پایگاه خبری تحلیلی فولاد( ایفنا)- آنوش رحام یک کارشناس امور بازرگانی و گمرک در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، در خصوص علل کم اظهاری و بیش اظهاری در کالاهای وارداتی اظهار داشت: بخشی از علت کم اظهاری مربوط به عوامل تعرفه‌ای و سود بیشتر واردکنندگان بر می گردد.
* کم اظهاری در رقم، وزن و ارزش کالا
این کارشناس امور بازرگانی و گمرک با اشاره به اینکه کم اظهاری از لحاظ رقم، وزن و ارزش کالا رخ می‌دهد، تصریح کرد: در حال حاضر کم اظهاری در بخش وزنی و عددی با راه‌اندازی سامانه از راه دور گمرک تقریبا به صفر رسیده است و مکانیزم‌های گمرکی برای کم اظهاری در این دو بخش با ارزش‌گذاری به روز کالاها کاهش یافته است.
وی ادامه داد: چند سال پیش از نظر عددی کم اظهاری صورت می‌گرفت و این موضوع به دلیل نبود سیستم ارزش‌گذاری به روز و نوع نظارت الکترونیکی در گمرک بود.
* کارت‌های بازرگانی استیجاری مشکل کم اظهاری
رحام با اشاره به اینکه عمده کم اظهاری در حال حاضر در بحث ارزش کالا وجود دارد، عنوان کرد: در حال حاضر عمده واردات کالا توسط خود واردکنندگان صورت نمی‌گیرد و در حقیقت این موضوع از طریق حاشیه‌نشینان تجارت و با کارت‌های بازرگانی استیجاری که اغلب آنها اطلاعات و هویت معتبر و مشخصی ندارند صورت می‌گیرد.
* استفاده از کدملی در واردات ضروری است
این کارشناس با تأکید بر اینکه می‌توان کارت‌های بازرگانی حقیقی را با روش تعیین کد ملی شناسایی کرد تا دیگر سوء استفاده از آنها صورت نگیرد، گفت: در حال حاضر احراز هویت بدهی ماده 7 به صورت سیستمی بررسی می‌شود و در صورتی که کم اظهاری در ارزش کالا وجود داشته باشد سیستم بررسی می‌کند و خودبه خود تاجر حقیقی در صورت بدهکاری، بدهکار می شود و در دوره بعد باید بدهی خود را بپردازد که از سوی دایره بازبینی گمرک قابل پیگیری است.
به گفته وی در برخی موارد به دلیل اینکه کارت‌های بازرگانی استیجاری هویت محرزی ندارند، رسیدگی به بدهی ماده 7 آنها مشخص نیست.
وی یکی از دلایل رواج کارت‌های استیجاری بازرگانی را عدم لحاظ مباحث هویتی و مکانیزم‌های پیشنهادی از سوی گمرک اعلام کرد و افزود: حتی برخی کارت‌های بازرگانی واردکنندگان آدرس درستی ندارد و به همین دلیل مشکل ایجاد می‌کنند.
* افزایش حقوق ورودی و تعرفه بالا عامل کم اظهاری
کارشناس امور بازرگانی و گمرک یکی دیگر از دلایل کم اظهاری را مبنای تعرفه‌ای بالا و حقوق ورودی بیش از حد دانست و عنوان کرد: در این حالت بسیاری از واردکنندگان که کارهای آنها از طریق ترخیص‌کار و حق‌العمل‌کار انجام می‌شود به دلیل حقوق ورودی بالا و مبنای تعرفه‌ای بالایی که وجود دارد کم اظهاری می‌کنند، همچنین در برخی موارد کالای ورودی را به دلیل اینکه تعرفه‌های پایین‌تری در کالاهای مشابه وجود دارد اظهار می‌کنند که این موضوع قاچاق محسوب می‌شود.
* انتشار ارزش پایه گمرکی عامل شفاف سازی رویه‌ها
رحام یکی از اقدامات قابل تحسین گمرک ایران را در دوره جدید انتشار ارزش‌های پایه‌ای گمرک دانست و یادآور شد: این موضوع در دوره جدید به شفاف‌سازی ارزش پایه‌ای کالاها در گمرک منجر شد و اکنون نیز پالایش می‌شود،در حقیقت واردکننده می‌تواند اظهار ارزش‌گذاری کالای خود را بر اساس ارزش استنباطی گمرک به دست آورده و مشمول جریمه در این بخش نشود.
به گفته این کارشناس در حال حاضر تا سقف 10 درصد اگر کالایی متفاوت از نظر گمرک، ارزش‌گذاری شده باشد گمرک سختگیری نسبت به آن نکرده تا پرونده‌ها سرعت بیشتری داشته باشند که این موضوع به تسهیل امور در گمرک منجر می‌شود.
* ترخیص کاران عاملان اصلی کم اظهاری در گمرک هستند
رحام با تأکید بر اینکه اغلب کم اظهاری‌ها با ارز متقاضی رخ می‌دهد بیان داشت: اکثر پرونده‌ها در این بخش مربوط به ارزش کالاها بوده و از سوی ترخیص‌کاران و حق‌العمل‌کاران یا به نوعی کارگزاران گمرکی صورت می‌گیرد زیرا خود واردکننده به صورت مستقیم با گمرک در ارتباط نیست.
* کاهش مشکلات گمرکی با سامانه از راه دور الکترونیکی
وی با اشاره به اینکه اظهار از راه دور یا همان سامانه الکترونیکی فاصله تاجر و گمرک را کاهش داده است، گفت: این موضوع موجب می‌شود تا تاجر در هر زمان و مکانی نسبت به رویه و چگونگی ورود کالای خود اطلاعات کسب کند و تمام مراحل آن را به صورت شفاف رصد کند.
وی در خصوص دیگر دلایل بروز کم اظهاری در امر واردات اظهار داشت: با توجه به اینکه ترخیص‌کاران در گمرک رقابت نزدیکی با یکدیگر دارند برای اینکه بتوانند قیمت‌ها و هزینه خود را کاهش دهند به همین دلیل به کم‌اظهاری در ارزش کالا روی می‌آورند و در عین حال به علت اینکه واردکننده یا ترخیص‌کار از کارت بازرگانی دیگران استفاده می‌کند چنین موضوعی رخ می‌دهد.
* 60 درصد واردات با ارز آزاد با کارت‌های اجاره ای انجام می‌شود
به گفته این کارشناس امور بازرگانی و گمرکی در بخش واردات با ارز آزاد 50 تا 60 درصد واردات از طریق کارت‌های بازرگانی غیرواقعی انجام شده و 99 درصد کم اظهاری‌ها در این بستر مشاهده می‌شود.
وی با بیان اینکه در صورت عدم تمکین تجار به شیوه ارزش‌گذاری کالاها از سوی گمرک منجر به تأخیر در ترخیص کالا می‌شود، تصریح کرد: البته این موضوع در چند ساعت قابل حل بوده زیرا سوابق ارزشی، قیمت به روز کالاها و کالاهای مشابه از سوی دفتر تعیین ارزش گمرک انجام می‌شود و در حقیقت با اظهار الکترونیکی بخشی از این مشکلات حل شده است و واردکننده همه مراحل را می‌تواند مشاهده کند.
* چند نرخی بودن ارز عامل بیش اظهاری کالاهای وارداتی
رحام در خصوص بیش اظهاری در رویه‌های وارداتی عنوان کرد: این موضوع در شرایطی رخ می‌دهد که واردات کالا با چند ارز انجام شود در حال حاضر به دلیل وجود ارز مبادله‌ای و آزاد بیش اظهاری در کالاهای وارداتی رخ می‌دهد زمانی که کالا با ارز مبادله‌ای وارد کشور می‌شود واردکننده میزان کالا را بیش از میزان ارز واقعی عنوان می‌کند و این موضوع در حقیقت در کالاهای اساسی بیشتر مشهود است.
*پرونده‌های متعدد بیش اظهاری در گمرک
به گفته این کارشناس امور بازرگانی و گمرک، در حقیقت گمرک مانع خروج یا اتلاف ارز در کشور می‌شود و پرونده‌های بسیار زیادی در خصوص بیش اظهاری وجود دارد که مشاهده شده ارز مازاد توسط واردکننده در بازار به فروش می‌رسد.
وی علت بروز چنین موضوعی را معیوب بودن مکانیزم بانکی دانست و افزود: این در حالی است که موضوع بیش اظهاری و اتلاف ارز توسط گمرک پیگیری می‌شود زیرا بانک باید تولید‌کننده واقعی مواد اولیه و یا تاجر واقعی را با مدارک موجود شناسایی کند و به آن ارز اختصاص دهد اما به دلیل روند ناقص آن، این رویه در گمرک کشف می‌شود و در حقیقت قیمت فاکتورها را به بالاتر از قیمت واقعی ارائه می‌کنند.
وی تأکید کرد: بیش اظهاری در کالاهایی که تعرفه کمی دارند یا سود بازرگانی آنها صفر و پایین است رخ می‌دهد مثلا در ورود کالاهای اساسی که عمدتا حجم سنگینی نیز دارند این موضوعات بیشتر مشاهده می‌شود.
منبع: فارس