شش سئوال ، یک پاسخ ، سه توصیه
سئوال اول :
v هم اکنون تولید فروش نرفته کارخانجات فولاد داخلی قابل ملاحظه است ، مصرف بسیار کمتر از تولید است.
v چرا تولید از مصرف عقب افتاده و چه باید کرد ؟
سئوال دوم :
v تجار فولاد نوعا به اندازه 4 ماه فروش ذخیره آهن داشتند اکنون این ذخیره به یک روز کاهش یافته است . بعضی از واحد ها حتی به اندازه یک روز نیز ذخیره کالا ندارند و فروش آنی است چرا ؟
سئوال سوم :
v عمده فروشان به اندازه 4 تا 5 ماه و خرده فروشان به اندازه 4 ماه ذخیره کالائی داشتند و اکنون دارند این ذخیره را به یک روز تا یک ماه کاهش می دهند چرا ؟
سئوال چهارم :
v قبلا واسطه ها، نقدینگی کارخانه های فولاد را تامین می کردند و حالا سپرده گذاری در بانک را بر ذخیره کالا ترجیح می دهند. واسطه ، عمده فروش و خرده فروش قبلا به عنوان یک سیستم بانکی در سایه عمل می کرد و نقدینگی تولید کنندگان و وارد کنندگان را تامین می کرد چرا این سه گروه سپرده گذاری در بانک را بر ذخیره کالا ترجیح می دهند؟
v در وضعیت کنونی وارد کنندگان برای تامین نقدینگی متوجه بانکها شده اند. وارد کننده خواستار این است که نقدینگی واسطه که در بانک سپرده گذاری شده به او به صورت تسهیلات پرداخت شود.
سئوال پنجم :
v یک شرکت بزرگ عرضه کننده چای الان چای را کمتر از قیمت وارداتی و با زیان می فروشد.
v در مورد بسیاری از کالاها اکنون قیمت عمده فروش داخلی ارزان تر از قیمت تمام شده وارداتی با استفاده از ارز مبادله ایست، چرا ؟
ü اخلال در سیستم پولی
· واردکننده به اندازه 4 ماه فروش جنس وارد می کند و اکنون عمده فروش و خرده فروش به اندازه یک ماه خرید می کنند و این امر وارد کننده را با کمبود نقدینگی مواجه ساخته است. علت ارزان فروشی چای کمبود شدید نقدینگی است که به شیوه سنتی تامین نمیشود.
سئوال ششم:
v سال گذشته ایران رتبه نخست بالاترین نرخ تورم را در سطح جهان داشته است، سال قبل ایران انبساطی ترین سیاست پولی را در سیاره زمین داشته است.
v در سال جاری رشد پایه پولی یک درصد بوده است به عبارت دیگر ایران انقباضی ترین سیاست پولی را در پیش گرفته است.
v تبدیل انبساطی ترین سیاست پولی به اتقباضی ترین سیاست پولی به اظهار استیگلیز برنده جایزه نوبل در رشته اقتصاد ، عامل 85 رکود از 90 رکودی بوده که از جنگ جهانی دوم تا کنون جهان را در برگرفته است.
v تبدیل ناگهانی سیاست انبساطی پولی به انقباضی به کاهش شدید تقاضا می انجامد.
v رکود های بزرگ در آمریکا همواره پس از سیاست های به شدت انقباضی روی داده است.
v سیاست به شدت انقباضی پولی در سال جاری تا چه اندازه عامل رکود و کاهش تقاضا ست ؟
طرف تقاضا
دولت
v در سال جاری دولت به شدت کمتر خرج می کند. به سبب کاهش درآمد نفت ، دولت یک چهارم گذشته هزینه می کند. نظر به کمتر خرج کردن دولت ، تقاضا در جامعه برای خرید به شدت کاهش یافته است. وقتی دولت کمتر خرج کند در مرحله بعد تقاضای کمتری وارد بازار میشود. عامل اصلی ایجاد تقاضا در ایران دولت است.
مردم
v مردم با کاهش مصرف و افزایش پس انداز ، به مقابله با شرایط جدید رفته اند، با تورم سنگین دو سال گذشته مردم احساس فقیرتر شدن دارند و برای غلبه بر فقر، مصرف را کاهش داده اند و در سطح بیشتری پس انداز می کنند، اگر به سبب شرایط جدید قدرت خرید مردم 60 درصد کاهش یافته است مردم 70 درصد کمتر خرید می کنند لذا تقاضا به وسیله مردم به شدت کاهش یافته است. مردم در سطح مناسب خرید نمی کنند و پس انداز را بر خرید ترجیح می دهند.
فعالین اقتصادی
v عمده فروش به اندازه 4 تا 5 ماه و خرده فروش در سطح 4 ماه ذخیره کالائی داشت این ذخیره مجموعا 9 ماهه در حال کاهش به یک روز تا یک ماه است لذا فعالین اقتصادی تقاضا برای ذخیره کالا را به شدت کاهش داده اند.
ارزیابی
v بر گرفته از سه عامل فوق ، تقاضا در جامعه به شدت در طرف دولت ، مردم و فعالین اقتصادی کاهش یافته است.
فروش
v به سبب کاهش تقاضا از یک سو، فروش به شدت کاهش یافته و از سوی دیگر به سبب کاهش فروش و رقابت فلج کننده برای فروش، سود ناشی از فروش به شدت کاهش یافته است.
v کاهش فروش و کاهش سود ناشی از فروش، می طلبیدتا نرخ بهره به شدت کاهش یابد اما در جهت معکوس ، نرخ بهره در عمل در سال جاری ماهانه رو به افزایش بوده است.
v کاهش فروش و کاهش سود ناشی از فروش از یکسو و افزایش نرخ بهره از سوی دیگر عده ای از فعالین اقتصادی را به سمت فروش دارائی برای پرداخت وام بانکی تشویق کرده است و این به افزایش عرضه بسیار بیش از تقاضا انجامیده است.
v افزایش عرضه از سوی بدهکاران بانکی و کاهش تقاضا، به سقوط شدید ارزش دارائی اعم از ارز ، کالا، مسکن و طلا انجامیده است
v در صورت ادامه روند فوق، سقوط منفی ارزش دارائی ها ادامه خواهد داشت.
توصیه 1 :
v بر بنیاد مطالب فوق دارائی سرمایه ای طی یکسال آینده تحت فشار تورم منفی باقی خواهد ماند.
آینده بورس :
v بر بنیاد تحلیل 40 سال گذشته در بورس آمریکا ، موفق ترین افراد در بورس آمریکا کسانی بودند که پس از کسب سود غیر متعارف در یک سهم اقدام به فروش آن سهم کرده اند.
v فروش شرکت های بورسی در شش ماهه اول سال جاری 64 هزار میلیارد تومان بوده و بر این اساس در 12 ماهه سال جاری حدود 128 هزار میلیارد تومان خواهد بود.
v با لحاظ کردن سود 10 درصد ناشی از فروش ، عایدی ناشی از فروش در بورس 13 هزار میلیارد تومان است
v با لحاظ کردن ارزش 400 هزار میلیارد تومانی بورس نسبت سود ناشی از فروش در شرکت های بورسی به کل ارزش بورس ، دو ممیز چهاردهم درصد است
v فروش سهام از آذر به بعد در ایران به شدت کاهش یافته و سود ناشی از فروش نیز کاهش یافته اما در محاسبه فوق این دو نکته لحاظ نشده است
v عایدی واقعی بورس حدود 2 درصد است لذا افزایش ارزش سهام در بورس حبابی است و این حباب در صورت تداوم نرخ بهره در سال آینده خواهد ترکید .
توصیه2 :
v بر بنیاد نکات فوق ، هر سهمی که بیش از صد در صد در سال جاری افزایش ارزش داشته است فروش حداقل یک سوم آن اقتصادی ارزیابی میشود.
انتقال ریسک بخش دولتی و تولید غیر صادراتی به بانکها
در غرب ریسک های اقتصادی به بورس منتقل میشود و در ایران ریسک ها به بانکها منتقل میشود.
انتقال ریسک :
v معوقات بانکی اکنون حدود 100 هزار میلیارد تومان است و مانده تسهیلات بانکی تا پایان سال 85 حدود 105 هزار میلیارد تومان بود، اکنون معوقات بانکی معادل کل تسهیلات تا پایان سال 85 است.
v اگر فرض شود تسهیلات بانکی که در عمل معوقه است اما در لیست معوقات لحاظ نمیشود حدود 70 درصد تسهیلات معوق باشد تسهیلات معوق ثبت شده و ثبت نشده 170 هزار میلیارد تومان است که معادل کل تسهیلات تا پایان سال 86 است.
v علت بالابودن معوقات انتقال ریسک به بانکهاست
v علت بالابودن آستانه تحمل بانکها برای پذیرش ریسک، 2 هزار برابر شدن سپرده های بانکی در ایران از سال 58 تا کنون است اگر سپرده های بانکی تا این اندازه افزایش نیافته بود ریسک به بانک و در مرحله بعد به سپرده گذار منتقل میشد.
v به ازای 1000 تومان چاپ اسکناس بدون پشتوانه بوسیله بانک مرکزی ، 10 هزار تومان سپرده های بانکی افزایش می یابد.
v در واقع بانکها مثل یک مخزن آب عمل می کنند که یک خروجی و یک ورودی دارد، ورودی آن ورود سپرده جدید از طریق چاپ اسکناس بدون پشتوانه است و خروجی آن معوقات بانکی است، اما علت بالابودن آستانه تحمل بانکها برای پذیرش ریسک ، بیشتر بودن ورودی نسبت به خروجی بوده است.
v اگر رشد پایه پولی متوقف شود و یا اگر کانال ورود سپرده جدید به بانکها متوقف شود 9 ماه بعد بانکها با کمبود سپرده مواجه شده و با بالابردن سود سپرده بر سر تقسیم سپرده به جان هم می افتند و 18 ماه بعد ریسک بخش تولید و ریسک شرکت های دولتی به بانکها منتقل میشود.
توصیه 3 :
v توصیه میشود از افزایش میزان وام به شرکتهای دولتی خودداری شود و پرداخت وام به تولید به استثنای تولید صادراتی محدود به مصرف کننده کالاهای تولیدی و نه تولید کننده شود.
یک اشتباه ، یک مازاد و یک انتقال
یک اشتباه
v فعالین اقتصادی در ایران مرتکب یک خطای راهبردی شدند و تصور کردند که تورم در سال 1392 در سطح تورم سال 91 است و لذا بی محابا برای استفاده از شرایط تورمی اقدام به اخذ وام کردند.
v تولید ناخالص ملی 500 هزار میلیارد تومان وکل تسهیلات بانکی 650 هزار میلیارد تومان است، بنابراین نمایان است که فعالین اقتصادی بیشتر از تولید ناخالص ملی اقدام به اخذ وام کرده اند.
یک مازاد
v در سال 92 دریافت کنندگان تسهیلات با پرداخت 25 تا 30 درصد بهره و 20 تا 50 درصد سقوط ارزش دارائی( ارز ، طلا و مسکن ) مواجه شدند جمع این زیان حداقل 45 تا 80 درصد است زیان نوسان گیری از تورم همراه با فشار تورم منفی، وام گیرندگان را برای رهائی از شر وام، فروشنده کرده و این باعث افزایش عرضه شده است در وضعیت موجود مشکل اقتصاد، فزونی عرضه بر اقتصاد و تورم منفی است.
تورم منفی نشان می دهد که عرضه بیش از تقاضاست :
v کاهش 40 درصدی قیمت مسکن در تهران گواه فزونی عرضه بر تقاضاست
v کاهش بیش از 20 درصدی نرخ ارز ، گواه فزونی عرضه بر تقاضاست
v قیمت بسیاری از کالاهای وارداتی با دلار مبادله ای در بازار داخلی کمتر از قیمت خارجی آن است و این نشان دهنده فزونی عرضه بر تقاضاست.
یک انتقال
دولت به دنبال حل مشکلات نیست، استراتژی دولت انتقال مشکل به سال های آینده است، لذا دولت در این چهارچوب به مسائل برخورد می کند.
راه حل نهائی
مشکل فزونی عرضه بر تقاضاست ،کاهش قیمت آنقدر ادامه می یابد تا بین عرضه و تقاضا تعادل ایجاد شود لذا همچنان اقتصاد تحت فشار تورم منفی قرار خواهد داشت.
مرکز خدمات فولاد ایران
برای تماس ، اظهار نظر و انعکاس دیدگاه شما (در صورت تمایل)، با آدرس نویسنده تماس بگیرید :
ایمیل: mhadib@irsteel.com فکس: 88822939