ارزش می‌کند کیفیت و ضوابط تولید و عوامل تعیین‌کننده توجیه اقتصادی آن یعنی بازار
است.
حرف دیگر فولادی‌ها
مدیرعامل کارخانه فولاد مبارکه نیز معتقد است: ریل یکی از اقلام مهم و
مورد نیاز کشور است که تاکنون در ایران تولید نمی‌شده و نیاز شدیدی به تولید آن
داریم.
بهرام سبحانی ادامه می‌دهد: نه تنها در ایران که در هیچ کدام از
کشورهای منطقه ریل تولید نمی‌شود و جا دارد که این کارخانه هر چه زودتر راه‌اندازی
شود، چرا که برای بازسازی، نوسازی و نگهداری بهینه خطوط ریلی به تولید این محصول
فولادی در کشور نیاز داریم. وی با اشاره به اینکه این کارخانه می‌تواند در تناژ
قابل توجهی ریل تولید کند و این امر از نظر اقتصادی به نفع کشور است به این سوال
که خطوط ریلی چه نقشی می‌توانند در حمل‌ونقل محصولات کارخانه فولاد اصفهان داشته
باشند می‌گوید: این امر ربطی ندارد زیرا نهایت فولادی که در سال توسط راه آهن می‌تواند
جابه‌جا شود ۲۰۰ تا ۳۰۰هزار تن است که با تناژ میلیونی تولید این کارخانه قابل
قیاس نیست.
تاجران درد آشنا
اما همه کارشناسان و دست‌اندرکاران داشتن توجیه اقتصادی را در هدف‌های
کوتاه‌مدت قبول ندارند، به‌خصوص آنان که در حوزه تجارت بیش از هرکس با کاستی‌ها و
کمبودهای این بخش آشنا هستند.
رئیس کمیته حمل‌ونقل اتاق بازرگانی در این خصوص می‌گوید: ما به شدت به
توسعه خطوط ریلی نیاز داریم و نمی‌توان این نیاز را کتمان کرد.
وی می‌افزاید: در ایران ۵درصد حمل‌ونقل کشور توسط بخش حمل‌ونقل ریلی
انجام می‌گیرد و ۹۵درصد دیگر توسط جاده‌ها و این به معنای آلودگی هوا و تصادفات
بیشتر و افزایش هزینه تمام شده حمل‌ونقل به واسطه سوخت گران گازوئیل است.
وی ادامه می‌دهد: یکی از زیرساخت‌های بخش معدن و صنایع معدنی، خطوط
ریلی است چرا که جابجایی کانی‌های معدنی یا کالاهای فرآوری شده از آن وزن بالایی
دارند و حمل آن با کامیون افزایش شدید هزینه تمام شده را منجر می‌شود در حالی که
ما نیازمند این هستیم که بار را از روی دوش جاده‌ها برداریم و از جاده‌ها استفاده
بهتری بکنیم.
وی ادامه می‌دهد: ساخت ریل در کشور به صرفه است و نباید به نیاز فعلی
کشور برای بازسازی خطوط فرسوده ریلی به عنوان نیاز نهایی کشور به ریل توجه کنیم،
حتی اندازه‌های ۱۸متر و ۲۲ متر یا ۷۰ متری ریل تولیدی هم مهم نیست زیرا در دنیا
فناوری جدیدی برای پر کردن فاصله ریل‌ها به وجود آمده که از ایجاد صدا و تکان‌های
شدید که خود باعث فرسودگی بیشتر ریل‌ها و قطارها می‌شود جلوگیری می‌کند.
مسعود دانشمند اضافه می‌کند: برای فروش و عرضه ریل، بازار داخل و
کشورهای منطقه کفایت می‌کند ما می‌توانیم به افغانستان، عراق و حتی به کشورهای
آفریقایی ریل صادر کنیم.
کارشناسان چه می‌گویند؟
بهزاد مهرابی، استاد دانشگاه و مشاور عالی سازمان تحقیقات فرآوری مواد
معدنی با اشاره به اینکه فولاد مورد نیاز ساخت ریل باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد
و در مقابل انوع خورندگی‌ها مقاوم باشد می‌گوید: فولادی موسوم به st۵۵
است که چند سال پیش در ذوب‌آهن اصفهان اعلام کردند به فناوری تولید
چنین آلیاژی دست پیدا کرده‌اند.
او ادامه می‌دهد: این فولاد در هر کارخانه فولادی قابل ساخت نیست کما
اینکه در ایران تمام کارخانه‌های فولاد با هدف ساخت فولاد مورد نیاز ساختمان راه‌اندازی
شده‌اند و تنها کارخانه‌ای که تولید فولاد با آلیاژهای مختلف در آن پیش‌بینی شده،
فولاد یزد است که زیرساخت‌های لازم برای ساخت فولاد موردنیاز ریل را داراست اما
دلیل اینکه این کار به کارخانه ذوب‌آهن اصفهان واگذار شده را نمی‌دانم.
موسی‌الرضا ثروتی نماینده مردم بجنورد و عضو کمیسیون برنامه مجلس نیز
درخصوص طرح ساخت ریل در جاجرم می‌گوید: با اینکه سال‌هاست در جاجرم پیش‌بینی‌های
لازم برای تولید ریل در این شهر انجام شده با این حال اصفهانی‌ها پیش‌دستی کرده و
جواز راه‌اندازی خط تولید ریل را گرفتند و از آنجا که در کشور فقط یک مجوز ساخت
تولید ریل اجازه فعالیت خواهد داشت، به شکل عملی راه‌اندازی تولید ریل در جاجرم
منتفی است. این اظهارنظر اگر چه از سوی مقامات استان خراسان‌شمالی و فرماندار
جاجرم مورد انتقاد قرار گرفت با این حال تولید ریل در جاجرم همچنان با ابهام روبه‌رو
است و خبر جدیدی در این‌باره به گوش نمی‌رسد. ضمن اینکه کارخانجات دیگر فولاد مایل
به راه‌اندازی خط تولید ریل هستند و با این حساب می‌توان گفت، ظاهرا تولید ریل نه‌تنها
غیراقتصادی نیست بلکه رقابت بر سر ایجاد چنین خط تولیدی بالاست. البته یک سوال
باقی می‌ماند و آن این است که چرا فقط به یک کارخانه تولید ریل در کشور می‌توان
مجوز داد؟
منبع: ماین نیوز