پس از نفت، سنگ آهن دومین بازار جهان را از نظر میزان ارزش داراست. سنگ آهن ماده اولیه اصلی فولادسازی است که 95 درصد مصرف فلزات جهان را در بر می گیرد. چین، ژاپن، کره، امریکا و اروپا مصرف کننده های اصلی سنگ آهن هستند در حالی که تولید سنگ آهن در دست سه شرکت معدنی بزرگ جهان، واله، بی اچ پی و ریو تینتو است. این سه شرکت معدنی 66 درصد بازار سنگ آهن دنیا را از آن خود کرده اند.
در چهل سال گذشته قیمت سنگ آهن بین شرکت های معدنی و فولادسازان سالانه تعیین می شد. که تحت این سیستم تنها یک مرتبه در سال قیمتی تعیین می شد و در کنار این قراردادهای سالانه، در صورت نیاز به خرید بیشتر فولادسازان به بازار نقدی روی می آوردند.
این سیستم قیمت گذاری پایه بیش از آن که از شرکت های معدنی حمایت کند به نفع فولادسازان بود و به آن ها کمک می کرد برنامه تولید سالانه خود را به راحتی برنامه ریزی کنند. از اواخر دهه 90 معادله بازار سنگ آهن رو به تغییر رفت و بازار خریدار مدار به بازار فروشنده مدار تبدیل شد. به دلیل تقاضای بالای چین، قیمت سنگ آهن روندی صعودی را آغاز نمود و به تدریج شرکت های معدنی سیستم قیمت گذاری سالانه را زیر سوال بردند.
در ماه مارس سال 2010، سه غول معدنی دنیا توافق نمودند که سیستم قیمت گذاری سالانه را به سیستمی بر پایه بازار نقدی تغییر دهند.
بازار فولاد جهان مازاد ظرفیت داشت و در انتظار بهبود تقاضای جهانی فولاد بود. در نتیجه قیمت نقدی سنگ آهن پس از سال 2009 همیشه بالاتر از قیمت قراردادی سالانه بود. از این رو پس از برکناری قیمت گذاری سالانه، قیمت نقدی در مارس 2010 به سرعت افزایش یافت و بازار با افزایش 100 درصدی قیمت سنگ آهن بین ماه های آوریل تا ژوئن 2010 نسبت به قیمت پایه سال 2009 که 60 دلار بود مواجه شد.
در بازار فولاد افزایش قیمت سنگ آهن به طور کامل به قیمت نهایی محصولات فولادی قابل انتقال نبود . از طرفی بازار فولاد نقشی اساسی در کل صنایع و توسعه زیرساخت ها داراست.
طی سال های اخیر بازار نقدی از نظر اهمیت و گستردگی بهبود داشته است. در نتیجه بازار سواپ سنگ آهن در سال 2008 به عنوان ابزاری مالی برای پوشش ریسک قیمت سنگ آهن ظهور کرد. با تغییر سیستم قیمت گذاری، تحلیل گران برآورد نموده اند که سواپ سنگ آهن تا سال 2020 به ارزش معادل 200 میلیارد دلار خواهد رسید. در حالی که هم اکنون 300 میلیون دلار است.
با این تغییرات، فولادسازان و شرکت های معدنی خود را برای مقابله با ریسک قیمت آماده می کنند. بازار فیوچرز سنگ آهن گسترش می یابد و بازارهای مالی برای کنترل نوسانات قیمت این کالا بهبودهایی خواهند داشت. تغییر قیمت سنگ آهن بر مصرف کننگان فولاد نیز اثر می گذارد. این نشانگر بازاری توسعه یافته و پیشرفته است که قیمت تابع عرضه و تقاضا می گردد. البته این امر به افزایش سفته بازی ها در بازار های مالی نیز خواهد انجامید.
با بهبود وضعیت ترازنامه ها، افزایش اعتبارات و ثبات قیمت فلزات انتظار می رود ادغام ها در بازار جهانی فلزات امسال در همین سطوح باقی بماند. سنگ آهن محرک اصلی فعالیت های مشارکتی در نیمه اول سال 2011 بود و 40 درصد معاملات به ارزش 5 میلیارد و 100 میلیون دلار بود که نسبت به سال قبل که ادغام ها و مشارکت ها در بازارسنگ آهن 20 درصد کل معاملات را شامل می شد چشمگیر بود.
تاکید بر معاملات سنگ آهن حاکی از آن است که شرکت ها تا چه میزان نیاز دارند منابع عرضه سنگ آهن را در ساختار سازمانی خود ادغام کنند. سرمایه گذاران در تلاشند فعالیت بیشتری در بازار فلزات داشته باشند و بهبود معاملات که سال گذشته آغاز شد ادامه خواهد داشت.
مرکز خدمات فولاد ایران